-
Günlük Hayatımızda Matematik
Hızınızı Hesaplarken Harmonik Ortalamayı Dikkate Almayı Unutmayın!
Popüler inanışın aksine, ortalama aslında matematiksel olarak doğru bir söylem değildir. Ortalama olarak adlandırılan matematiksel bir işlem yoktur. Genellikle ortalama ile kastettiğimiz şey aritmetik ortalamadır. Topla böl biçiminde bildiğimiz ve bir veri kümesinin orta değerini…
-
Ekonomi
İnsan Sermayesi Toplumları Trajediden Kurtarır mı?
Amerikalı ekonomist Theodore Schultz’un 1960’ların ilk yıllarında dile getirdiği ve 1962’de Gary Becker’ın geliştirdiği bir kavram olan “insan sermayesi” iktisadi bir kategori olarak insanın kendi başına bir yatırım faktörü olduğu, başta eğitim ve yetiştirme olmak…
-
Fizik
EVP Yani Elektronik Ses Fenomeni Nedir? Ne Değildir?
Metafiziğe ilgi duyuyorsanız ya da korku filmleri izlemeyi seviyorsanız muhtemelen kayıt cihazlarıyla yakalanan ürkütücü sesler hakkında bilginiz vardır. Türkçe adıyla Elektronik Ses Fenomeni, İngilizce olarak Electronic Voice Phenomena (EVP) ruhların bizimle iletişim kurmak istediklerini ve…
-
Geometri
Bütün Üçgenler Aslında İkizkenar Üçgendir!
Başlıkta okuduğunuz cümle elbette yanlıştır. Bütün üçgenler ikizkenar üçgen değildir. Ancak bir çok insanın basit bir hata neticesinde bu çıkarıma ulaşması mümkündür. Geometrik hatalar, tanım eksikliğinden kaynaklanan hatalı çizimler sonucunda ortaya çıkar. Eski zamanlarda bazı…
-
Astronomi
Evreninin Nihai Sonu Nasıl Gelecek? Ürkütücü 4 Senaryo
Bildiğimiz evren, 13.8 milyar yıl önce doğdu. O günden beri fizik yasalarına göre genişlemekte, soğumakta ve yerçekimine maruz kalmakta. O zamandan bu zamana olan hikayeyi biliyoruz. Ama aynı zamanda başlangıcı olan her şeyin bir sonunun…
-
Sosyoloji
Kızlar Pembe Sever Erkekler Mavi: Renklerin Cinsiyeti Var mıdır?
Çoğu pembe renkli giysilerden oluştuğu için bir çocuk giyim mağazasının kızlar bölümünü bulmak kolaydır. Sonuçta mavi erkekler ve pembe kızlar içindir. Ya da bize uzun zamandır söylenen bilgi bu biçimdedir. Bu nedenle özellikle küçük kız…
-
Biyoloji ve Coğrafya
Ağaçlar Şehirlerin Sıcaklığını Gerçekten Azaltabilir mi?
Yaşadığımız yangın felaketinin başlangıcından bu yana ağaçlar hakkında çokça konuştuk. Ağaçların yaşanabilir atmosferik koşulların korunmasına yardımcı olduğunu, çok sayıda biyolojik türe barınak sağladığını ve yaşamımız için elzem olduklarını zaten bildiğinizi düşünüyoruz. Peki ağaçların iklim değişikliği…
-
Astronomi
Yıldız Haritası Nedir? Yıldızlar İsimlerini Nasıl Alır?
Astronomiye yeni başlayan herkes, şaşırtıcı çeşitlilikte sayılar ve harflerle karşı karşıyadır. Sonuçta Vega yıldızını bilen bir kişi, bu yıldız için kullanılan BD +38°3238, Alpha Lyrae, 3 Lyrae, HR 7001, GC 25466, HD 172167, SAO 67174,…
-
İlginç Sayılar
Matematikçiler İçin Asal Sayılar Neden Bu Kadar Önemlidir?
Sayıların temelinde sayma sayıları vardır: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, … Peki bunun bile temelinde başka sayılar var mıdır? Önce işe bir soru ile başlayalım: Bir sayıyı daha küçük…
-
İlginç Sayılar
Euler Sayısı Diğer Adıyla e Sayısı Nedir ve Neden Önemlidir?
Matematikte en ilgi çeken sayılardan biri pi sayısıdır fakat en az onun kadar önemli bir sabit daha vardır. Bu sabit ise adını fazla kimsenin duymadığı e sayısıdır. Bazı matematikçilerin Euler sayısı olarak da adlandırdığı Euler…
-
Sayılara Neden İhtiyaç Duyduk? Cevabın Kültürle İlgisi Var mı?
Yaşantımızı sayılarla yönetiriz. Bu yazıyı okurken muhtemelen saatin kaç olduğunu, kaç yaşında olduğunuzu, hesap bakiyenizi, kilonuzu biliyorsunuz. Bu sayılar kesindir ve hayatımızı farklı biçimlerde etkilemektedir. Günümüzde sayılar olmadan bir yaşamı düşünmek mümkün değil gibidir. Ancak,…
-
Ufuk Çizgisi Ne Kadar Uzaktadır? Ne Kadar Uzağı Görebiliriz?
Genelde bunaldığımızda bir de denize erişme şansımız var ise boş bir biçimde denizi seyretmeye hepimiz eğilimliyizdir. Gözlerimizi ileriye doğru dikeriz. Sonrasında da genellikle deniz ile gökyüzünün birleştiği ufuk çizgisi civarına odaklanırız. Peki ama adına ufuk…
-
Kolaydan Zora Kağıt Uçak Yapımını Öğrenelim
Kağıt uçak yapmayı ve uçurmayı aslında hemen hemen herkes sever. Ancak bir çocuk oyunu olarak düşündüğümüz bu aktivite aslında insanların uçma hayali kurduğu ilk zamanlardan beri bilim insanlarının ilgisini çekmiştir. Sonuçta kağıt uçaklar fizik kurallarını,…
-
Fourier Dönüşümü: Basit Bir Formül Dünyayı Nasıl Değiştirdi?
Gündelik hayattaki hemen hemen her şeye uygulanan, ancak bilim dünyasının dışında fazla da bilinmeyen bir fikir söyle derseniz vereceğimiz cevap muhtemelen Fourier dönüşümü olacaktır. Fransız matematikçi ve fizikçi Jean Baptiste Joseph Fourier tarihteki bazı bilimciler…
-
Sabun Köpüklerinin Matematiği ve Plateau Kanunları
Yüzyıllar boyu matematikçiler doğanın tasarım ustalığını açıklayan bir dizi kural bulmayı ummuşlardır. İşte bu umudun peşinde koşarken karşılarına sabun köpükleri ve onları anlamamızı sağlayan Plateau Kanunları çıkmıştır. Sabun köpükleri sabunlu suyun içi boş bir küre…
-
A4 Kağıdı Boyutu Neden Tam Değer Değildir?
Bir A4 kağıt alın ve kenarlarını ölçün. Ölçüm sonucunda bulacağınız sayı 210 x 297 milimetre ebatlarında olacaktır. Peki A4 kağıdının boyutu neden bu uzunluklar? Neden 200 veya 300 milimetre gibi basit sayılar değil de böyle…
AKLINIZA TAKILANLAR
-
Yıldız Işıkları Neden Titreşir Ve Yanıp Söner?
Bildiğiniz gibi geceleri gökyüzüne baktığınız zamanlarda aslında geçmişe bakarsınız. En parlak yıldız olan Sirius A’nın ışığının yıldızlar arası uzaydan dünyamıza oradan da gözlerimize ulaşması yaklaşık olarak 8, 5 yıl sürer. Çıplak gözle görülebilen en parlak…
-
Ders Çalışırken Müzik Dinlemek Bizim İçin İyi midir?
Kabul edelim ki bir odada ders kitapları ile baş başa kalmak ve saatlerce oturup çalışma için çabalamak fazla eğlenceli bir durum değil. Ancak öyle ya da böyle ders çalışmak sadece öğrencilik esnasında değil yaşamın ileri…
-
Bazı İnsanlar Alarm Çalmadan Kendiliğinden Nasıl Uyanır?
“Erken kalkan yol alır” atasözünü bilirsiniz. İdeal bir dünyada yaşıyor olsaydık erken yatıp, sabah erkenden uyanmak ve güne zinde başlamak mümkün olurdu. Ancak yapılması gereken işleri düşündüğümüzde “erken yatıp erken kalkmak” felsefesine bağlı kalmak özellikle…
-
Yıldız Tozu Nedir? Tam Olarak Ne Kadar Yıldız Tozuyuz?
Mutlaka bir yerlerde Carl Sagan’ın “DNA’mızdaki nitrojen, dişlerimizdeki kalsiyum, kanımızdaki demir, elmalı turtamızdaki karbon, çöken yıldızların içlerinde yapıldı. Bizler, yıldızların malzemesinden yapıldık.” sözünü duymuşsunuzdur. Bu söz dilimize “Hepimiz yıldız tozuyuz olarak yerleşmiştir. Peki tam olarak…
-
Bir Saniye Nedir? Cevabınız 2030 Yılına Kadar Değişebilir!
Tam olarak bir saniye nedir? Cevap olarak basitçe, bir dakikanın 60’da biri ya da bir saatin 3600’de biri diyebilirsiniz. Vereceğiniz bu cevap elbette hatalı değil ancak soru, soruyu doğururmuş. O zaman bir başka soru soralım.…
-
Yalan Makinesi Nedir? Bir Yalan Makinesi Nasıl Çalışır?
Deneyimlememiş olsanız da muhtemel filmlerde görmüş veya adını duymuşsunuzdur. Bir kişinin yalan söyleyip söylemediğini anlamak gerektiği zamanlar da yalan dedektörleri diğer adıyla yalan makineleri kullanılır. Peki, bir yalan makinesi doğruyu söyleyip söylemediğimizi nasıl anlayabilirler. Belki…
