Yaz aylarını sevsek de sıcak yaz günlerinde hepimiz terleriz. Ancak bu esnada akla bir soru da takılabilir. Sonucunda vücut sıcaklığının ortalama olarak yaklaşık 37°C olduğunu biliyoruz. Ancak vücudumuz bu kadar sıcakken hava sıcaklığı 30 derece civarlarına çıktıktan sonra bunalmaya ve terlemeye başlıyoruz.
Mantık kullanırsak, kendi sıcaklığı 37 derece olan vücudumuzun 22 derecedeki dış hava sıcaklığında soğuk hissedip üşümesi gereklidir. Oysa ki bu sıcaklıkta kendimizi son derece rahat hissederiz. İlginçtir ki vücutla aynı sıcaklıkta olan suyu fazla sıcak hisseder, ılıtmadan banyo yapamayız.
Yukarıda saydığımız tüm durumlardan vücudumuzun kendisi, daha doğrusu ısısını ayarlayan mekanizması sorumludur.
İnsan Vücudunda Sıcaklık Ayarı Nasıl Gerçekleşir?
İnsan vücudu, sürekli olarak büyük miktarlarda ısı üreten bir motor gibidir. İster boş boş oturun, ister egzersiz yapın veya bu makaleyi okuyun, vücudunuzdaki tüm fiziksel ve metabolik faaliyetler ısı üretir. Vücudunuzun ideal sıcaklığında, yani 37 santigrat derecede kalması kritik derecede önemlidir. Çünkü bu olmazsa, birçok vücut işlevi bozulmaya başlar.
Bu nedenle bu vücut ısısını dengelemesi gerekir. Yoksa aşırı ısınacaktır. Neyse ki bunun için vücudun bir mekanizması vardır. Evinizdeki kalorifer sistemini oda sıcaklığı 22 derece olacak şekilde ayarladığınızı düşünün. Sistem bu dereceye ulaştığında durur, altına düştüğünde ise çalışmaya başlar.
Buna benzer bir sistem de insan vücudunda da vardır. Vücut sıcaklığını ayarlayan merkez, beynimizdeki hipotalamustadır. Hipotalamustaki bu merkez bir termostat gibi çalışır. Bu termostatın ayar noktası da 37 °C civarındadır.
Sıcaklık ayar noktası derimizin sıcaklığı ile artar ya da azalır. Yani sıcaklık ayar noktası sabit olmayan, dinamik ve dış ortam sıcaklığına göre değişir. Dış ortam soğukluğu sebebiyle deri sıcaklığı azaldığında termostatın sıcaklık ayar noktası yükselecektir. Deri sıcaklığı yükseldiğinde de termostatın sıcaklık ayar noktası düşer.
Sıcak ve güneşli bir günde vücudumuz, vücut sıcaklığını düşürmek için çok özel bir işlem kullanır. Bu terlemektir. Ter damlacıkları buharlaştıkça, vücudunuzdan ısı emerler ve böylece siz serinlersiniz. Suyun bu buharlaşmasına müdahale eden her şey (nemli hava, esinti olmaması, ağır giysiler vb.) bizi özellikle sıcak ve rahatsız hissettirir.
Nemli Ortamlarda Vücut Sıcaklığını Düzenleyen Mekanizma Gerektiği Gibi Çalışmaz
Vücudumuz, ortam sıcaklığı 21 santigrat derece civarında olduğunda en iyi şekilde çalışır. Çünkü bu sıcaklıkta vücut ve çevre sıcaklıkları arasında sabit bir fark vardır. Sonuç olarak ısı, yüksek enerjili bir bölgeden (vücudumuz) düşük enerjili bir bölgeye (çevremiz) geçerken ısı transferi gerçekleşir. Ancak hem vücut hem de çevresi aynı sıcaklıkta ise, bu iki varlık arasında ısı transferini engelleyen sıcaklık farkı yoktur.
Yukarıda da dediğimiz gibi bizim sıcak hissetmemize katkı sağlayan etkenler vardır. Bunların en başında da havadaki nem oranı gelir. Nemli bir havada ne kadar terlerseniz terleyin, serinlediğinizi hissedemezsiniz, çünkü teriniz düzgün buharlaşamamaktadır.
İnsanların yüksek sıcaklık ve nemde yaşayamamalarının nedeni artık iç sıcaklıklarını düzenleyememeleridir. Bunun sonucunda da bir insanın ne kadar sıcaklığa dayanacağını anlamak için yaş termometre sıcaklığı denilen bir şeyi bilmemiz gerekir.
Yaş Termometre Sıcaklığı Nedir?
Elbette hava durumu tahminlerinde duyduğumuz şey ile aynı değil. Ölçüm ıslak bir beze sarılı bir termometre ile yapılır. Bu ölçüm işin içine hem ısıyı hem de nemi katar. Örneğin, hava sıcaklığı yaklaşık 46 derece ve bağıl nem %30 olduğunda, yaş termometre yalnızca yaklaşık 30,5 dereceyi olur.
Ancak hava sıcaklığı 38,9 derece ve bağıl nem %77 olduğunda, yaş termometre bu sefer yaklaşık sınır olarak kabul edilen 35 dereceyi gösterir. Bu sıcaklığa maruz kalmak ani bir ölüme neden olmaz. Ancak bir kaç saat içinde vücudumuzda sorunlar ortaya çıkmaya başlar.
Yaş termometre sıcaklığı insan vücut sıcaklığının üzerine çıkarsa, vücudunuzun çalışması gereken soğutma sistemi çalışmaz. Nem yani havanın sahip olduğu su buharı miktarı, aşırı vücut ısısının ter yoluyla atılmasını zorlaştırır. Bu noktadan sonra da vücudumuz hipertermi yani halk arasında bilinen adı ile sıcak çarpması ile yüzleşir.
Yazımızın devamında göz atmak isterseniz: Su Altında 100 Gün Yaşarsanız Vücudunuza Ne Olur? Bu Sorunun Cevabını Yakında Öğrenebiliriz!
Kaynaklar ve İleri okumalar:
- When air is the same temperature as our body, why do we feel hot?;. Yaınlanma tarihi: 8 Nisan 2009; Bağlantı: https://www.scientificamerican.com/article/why-people-feel-hot/
- What’s the hottest temperature the human body can endure. Yayınlanma tarihi: 31 Temmuz 2021; Bağlantı: https://www.livescience.com/
- Average human body temperature mysteriously declined, finds study; Yayınlanma tarihi: 30 Eki 2020; Bağlantı: https://bigthink.com
- If Our Body Temperature is 37 Degrees Celsius, Why Do We Feel Hot When it’s 37 Degrees Outside. Yayınlanma tarihi: 17 Haziran 2022; Bağlantı: https://www.scienceabc.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
