İnsan varlığına yönelik en büyük tehditleri düşündüğümüz zaman aklımıza nükleer savaş, küresel ısınma veya büyük ölçekli bir salgın hastalık gibi şeyler gelecektir. Ancak bu tür zorlukların üstesinden gelebileceğimizi varsayarsak dünyada gerçekten de güvende miyiz?
Mavi küçük gezegenimizde yaşamak, uzayda neyin gizlendiğinin farkına varıncaya kadar güvenli görünüyor. Ancak birazdan okuyacağınız kozmik felaketler, insanlığın ciddi şekilde tehlikeye girebileceği ve hatta yok edilebileceği yollardan sadece birkaçıdır.
1.) Asteroit/kuyruklu yıldız çarpması
Gezegenimize doğru yaklaşan bir asteroit ya da daha sık kullandığımız adıyla göktaşı, oldukça sık tekrarlanan bir bilim kurgu malzemesidir. Ancak Dünya’yı etkileyen bir asteroit sadece bilim kurgu değil, aynı zamanda bilim gerçeğinin de bir parçasıdır.
Sonucunda 65 milyon yıl önceki son büyük kitlesel yok oluşu dev bir çarpma tetiklemişti. Bu çarpma yeryüzünde ateş fırtınalarına, yanardağ patlamalarına ve dev tsunamilere neden oldu. Geriye kalan kül ve tozlar güneşi yıllarca kapattı. Bu durumda dinozorların ve yaşamın onlarla birlikte var olan yüzde 75’lik kısmının hiç yaşama şansı kalmadı. Dağ büyüklüğündeki asteroit, Meksika’nın Yucatán Yarımadası kıyılarında 146 kilometre genişliğinde ve 19 kilometre derinliğinde bir krater bıraktı.
4479 yılında Dünya’ya çarpabilecek olan Swift-Tuttle Kuyruklu Yıldızı, bu olayın 28 katı yıkıcı enerji taşıyor. Swift-Tuttle kuyruklu yıldızı, her Ağustos ayında sevimli Perseid meteor yağmurunun kaynağıdır. Aynı zamanda gittikçe yaklaşıyor ve onu ‘insanlığın bildiği en tehlikeli tek nesne’ yapıyor.
2.) Gama ışını patlamaları
Bir başka kozmik felaket ise Gama ışını patlamasıdir. Bu patlamalar uzayda meydana gelen çok büyük enerjili bir olayın sonucunda ortaya çıkan elektromanyetik radyasyon patlamasıdır. Bu patlamalar genellikle birkaç milisaniye ile birkaç dakika arasında sürer.
Bir gama ışını patlaması sırasında yalnızca birkaç saniye içinde Güneş gibi bir yıldızın 10 milyar yıllık ömrü süresince yaydığı enerji kadar enerji ortaya çıkar. Bilindiği kadarıyla evrende bu kadar kısa sürede bu kadar büyük enerjinin ortaya çıktığı bir başka olay yoktur.
Sanılanın aksine gama ışını patlamaları nadir değildir. Aslında bakarsanız günümüzde günde ortalama bir gama ışını patlaması evrenimizin bir köşesinde gerçekleşmektedir. Bu kadar büyük bir patlama yakınlarda bir yerlerde gerçekleşirse gezegenimizdeki yaşam üzerinde birtakım etkileri olacaktır. Patlamadan kaynaklanan gama ışınları ve diğer yüksek enerjili ışınımın büyük bölümü atmosferde soğurulacaktır. Bu sırada meydana gelen tepkimeler ozon tabakasının yok olmasına neden olur. Sonucunda patlama kaynaklı ve Güneş’ten gelen morötesi ışınım, kitlesel yok oluşları tetikleyecektir.
Gökbilimciler böyle bir olaya ev sahipliği yapabilecek bir yıldız sistemi (WR 104) keşfettiler. WR 104 yaklaşık 5.200-7.500 ışık yılı uzaktadır ve bu da güvenli olacak kadar uzak değildir. Ve patlamanın ne zaman gerçekleşeceğini yalnızca tahmin edebiliriz. Şans eseri, ışının bizi tamamen ıskalama ve bu kozmik felaketten kurtulma ihtimali de var.
3. Yakındaki süpernovalar
Bir yıldızın ömrünün sonuna ulaşmasıyla meydana gelen süpernova patlamaları, Samanyolu’muzda ortalama olarak her 100 yılda bir veya iki kez meydana gelir. Samanyolu’nun yoğun merkezine daha yakın meydana gelme olasılıkları daha yüksektir. Peki yakın gelecekte bir süpernovanın ortaya çıkmasını bekleyebilir miyiz?
1604’ten beri gökbilimciler Samanyolu’nun bir sonraki çıplak gözle görülebilen süpernovasını bekliyorlar. Bunun için potansiyel bir aday ise Dünya’ya en yakın kırmızı süper dev bir yıldız olan Betelgeuse yıldızı gibi gözüküyor.
Betelgeuse Yıldızı Güneş’in neredeyse 1.000 katı büyüklüğünde, Dünya’dan 725 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldızdır. Orion (Avcı) takımyıldızının bir parçası olan bu yıldız 2019 Ekim ayında sönükleşmeye başladığında astronomların dikkatini üzerine çekmişti. Şimdi ya da gelecek milyon yılda bir süpernovaya dönüşebilir.
Betelgeuse ne zaman patlarsa patlasın, kendisi bu patlamanın Dünya üzerindeki yaşama zarar veremeyeceği kadar uzaktadır. Astrofizikçiler bize zarar vermesi için bir süpernovanın 50 ışıkyılı yakınımızda olması gerekir. Betelgeuse yıldızı ise bu mesafenin neredeyse 10 katı daha uzaktadır. Bunun yerine, Dünya’da yaşayan herkes gece gökyüzünde muhtemelen aşağıdaki gibi inanılmaz derecede güzel bir manzara görecektir.
4.) Genişleyen güneş
Daha önceki kozmik tehlikelerin belirli bir olasılıkla meydana gelme ihtimalleri olsa da, güneşimizin 7,72 milyar yıl sonra ömrünün sona ereceğini kesin olarak biliyoruz. Bir noktadan sonra da “beyaz cüce” olarak bilinen bir yıldız kalıntısına dönüşecek.
Ancak insanlık bu son aşamaları yaşamayacaktır. Güneş yaşlandıkça daha da soğuyacak ve büyüyecek. Bir yıldız devine dönüştüğünde hem Merkür’ü hem de Venüs’ü içine alacak kadar büyük olacak. Dünya bu noktada güvenli görünebilir ancak Güneş aynı zamanda Dünya’nın dönem hızını yavaşlatacak ve son derece güçlü bir güneş rüzgarı da yaratacaktır. Sonuç olarak, yaklaşık 7,59 milyar yıl içinde gezegenimiz, ölmekte olan yıldızın dış katmanlarına doğru sürüklenerek eriyecektir.
4.)Haydut yıldızlar
Yıldızlar genellikle içinde yer aldıkları galaksilere kütleçekim kuvvetleri sayesinde bağlı kalır ve çevreleriyle uyum içinde hareket eder. Ancak bazen bu bağı bozulabiliyor. Örneğin bir yıldız süper kütleli bir kara deliğe çok yaklaşırsa uyumunu kaybederek uzayda başıboş dolaşmaya başlar.
Bu tür yıldızlara “haydut yıldız” adı veriliyor. Bilim insanlarına göre bir haydut yıldızın Güneş Sistemi’ne ve Dünya’ya tehlikeli derecede yaklaşması çok muhtemel bir hadise değil. Ancak küçük de olsa bir ihtimal var. Bu ihtimal gerçeğe dönüşürse Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin uyum içinde hareket etmesini sağlayan kütleçekim bağları kırılabilir. Bu durumda dünyanın başka bir gezegene çarpma olasılığı % 0,48′).’dir. Uranüs ve Neptün en kötü ihtimallerle karşı karşıyadır. Güneş’ten en uzak oldukları ve kütleçekimsel olarak ona en zayıf şekilde bağlı oldukları için bu şaşırtıcı değildir.
Sonuç olarak
Gördüğünüz gibi er ya da geç bir biçimde İnsanlığın Dünya’daki sonu kesindir. Bu değiştiremeyeceğimiz bir şeydir. Yapabileceğimiz tek şeyin Dünyadaki zamanımızı en iyi şekilde değerlendirmek olduğunu anlamamızı sağlayan şey de aslında budur.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- 5 Killer Events From Space That Could Wipe Out Human Life On Earth. Yayınlanma tarihi: 25 Mart 2019. Kaynak site: Big Think. Bağlantı: 5 Killer Events From Space That Could Wipe Out Human Life On Earth
- Six cosmic catastrophes that could wipe out life on Earth. Yayınlanma tarihi: 19 Ocak 2017. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Six cosmic catastrophes that could wipe out life on Earth
- The Galaxy of Terror: the most dangerous objects in the Universe. Yayınlanma tarihi: 31 Ekim 2023. Kaynak site: Universemagazine Bağlantı: The Galaxy of Terror: the most dangerous objects in the Universe
- Tuthill, P., Monnier, J. & Danchi, W. A dusty pinwheel nebula around the massive star WR104. Nature 398, 487–489 (1999). https://doi.org/10.1038/19033
- What Would Happen to Earth if a Rogue Star Came Too Close?. Yayınlanma tarihi: 24 Kasım 2023. Kaynak site: Universe Today. Bağlantı: What Would Happen to Earth if a Rogue Star Came Too Close?
Matematiksel
