Tarih

Joan Clarke: Alan Turing’in Gölgesinde Kalan Bir Kadın

Joan Clarke İkinci Dünya Savaşı sırasında bir şifre kırıcı olarak ustaca çalışması sayısız hayatı kurtardı. Yetenekleri, zamanın cinsiyetçi bakış açısına rağmen 20. yüzyılın en büyük beyinlerinden bazılarını etkileyecek kadar büyüktü. Ancak günümüzde geç de olsa Alan Turing itibarını geri kazanmışken, aynı şey Joan Clarke için henüz söylenemez.

Joan Clarke
Joan Elisabeth Lowther Clarke İkinci Dünya Savaşı sırasında Bletchley Park’ta bir kod kırıcı olarak yaptığı çalışmalarla tanınan bir İngiliz kriptanalist ve nümismatistti.

Joan Clarke, 1917’de İngiltere’de doğdu. 1936’da Cambridge’deki Newnham Koleji’ne katılmak için burs kazandı. Joan Clarke, Cambridge’den 1939’da iki alanda birden başarıyla mezun oldu. Ancak Cambridge 1948 yılına kadar kadınları akademide “tam üyeliğe” kabul etmiyordu. Bu yüzden başarısı kağıt üzerinde kaldı.

Clarke’ın matematiksel yetenekleri ilk olarak Gordon Welchman tarafından keşfedildi. Welchman, 1939’da Bletchley Park’taki kod çözme işlemlerini denetlemek için işe çalışan matematikçilerden biriydi. Onu Bletchley Park’ta kendisine katılması ve ‘Government Code and Cypher School’un (GCCS) bir parçası olması için işe aldı.

Bletchley, Alman ve diğer düşman askeri iletişimlerini çözmek için son derece gizlilik içinde yürütülen devasa bir operasyonun sinir merkeziydi. 1942’de orada çalışan insan sayısı 7.000’i aşmıştı ve çalışanların üçte ikisi kadındı.

Joan Clarke’ın Hut 8 Yılları

Joan Clarke, Bletchley Park’a ilk olarak 17 Haziran 1940’ta geldi. O dönemde kriptoloji İngiltere’de bir kadına uygun bir iş olarak görülmüyordu. Bu nedenle kendisi sadece rutin büro işleri yapan ve “Kızlar” olarak anılan kadınlardan oluşan bir grupta çalışmaya başladı.

1942’de Bletchley’de üçte ikisi kadın 7.000 kişi çalışıyordu.

Ancak kısa zaman içinde yetenekleri öne çıktı. Clarke, Hut 8’in kadrosuna katıldıktan bir hafta sonra Alan Turing ve diğer iki kriptanalist, Tony Kendrick ve Peter Twinn ile doğrudan çalıştığı bir odaya taşındı. Bletchley’deki her kulübe, Alman askeri kuvvetlerinden biri tarafından kullanılan Enigma kodunu çözmekle görevlendirilmişti. Hut 8 ise Donanma Enigmasını kırmaya çalışıyordu.

Joan Clarke burada erkek meslektaşlarından daha az kazandı, ancak onlarla eşit olarak çalıştı. Yeteneği, yaratıcılığı ve azmi, iş arkadaşları arasında büyük saygı duymasını sağladı. 1941’de Hut 8, Turing tarafından geliştirilen yeni bir kriptanalist yöntemi kullanmaya başlamıştı.

Joan’ın projeye yaptığı en önemli katkılardan biri, ikinci bir bağlantı panosu ayarlarının kullanılması nedeniyle genellikle kırılması son derece zor olan Naval Enigma Offizier sinyallerinin çözümünü hızlandırması oldu.

Ne yazık ki, onun katkılarının ve başarılarının tam kapsamı, güvenlik kısıtlamaları nedeniyle tam olarak bilinmemektedir. Her koşulda, onun Donanma Enigması üzerine yaptığı çalışması savaşı kısalttı ve her iki tarafta da birçok hayatı kurtardı.

Joan Clarke ve Alan Turing Yakınlaşması

Bu süre zarfında Clarke ve Turing arasında devamında kısa süreli bir nişanlılık ile devam edecek olan bir yakınlaşma gerçekleşti. Ancak Turing, eşcinselliği nedeniyle evliliğin başarısız olacağına inanıyordu. Bu nedenle birliktelikleri devam etmedi. Ancak Joan Clarke, özel bir arkadaşlıkları olduğunu ve Turing’e karşı sıcak hislerinin hayatı boyunca sürdüğünü her zaman dile getirdi.

Savaştan sonra Joan Clarke Eastcote’deki Hükümet İletişim Merkezi’ne (GCHQ) transfer oldu. Burada bir meslektaşı ile tanıştı, 1952’de evlendi ve İskoçya’ya gitti. Burada nümismatik (madeni para tarihi ile ilgili) çalışmalar yaptı.

Nitekim, araştırması, James III ve IV sırasında İskoçya’da dolaşımda olan sikkelerin sırasını oluşturdu. 1986’da, bu bilimsel katkılarından dolayı İngiliz Numismatic Society tarafından Sanford Saltus Altın Madalyası ile ödüllendirildi. 4 Eylül 1996’da Oxford’daki evinde öldü.

Imitation Game: Akıl Oyunları posteri. Gerçek hayatta da Joan Clarke
ve Alan Turing’in bir dönem nişanlı kalmıştır.

Joan Clarke’ın öyküsü, Keira Knightley tarafından canlandırıldığı “Imitation Game” isimli film aracılığı bizlere ulaştı. Ancak ne yazık ki kriptanalistler arasında devam eden gizlilik nedeniyle, başarılarının tam kapsamı bilinmiyor.



Kaynaklar ve ileri okumalar


Size Bir Mesajımız Var!

Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.

Matematiksel

Sibel Çağlar

Merhabalar. Matematik öğretmeni olarak başladığım hayatıma 2016 yılında kurduğum matematiksel.org web sitesinde içerikler üreterek devam ediyorum. Matematiğin aydınlık yüzünü paylaşıyorum. Amacım matematiğin hayattan kopuk olmadığını kanıtlamaktı. Devamında ekip arkadaşlarımın da dahil olması ile kocaman bir aile olduk. Amacımıza da kısmen ulaştık. Yolumuz daha uzun ama kesinlikle çok keyifli.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu