ZİHİN AÇAN YAZILAR
Ayakkabı Bağcıkları Neden Kendiliğinden Çözülür?
Ne kadar bağlarsak bağlayalım, bize bir türlü itaat etmeyen ayakkabı bağcıklarımız. Muhtemel bugüne kadar doğru dürüst bağlamayı beceremediğiniz için kendinize kızıp durdunuz ancak size güzel…
Öğrenilmiş Çaresizlik: Milli Korkumuz Matematik
Hayatımızın çeşitli aşamalarında, özellikle de eğitim yıllarımızda hepimiz çeşitli deneyimler yaşarız. Bu deneyim bazen kasadan takla atmak olur, bazen bir enstrüman çalmayı öğrenmek bazende bir…
Üstün Çocuk!
“Üstünlerin” eğitimi değil, yetenek gelişimi… Seçkinci eğitim değil, toplumsal eğitim… Bencil kişilik gelişimi değil, sosyal gelişim…” Hüseyin Özkan “Üstün çocuk” kavramı içinde kendine…
Öldüren Matematik Hatası: Hyatt Regency Yaya Yolu Çöküşü
17 Temmuz 1981’de Amerika Birleşik Devletlerinde bir matematik hatası sonucu meydana gelen kazada tam 114 kişi öldü, 200 den fazla kişi kalıcı şekilde yaralandı. Bu felaket, ülkede…
Şans mı Yoksa Matematik mi: Monty Hall Problemi
Bazı problemler vardır ki ilk duyduğunuzda son derece kolay sanılmasına karşın biraz daha derinleme baktığınızda size saç baş yoldurabilir. İşte bu yazıda size öyle bir…
Kehanetlerin Ardındaki Matematik: Ramsey Kuramı
Dönem dönem belli kitaplarda şifreler ya da kehanetler olduğunu söyleyen insanlar çıkar ortaya ve bu şifreleri açıkladıklarında aslında aklımıza oldukça yatkın olduğunu görürüz. Akşamları kafamızı…
Takıntılar ve İlginç Psikolojik Sendromlar
Birçok kişinin küçük takıntıları vardır. Ne var ki kimi zaman bu takıntılar birer psikolojik rahatsızlık boyutuna ulaşabilir. Literatüre geçen kimi rahatsızlıklar var ki, ilk kez…
Zeka ve Karakterimiz ‘Kafatası’ Şeklimizde mi Gizli?
Zekanın sırrı.. Hakkında yüzlerce makale okuduk, film izledik, araştırma yaptık. Genetik dedik, sonradan gelişir dedik. EQ dedik IQ dedik. Zeka çeşitleri dedik. Dilsel, matematiksel, sözel…
Aya 45 Yıldır Neden Yeniden Gidilmedi?
1972 yılına kadar, aya gönderilen toplam 12 kişi, NASA’nın en büyük başarılarından biri olarak bilinir. Ancak aradan geçen 45 yılda, yeryüzüne en yakın bu cisme…
Matematik Bir Oyun mu Yoksa Sığınak mı?
Matematiksel uyanışlar ve sevgisi kimi zaman daha çocukken başlar. Belki de hayatı anlamlandırma yollarından birisi olur o zamanlarda. Bazı isimlerin çocukluklarında matematikle nasıl tanıştıklarına, ne yaptıklarına…
DÜNDEN BUGÜNE MATEMATİK
Kübik Denklemin Ömer Hayyam’a ait Geometrik Çözümü
Aşağıda üç farklı gibi görünen ama aslında aynı olan denklem var. Sahi gerçekten aynı mı? Matematikte kavramları anlamlandırmanın bir yolu da onları resmetmektir. Tabi bu…
Gödel Kanıtı
1931 yılında bir Alman bilim dergisinde kısa ve ilgi çekici olduğu kadar da düşündürücü bir yazı yayınlandı. Yazının başlığı şöyleydi. ‘Uber Formal unentscheidbare Sâtze der…
Sıfır Rakamının Sancılı Doğumu
Yeni ufukların açılmasında çok büyük etkileri olan ancak bir zamanlar şeytanın rakamı olarak suçlanan sıfır rakamının hikayesi… *** 1299 Floransa tarihli bir kararnamede, İtalyan Floransa…
Mısır ve Mezopotamya Matematiğinin Kısa Hikayesi
Matematiğin nerede ve nasıl başladığı hakkında da kesin bir şey söylemek mümkün olmamasına rağmen elimize ulaşan bulgulara dayanarak yaklaşık M.Ö. 3000 –2000 yılları arasında Mısır…
Bernhard Riemann ve Kütleçekim Dalgaları
Bir milyar üç yüz milyon yıl önce iki kocaman kara delik çarpıştı ve bunların kütleçekim dalgaları Dünya’ya doğru yol almaya başladı. Bu dalgalar eğer hemen…
Dünyanın Çevresi 2200 Yıl Önce Nasıl Hesaplandı?
İskenderiye Mısır’ın kuzeyindeki Nil deltasında, kendi ihtiraslarının büyüklüğüne denk bir kent isteyen Büyük İskender tarafından kurulmuştu. Eski İskenderiye, o çağın edebiyat, araştırma ve bilim alanlarında en…
Üçüncü Dereceden Denklemlerin Sıradışı Hikayesi
Üçüncü dereceden (kübik) denklemlerin genel çözümlerinin bulunması hikâyesi, matematik tarihinin en ilginç hikâyelerinden biridir. Hikâye Rönesans İtalya’sında geçer. Genelde matematik seyirlik bir aktivite olarak görülmez;…
Matematik Nedir?
“Matematik p⇒q biçimli önermelerden oluşur, ama p doğru mudur diye asla sormazsınız.” Bertrand RUSSELL Bir matematikçiye 2+2 kaç eder diye sormuşlar, matematikçi de düşünmüş ve şu…
Bir Asal Sayı Teoremi ve 350 Yıl Sonra Gelen Tek Cümlelik Kanıt
Asal sayılar, geçmişten günümüze dek pek çok insanın ilgisini çekmeyi başarmıştır. Bu yazımızda da yine ilginç bir asal sayı problemini ve çok uzun yıllar sonra…
Simitten Çembere Bir Tarih Yolculuğu
Çocukların zihninde yer eden kavram imajlarının, kavram tanımlarıyla örtüştüğü oranın, matematik eğitiminde elde edilecek başarı oranıyla yakın bir korelasyonunun olduğunu düşünenlerdenim. “Bunu nasıl başarabilirim”in ise…
MATEMATİK HER YERDE
Pi Sayısının Çarpıcı Güzelliğini Belgeleyen 10 Görsel Çalışma
Pi sayısının büyüsüne kapılanlar sadece matematikçiler değil. Şimdi sizi farklı bir pi sayısı ile tanıştıralım… Pi sayısını görselleştirme çabalarında olan matematikçilerden ilki adını kümeler kuramında…
Otobüs Durağında Beklemenin Formülü
İşe veya okula gitmek için evden çıktınız ve durakta otobüsünüzü beklemeye başladınız. Ancak beklediğiniz otobüs bir türlü gelmiyor. Biraz daha, biraz daha dediniz ama sonunda…
Futbol Topunun Matematiksel Sırları: Top Yuvarlak Değildir
Hemen her gün siyaset, politika, ya da spor içerikli yazılarda “top yuvarlaktır” ifadesi ile karşılaşırız. Gazete veya dergilerde yer alan makaleler genellikle, güncel olarak kamuoyunun…
Her Şey Bir Soruyla Başlar: Sikloid Eğrisi
Johann Bernoulli 29 yaşındayken Acto Eruditorum adlı dergide bir soru yayımladı. Genç Bernoulli dik bir düzlemde, iki nokta arasındaki mesafenin en kısa sürede alınmasını sağlayacak…
Elbfilarmoni: Algoritmalarla Dolu Bir Konser Salonu
Elbfilarmoni ile tanışın! Çağımızın en ilgi çekici yapısı olmaya aday bir konser salonundan bahsediyoruz. Bu konser salonunun en müthiş yanı, dalga görünümlü dış tasarımıyla Almanya’nın…
Henri Poincare, Ekmek ve Adalet
Matematikçiler arasında ünlü Fransız matematikçi Henri Poincare ve dürüstlüğünden şüphe ettiği bir fırıncı arasında geçen güzel bir hikaye anlatılır. Günümüzde gıda sektörü ile ilgili sorunlarımız olduğu…
Matematik ve Mantık: Berber Paradoksu
Köyün birinde bir berber varmış ve bu berber dükkanının önünde şöyle bir levha asılıymış “sadece kendini tıraş etmeyen erkekler tıraş edilir.” Yani bu berber o…
Bilardo Toplarını Kullanarak Pi Sayısını Hesaplamak
Pi sayısını hesaplamak için bilardo toplarından faydalanabileceğinizi biliyor muydunuz? Bilmiyorsanız anlatalım… Pi sayısı, kültürel açıdan matematiksel sabitler içerisinde en çok etki yaratanıdır. Bunun sonucu olarak…
Köningsberg Köprüsü ve Topolojinin Doğuşu
Bazı büyük bilimsel teoriler çok basit sorulara aranan yanıtlardan doğmuştur. Bunlardan birisi de topolojidir. Kökeninde, Yunanca “yer” anlamına gelen “topos” sözcüğünün bulunduğu topolojide, matematikçilerin uzunlukları, açıları, alanları…
Deprem ve Matematik
Dünyanın aktif deprem kuşaklarından biri olan Alp-Himalaya deprem kuşağı üzerinde olan ülkemizin yüz ölçümünün % 42’si birinci derece deprem kuşağında yer almaktadır. Bu nedenle deprem…
YÖN VERENLER
Eminim Keyif Alıyorsunuzdur Bay Feynman
“Hiçbir şey bilmeden doğdum ve bunu değiştirebilmek için çok az bir zamanım oldu” R. Feynman 1925 Mayıs, New York. Bir…
Sayıların Efendisi: Gauss
Bu dünyadan bir Gauss geçti, tutkuyla, azimle ve de aşkla… “Dikkat çocuklar! Bugünkü probleminiz sizden önde, okul bugün bitene kadar üzerinde…
Unutulan Bir İlk: Marjorie Lee Browne
Bilim dünyasında kadın olmak zordur, 20 yüzyılın başlarında Amerika’da siyahi bir kadınsanız çok zor… 19. yüzyılın sonlarına kadar matematikçi kadınlar,…
Bilimin Kraliçesi Mary Fairfax Somerville’in Hikayesi
Size hayatı mücadelelerle geçen bir kadın bilim insanını tanıtalım. Mary Fairfax Somerville’in hikayesi bu… Babası bir İngiliz deniz subayı, annesi…
İlklerin Kadını: Halet Çambel
Halet Çambel, bir röportajında “Mutluluk kişisel çıkar peşinde yakalanmaz, asıl mutluluğa topluma yararlı olarak ulaşılır.” savı ile ülkeye yaptığı hizmetlerinin…
John Urschel: NFL’den MIT’ye – Futboldan Matematiğe
Bazı bilim insanları yalnızca yaptıkları araştırmalar ile değil hayatları boyunca geçirdikleri yol ile de ilham kaynağı olmayı başarırlar. John Urschel…
EĞİTİM ÜZERİNE
Çocukları Yeteneklerine Göre Eğiten Sistem: Montessori Okulu
Maria Montessori 31 Ağustos 1870 yılında İtalya’da doğdu. Kendisi İtalya’nın İlk Kadın Doktoru unvanına sahip bir bilim insanı olmasının yanında…
Matematik Eğitiminde Diyalog
Sadece sistem eleştirisi yapmak yerine, tepeden yapılacak bir değişikliği de beklemeden biz öğretmenler, eğitimciler olarak elimizdeki mevcut imkanlarla bir şeyler…
Gerek’siz Dersler
İstisnasız bütün öğretmenlerin mesleki yaşamları boyunca en sık muhatap oldukları soru nedir bilir misiniz? Hocam ben eşit ağırlık öğrencisiyim matematik…
Mükemmel Ama Mutsuz Çocuklar
Mükemmel olmak zor değil imkansızdır, mükemmel insan yoktur. Çocuklara vereceğimiz temel şey öncelikle sevgi ve güvenin hakim olduğu bir bağdır.…
30 Milyon Kelime Farkı Nedir?
Betty Hart ve Todd Risley tarafından gerçekleştirilen meşhur “30 Milyon Kelime Farkı” araştırmasından söz edelim bu yazımızda… Hart ve Risley,…
Matematiğin Öğrenilmesini Zorlaştıran 5 Zararlı Önyargı
“Ön yargıları parçalamak, atomu parçalamaktan zordur…” Albert Einstein Matematik konusunda çokça yaygın şehir efsaneleri mevcuttur günümüzde. Belki de sizin ve…
Nakiye Elgün: Bir Eğitimcinin ve Tarihte İlk Çocuk Hakları Bildirisinin Yazarının Öyküsü
1882 yılında İstanbul Sarıyer’e bağlı bir köyde (Rumelihisar) doğan Nakiye Hanım, eğitim yaşantısına dört yaşında Rehberi Marifet adındaki özel bir…
Öğretmenler Neden Bu Kadar Yorgun?
Bir şeyler öğrettikten sonra kendinizi yorgun hissettiğiniz zamanlar oldu mu? Ya da şöyle soralım en son ne zaman öğretmekten yorulmadınız……
BİLİM ve TOPLUM
İnsanları Düşüncelerinin Hatalı Olduğuna Neden İkna Edemeyiz?
İnsanları inandıkları şeyin yanlış olduğuna, önlerine kanıtlanmış gerçekleri koyarak, ikna etmek için hiç uğraştınız mı? Peki bunun sonucunda fikrini değiştiren…
Dunbar Sayısı: Şu Hayatta Kaç Arkadaş Lazım?
Bu yazıyı okuyorsanız muhtemel siz de sosyal medya kullanıyorsunuz. Şimdi okumaya ara verin ve sosyal medya hesaplarınızda arkadaş sayınıza bir…
Nefret ve Saldırganlık Dürtülerinin Bilişsel Nedenleri
İnsanda bulunan nefret ve saldırganlık dürtülerini anlayabilmek kolay değil. Bunun nedeni hormonların, güdülerin, dürtülerin, deneyimlerin, sosyal koşullanmaların, bilişsel işleyişlerin doğurduğu…
Matematiksel Algoritmalar Sosyal Davranışları Anlamamıza Yardımcı Oluyor
Uzun bir süre sosyal sistemler ve dinamiklerin matematiksel modelinin oluşturulması bir bilim kurgu ögesi gibi düşünüldü. Ancak insan davranışını tahmin…
Bilim neden felsefeye ihtiyaç duyar?
İçinde bulunduğumuz dünyayı nasıl anlarız? Evren nasıl bir davranış sergiler? Gerçekliğin doğası nedir?… Bunlar felsefenin geleneksel soruları olagelmiştir, fakat felsefe…
Yanlış Olanı Savunma Dürtüsü Neden Var?
Bir insanı inandığı şeyin yanlış olduğuna ikna etmek, onu o şeye inandırmaktan bin kat daha zordur! Herhangi bir olguya, iddiaya…
Bilimsel Olarak Araştırıldı: Para İnsanı Bozar mı?
Hayatınızda en az bir kere duyduğunuz ya da sorduğunuz bir konu üzerine Univercity of California Berkeley Üniversitesi’nde de bir grup…
83 Bin Beyin Taramasının Öğrettikleri: Beyin ve Suç
Günümüz koşullarında hızla artış gösteren mental rahatsızlıklarda beynimizin rolü nedir? Muzdarip olduğumuz durumlar beyinden mi kaynaklanıyor yoksa onun değişiminden mi?…
SORGULAYAN YAZILAR
Can Sıkıntımız Bize Ne Demek İstiyor?
Blaise Pascal’a göre, “hayatta hiçbir şey işlevsizlik, tutkudan yoksunluk, yapacak hiçbir şeyin olmaması kadar dayanılmaz değildir. Çünkü insan bu durumda…
Zulüm Kalpte Sönmeyen Bir Ateştir
Anlatırlar ki Abbasi halifelerinden Harun Reşid’ in oğlu Me’mun henüz çocuk yaşta iken hayatı boyunca unutamayacağı bir olay yaşar. Hocası…
Gelir Dağılımı Adaletsizliği 2: Çocuk Yoksulluğu ve Palma Oranları
Gelir dağılımı adaletsizliği ile ilgili yaptığımız sunumdan yeni kesitler paylaşmak istiyorum sizlerle.. Özellikle çocuk yoksulluğu konusunda acilen gözümüzü açmalıyız.. ÇOCUK…
Menon Paradoksu ve Sokratik Düşünce Yöntemi
Atina yurttaşı Sokrates, felsefe tarihinde derin bir iz bırakmıştır. Çıplak ayaklarıyla dolaştığı Atina sokaklarında, insanları kendi tabiriyle bir “At sineği”…
Kitap Okumak Ruh Sağlığınızı İyileştirebilir mi?
Yeni araştırmalar, kitap okumanın ruh sağlığının üzerindeki çeşitli etkilerini açıklıyor. Pek çok kitap kurdu, sosyal medyanın yaygınlaşan kullanımının kitap okuma…
Eğitim ve Zenginlik İlişkisi – Eğitim Zengin Olmaya Engel mi?
Yıllardır üniversiteyi terk edip dünyanın en zenginleri arasına giren kişilerin haberlerini okur dururum. Peki, gerçekten de bizi zenginler listesinde olmaktan…
Gelecekte Robotlar Bizi Bir Sorun Olarak Görebilir mi?
Ya bir gün robotlar, insanların dünyayı daha az yaşanılır bir gezegene dönüştürmesini, çözülmesi gereken bir problem olarak görürse? *** Geçtiğimiz…
O Güzel Kapitalistler O Güzel Jetlere Binip Gittiler
Demirin tuncuna kapitalistin robotuna kaldık..:) Yaşar Kemal’i sevgiyle anıyorum ve bizi istemsizce korkutan robotlara dönüyorum.. Robotlar yeni kapitalizmin yeni sözcüleri…
