Farklı toplumlar renk adlarını farklı zamanlarda ve farklı şekillerde geliştirdiler. Buna rağmen, neredeyse hepsi aynı şekilde renkleri sıraladı. Yalnızca birkaç istisna dışında, bu sıra siyah, beyaz, kırmızı, yeşil, sarı ve maviydi.
Dünya liderleri yüzyıllar boyunca güçlerini sergilemek için kırmızı kıyafetler giydiler. Günümüzde bile dünya bayraklarının yüzde 74’ünde kırmızı renk karşımıza çıkar. Şeytan geleneksel olarak kırmızıyla tasvir edilir. Ahiret ve yeraltı dünyasının tanrısı Osiris, “kırmızı kumaşın efendisi” olarak bilinir.
Çin felsefesinde kırmızı, dünyanın beş elementiyle ilişkilendirilen renklerden biridir. Ateş için kırmızı, toprak için sarı, metal için beyaz, su için siyah ve ahşap için yeşil. Ateş elementi ve dolayısıyla kırmızı, dinamizm, liderlik, güven, saldırganlık ve aşırı duyarlılık ile bağlantılıdır.
Öte yandan, kırmızı, kanımızın ve kalplerimizin rengidir. Bu nedenle yüzyıllardır dünyanın dört bir yanındaki kültürlerde sevgi ve sadakati simgelemiştir. Kısacası tarih boyunca kırmızı renk ile her daim özel bir ilişkimiz olmuştur. Bu yazıda kırmızı rengin sanatı ve insanlık tarihini nasıl etkilediğini size anlatmaya çalışalım…
Kırmızı Rengin Tarihçesi
Aşıboyası Kırmızısı
Aşıboyası veya toprak boya, sarı ya da kırmızı demir cevherinden elde edilen doğal boyadır. Cevherin niteliğine göre; kırmızıdan turuncuya, kahverengiden sarı renge kadar çeşitlilik gösteren pigmentlerden oluşur.
Bu pigment doğada oldukça yaygındır. Bu nedenle aşıboyası en eski kırmızı formlardan biridir. Geç Taş Devri’nde yaşayan insanların bedenlerini boyamak için aşıboyası öğüttükleri yönünde kanıtlar bulunmuştur. MÖ 15000 ile 16500 yıllarında Altamira mağarası ve İspanya’daki tarih öncesi mağara resimleri, aşıboyası ile yapılan resimlerin en erken örnekleridir.
Ek Bilgi: Eski Mısır’da, kadınlar dudaklarını ve yanaklarını renklendirmeleri için aşıboyasını kozmetik olarak kullanmıştır. Mısır kültüründe kırmızının yaşam, sağlık ve zafer ile ilişkileri vardı bu nedenle kutlamalar esnasında da insanlar bedenlerini pigment ile boyarlardı.
Zinober Kırmızısı
Zinober ( Cinnaber) rengi parlak ve kırmızımsı olan ve bünyesinde yüksek miktarda civa barındıran bir taştır. Oldukça yumuşak olduğundan cıvanın zararlarının bilinmediği devirlerde Roma, Güney Amerika ve Çin’de dekoratif amaçlarla kullanılmıştır. Zinober Roma döneminde o kadar değerliydi ki, Afrika’dan gelen Mısır mavisi ve aşıboyasından daha pahalıydı.
Vermilyon Kırmızısı
Vermilyon ya da Çin kırmızısı, zincifre adlı mineralden üretilen parlak kırmızı renktir. Antik Roma dönemi süslemeleri, Rönesans dönemi resimleri ile Çin’de sıklıkla kullanılmıştır. Pigment tipik olarak turuncu-kırmızı olsa da, bilinen bir kusuru, zamanla koyulaşarak koyu morumsu-kahverengiye dönüşmesidir.
M.Ö. 4. yüzyılın başlarında ilk sentetik vermilyon üretenlerin Çinliler olduğu düşünülmektedir. Avrupa’ya Arap simyacıları tarafından getirilen boya, Rönesans ressamları, özellikle de İtalyan Ressam Titian tarafından yaygın olarak kullanılmıştır.
Crimson Kırmızısı ( Kızıl)
Bu parlak mora dönük kırmızı renk, Kermes vermilio olarak bilinen böceğinin dişilerinin kurutulmuş gövdelerinden elde edilir. Yaprak dökmeyen meşe özleri ile beslenen bu haşereler, boya ve kozmetik üretimi için ticari olarak toplanırdı. Bu renk bir zamanlar hem Amerika’da hem de Avrupa’da büyük değer görüyordu. Michelangelo resimlerde yoğun bir biçimde bu rengi kullanırdı.
Karmin Kırmızısı
Kaktüslerde bulunan minik-pullu kırmız böceklerinden elde edilen bu pigment, 15. ve 16. yüzyılın büyük ressamlarının, neredeyse tamamı tarafından kullanılan bir renk oldu. Rembrandt, Vermeer ve Velázquez zengin bir kırmızı renk tonu elde etmek için karmin kullanan ressamlardan sadece birkaçı. Bunun sonucunda, kırmız böcekleri, 16. yüzyılda altın ve gümüşten sonra üçüncü sırada gelen değerli bir ithalat malzemesi haline geldi. Pigmentin en önemli sorunu ışığa maruz kaldığında renk değiştirmesi idi.
Kızıl Kurşun (Minimum)
Kırmızı kurşun veya minimum, başka bir toksik renktir. İlk olarak Çinliler tarafından üretildiği düşünülmektedir. Bu renk, Pers ve Hint minyatür resimlerinin yanı sıra Ortaçağ elyazmalarında da yaygın olarak kullanılmıştır.
Bu iş ile uğraşan kişiye miniator, eserine de miniatura denirdi. Bu kelime bağlam açısından farklılık gösterse de günümüzde kullandığımız minyatür kelimesinin kökenidir. Minimum, genellikle vermilyon ve zinobere ucuz bir alternatif olarak karşımıza çıkar. Ancak, on birinci yüzyıldan itibaren vermilyon daha kolay erişilebilir hale gelince, yavaş yavaş ortadan kalktı.
Kadmiyum
Doğada daha çok kadmiyum sülfür (CdS) biçiminde ve çinko cevherleri arasında bulunan kadminyum en tehlikeli ağır metaller arasında yer alır. Kadmiyumun birçok bileşiği, boyalarda sarı ve kırmızı pigment olarak yer alır. 2014 yılında bu kırmızı tonunun kullanımı yasaklandı. Ancak araştırmalar kadmiyum kırmızısının birçok sanatçının paletinin sevilen bir üyesi olmaya devam ettiğini kanıtladı.
Çin Kırmızısı
Tarih boyunca modada çeşitli kırmızı tonları öne çıktı. Ancak tasarımcı Christian Louboutin’in tercihi kendi özel kırmızısı oldu: Çin Kırmızısı (bazen Çin kırmızısı olarak da anılan vermilyonla karıştırılmamalıdır). 1992’de, kısa sürede markasının imza stili haline gelen kırmızı tabanlı ayakkabılarını çıkardı.
Bu çok özel renk (Pantone 18-1663 TPX) markayla eş anlamlı hale geldi. Sonunda Louboutin’i kırmızı tabanlarını birkaç ülkede ticari marka haline getirmeye yöneltti. Günümüzde tasarımcının kırmızı tabanlı ayakkabıları zenginlik ve stilin sembolü haline gelmiş durumda. Ayrıca göz atmak isterseniz: Mor Renkli Ülke Bayrakları Neden Nadirdir?
Kaynak: The History of the Color Red: From Ancient Paintings to Louboutin Shoes; https://mymodernmet.com/
Matematiksel
