Eğitim, dünyanın her yerinde insanların gelişiminin temel taşını oluşturur. Her ülkenin çocuk yetiştirme ve eğitim anlayışı, kendi kültürel özelliklerini yansıtır. Japonya’nın eğitim sistemi de bu duruma iyi bir örnektir.
Japonya Eğitim Sistemi Neden Farklıdır?
Japon eğitim sistemi sağlam ve disiplinli bir yapıya sahiptir. Öğrencilere küçük yaştan itibaren disiplin, çalışma ahlakı ve ekip çalışmasının önemi öğretilir. Müfredat, başkalarına yardım etme, grup etkinliklerine katılma, ekip çalışması yapma gibi becerilerin yanı sıra Japon kültürü ve görgü kurallarını da kazandırır.
Örneğin öğrencilerin kendi sınıflarını ve okul alanlarını temizlemesi, eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Birçok kişi için temizlik angarya gibi görünse de Japon okullarında bu uygulama, sorumluluk bilinci, saygı ve topluma katkı gibi değerleri erken yaşta kazandırmayı hedefler.
Japonya’da öğrenciler daha ilkokul birinci sınıftan itibaren sınıflarını temizler, yemek servisi yapar ve tuvaletleri bile temizler. Batıda bu uygulama bazen çocuk istismarı olarak görülür. Oysa Japon kültüründe bu, çocuklara sorumluluk ve toplumsal duyarlılık kazandıran bir eğitim biçimi olarak kabul edilmektedir.
Japon öğrenciler bu işi görev değil, yaşamlarının bir parçası olarak benimser. Temel düşünce nettir: Kullandığın yeri temiz bırakmak senin sorumluluğundur.
Bu yaklaşım, temizlik gibi birçok insanın zorlandığı bir beceriyi küçük yaşta öğretir. Japonya’da Gakko Soji yani okul temizliği, yalnızca hijyen sağlamakla kalmaz. Aynı zamanda saygı, özen ve topluma katkı gibi değerleri güçlendirir. Uygulamanın temelleri, Budist öğretilerde yer alan çevreyi ve bedeni temiz tutma fikrine dayanır.
Kısaca Japonya Eğitim Sistemi
Japonya Anayasası’nın 26. maddesi, tüm yurttaşlara yeteneklerine uygun ve eşit eğitim hakkı tanır. Ayrıca, çocukların zorunlu eğitimi ücretsizdir ve veliler bu eğitimi sağlamakla yükümlüdür. 1947’de çıkarılan Temel Eğitim Yasası, eğitimde fırsat eşitliği, zorunlu eğitim, karma eğitim, sosyal eğitim, siyasal ve dini tarafgirliğin okullarda yasaklanması gibi ilkeleri ayrıntılı olarak belirler.
Japonya’da zorunlu eğitim sistemi sayesinde herkes eğitim alır ve ülkede okuma yazma oranı sıfıra yakındır. Fiziksel veya zihinsel engelli öğrencilerin topluma katılımını ve kendi başına yeterliliklerini desteklemek için özel eğitim sistemi de bulunmaktadır.
Japon eğitim sistemi 6+3+3+4 yapısına sahiptir. Bu, altı yıl ilkokul, üç yıl alt ortaokul, üç yıl üst ortaokul ve dört yıl üniversite anlamına gelir. İlk dokuz yıl yani ilkokul ve alt ortaokul zorunludur. Üst ortaokul yasal olarak zorunlu olmasa da öğrencilerin büyük çoğunluğu eğitimlerine devam eder.
Okul Öncesi Eğitim
Japonya’da okul öncesi eğitim genellikle 3 veya 4 yaşında başlar ve bazı çocuklar 5 ya da 6 yaşına kadar devam eder. Çoğu aile, çocuklarını zorunlu ilkokula başlamadan önce anaokulu (yōchien) veya kreş (hoikuen) gibi okul öncesi kurumlara gönderir. Bu kurumların her birinin amaçları, yöntemleri ve eğitim içerikleri farklıdır.
İlkokul (Shōgakkō)
İlkokul eğitimi altı yıl sürer ve 1. sınıftan 6. sınıfa kadar devam eder. Bu aşama, Japonya’daki zorunlu eğitimin ilk basamağını oluşturur. Eğitim 6 yaşında başlar ve 12 yaşına kadar devam eder. Bu seviyede öğrenciler Japonca, matematik, fen bilgisi, sosyal bilgiler, müzik, resim ve beden eğitimi gibi dersler alırlar.
Alt Ortaokul (Chūgakkō)
Alt ortaokul üç yıl sürer (7–9. sınıflar) ve zorunlu eğitim kapsamındadır. Devlet okullarına bağlı ortaokullar ve özel okullar genellikle giriş sınavı uygular. Özel okullarda bu sınavlar okuldan okula değişir. Kendi sınav sistemlerini oluşturdukları için soru biçimleri ve zorluk seviyeleri farklılık gösterir. Genellikle Japonca, matematik, fen bilgisi ve sosyal bilgiler gibi derslerden sınav yapılır.
Devlet okullarında ise örneğin Tokyo’daki okullar, genel yetenek testleri ve kısa yanıtlı sınavlar uygular. Bu sınavlar öğrencilerin bilgilerini kullanarak mantıklı ve açık bir şekilde ifade etme becerilerini ölçer.
Üst Ortaokul (Kōtōgakkō)
Üst ortaokul üç yıl sürer (10–12. sınıflar) ve zorunlu değildir, ancak katılım oranı çok yüksektir. Zorunlu eğitim kapsamında olmadığı için tüm öğrenciler bir liseye girmek için sınavlara hazırlanmak zorundadır.
Özel okullarda genelde Japonca, matematik ve İngilizce derslerinden sınav yapılır. Her özel okul kendi sınavını hazırlar ve soruların içeriği farklılık gösterir. Devlet liselerinde ise Japonca, matematik, İngilizce, fen bilgisi ve sosyal bilgiler olmak üzere beş dersten sınav yapılır. Bu sınavlar yerel yönetimlerin kontrolündedir ve aynı gün yapılır.
Yükseköğretim (Daigaku)
Yükseköğretim kurumları arasında üniversiteler, iki yıllık kolejler (tanki daigaku) ve diğer uzmanlaşmış eğitim kurumları vardır. Üniversiteler genellikle dört yıllık programlar sunar ve zorunlu eğitim kapsamında değildir. Bu yüzden üniversiteye girmek için sınava girmek gerekir.
Üniversiteye girişte üç tür sınav sistemi vardır: lise müdürlerinin önerdiği öğrenciler için sınavlar, kapsamlı kabul sınavları ve genel giriş sınavları. Müdür tavsiyesiyle başvuru yapan öğrencilerden yüksek başarı ve öğretmen onayı beklenir.
Kapsamlı giriş sınavları ise üniversitelerin kabul politikalarına ve akademik seviyesine uygun bilgi ve becerilere sahip adayları seçmek için yapılır. En yaygın yöntem ise kağıt üzerinde yapılan ortak giriş sınavlarıdır. Özel üniversiteler kendi hazırladıkları sınavları uygular. Ulusal üniversiteler ise ortak üniversite giriş sınavındaki puana göre öğrenci alır.
Okullarda Müfredat Nasıldır?
Japonya’da akademik yıl Nisan ayında başlar ve Mart ayında sona erer. Çoğu okulda üç dönemli sistem uygulanır: birinci dönem Nisan–Ağustos, ikinci dönem Eylül–Aralık ve üçüncü dönem Ocak–Mart ayları arasındadır.
Yaz tatili genellikle Temmuzun son haftasından Ağustosun son haftasına kadar sürer. Kış tatili Aralık ayının son haftasından Ocak ayının ilk haftasına kadar devam eder. Bahar tatili ise Mart ayının son haftasından Nisan ayının ilk haftasına kadar sürer.
Japonya’daki okullar haftada beş gün, Pazartesiden Cumaya kadar ders yapar. Ortaokul ve lise düzeyinde her ders süresi 50 dakikadır ve günde toplam altı ders işlenir. Derslerden sonra öğrenciler vardiyalı olarak sınıfları temizler ve ardından kültürel veya sportif kulüp faaliyetlerine başlar.
Japonya’da İngilizce, lise ve üniversite düzeyinde zorunlu bir derstir. Bazı ilkokullarda ise İngilizce, orta sınıflardan itibaren öğretilmeye başlanır. Ayrıca bazı liselerde öğrenciler, İngilizce yerine Çince, Korece, Fransızca, Almanca gibi diğer yabancı dilleri öğrenme seçeneğine de sahiptir.
Öğrenciler genellikle normal derslerden sonra sınavlara çalışmak için dershanelere ve özel kurslara giderler. Japonya’da üniversiteye giriş, öğrencilerin lisedeki performansına bağlı değildir. Yani öğrencilerin bir üniversiteye girip giremeyeceklerini sadece giriş sınavlarının sonuçları belirler.
Japonya’da öğretmenler iyi bir eğitim alır ve bu durum öğrencilerin eğitimi için sağlam bir temel oluşturur. Öğretmen yetiştirme süreci, öğretmenlerin birbirlerinden öğrenmesini ve öğretim yöntemlerini geliştirmesini sağlayacak şekilde planlanır. Japonya’da öğretmenler yüksek saygı görür.
Japonya’da öğretmenlerle öğrenciler arasında güçlü bir bağ vardır. Bu ilişki, hiyerarşik bir yapıya ve saygıya dayanır. “Kyoushokuin” (öğretmen) rolü yalnızca ders anlatmakla sınırlı kalmaz; rehberlik ve mentorluk sorumluluklarını da kapsar. Bu yaklaşım, öğrencilerin gelişimini ve topluma katkısını ön planda tutarak olumlu bir öğrenme ortamı yaratır.
Sonuç Olarak;
Kısaca aktarmaya çalıştığımız gibi Japonya eğitim sistemi kolay değil aksine zordur. Bu sistemde başarılı olmak bol miktarda kararlılık ve irade getirmektedir. Ancak bu disiplinli okul hayatının, öğrencileri kararlılık ve motivasyon gerektiren gerçek hayatın zorluklarına hazırladığı düşünülmektedir.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Mandavkar, Pavan. (2025). Japanese Education System. 10.13140/RG.2.2.29867.55842.
- The Japanese Education System; Bağlantı: https://www.thoughtco.com/
Matematiksel
