ZİHİN AÇAN YAZILAR
Bir Matematikçi Hayatta Ne Yapar?
Başlıkta okuduğunuz bu soruyu Türkiye’nin yetiştirdiği büyük matematikçilerden Tosun Terzioğlu sormuş ve yanıtlamış. Kendisini saygı ile anıyoruz ve denk geldiğimiz bu yazısının bir kısmını sizlerle…
Kişisel Veri Güvenliği
E-mail adresinin çalınması, kredi kartı bilgilerinin ele geçirilmesi, sahte evraklar düzenlemek, yetkisiz erişim ve dinleme, kanunla korunmuş bir yazılımın izinsiz kullanımı, her türlü telif hakkı…
Beynimiz Logaritmik Çalışıyor Olabilir mi?
Belki de iç sesimizi dinleyip sayıları logaritmik ölçekte düşünme zamanımız gelmiştir… Yakın zamana kadar medeniyet ile tanışmamış, Amazon ormanlarının içinde küçük köylerde yaşayan Munduruku yerlilerinin…
Ay’a Gerçekten İnildiğinin 7 Kanıtı
Ay’a gerçekten inildi mi inil(e)medi mi? Amerikalılar yalan mı söylüyor? Ruslar’ın inişin bir düzmece olduğunu iddia etmesi doğru mu? Ay’a iniş görüntüleri, astronotların yürüyüşleri Hollywood’dan…
Antik Çağın Bilim Feneri: İskenderiye Kütüphanesi
“Eğer zamanda geriye gidebilseydik, ilk geleceğim yer burası olurdu” diyor Carl Sagan, İskenderiye Kütüphanesi için. Zamanı geriye alıp bu yıkıma engel olma şansımız olsaydı keşke. …
Dünya İle İlgili Hala Yanlış Bilenlerin Olduğu Üç Gerçek
Dünya yuvarlak mı, düz mü? Dünya döner mi dönmez mi? Kütle çekimi var mı? Yukarıdaki 3 soruya bakınca bu çağda hala bunları bilmeyenler var mı!?’…
Cyril Hypatia’yı Değil Yaşamı Sevemedi
Bugün size minik bir öykü anlatacağım. Bir baba kız hikâyesi. Tarihin tozlu sayfalarından günümüze kadar gelmeyi başarabilmiş hüzünlü bir hikâye. Hikâyemizin üç kahramanı var; Teona,…
Bilinçaltı (Subliminal) Reklamcılığı Gerçekten İşe Yarıyor mu?
Filmlere ürün tanıtımı için yerleştirilen gizli mesajlardan birçoğumuzun haberi var. Peki bu korkutucu teknik gerçekten etkili mi? Bilinçaltı reklamlar konusunda endişelenmemize gerek var mı? 12…
Atalarımız Bizim Gibi Uyumuyordu
Belki büyükbabanız sizin gibi uyudu veya büyük büyükbabanız da. Ama ya ondan öncesi… 1800’lü yıllara geri gitme şansınız olsa, insanların çok farklı bir uyku rutinine sahip…
Gelir Dağılımı Adaletsizliği 3: Türkiye’de İllere Göre Yüksek ve Düşük Gelir Oranları
Gelir dağılımı adaletsizliği Türkiye’nin ve dünyanın en büyük problemleri arasında yerini almayı sürdürüyor. Bu önemli konu, bireylerin eğitimden, hobilere, yaşamsal kaliteden, mutluluk, huzur ve sağlığa…
DÜNDEN BUGÜNE MATEMATİK
Cebir Tarlada Başladı
Beş adam, itiş kakış mahkeme salonuna girer. Hepsi birbirinden şikâyetçidir. Ortak aldıkları bir meyve bahçesini beş eşit parçaya bölememişlerdir. Her biri diğerlerinin kendisini aldatmaya çalıştığını…
Kök 2’nin İrrasyonelliğine Geometrik Bir Bakış
“Herhangi bir çemberin, çevresinin çapına oranı sabittir” cümlesindeki güç “Herhangi bir karenin, kenarıyla köşegeni rasyonel orantılı değildir” cümlesindeki güçten çok da ileri değildir. İkisi de…
Beşinci Aksiyom Krizi!
“Ondan, aşağılık bir ilişkiden nefret ettiğin kadar nefret etmelisin. Senin tüm servetini, sağlığını, rahatını ve yaşamının tüm mutluluğunu kaybettirebilir. Bu dipsiz karanlık belki de doruklardaki…
Sayı Nasıl Sayı Oldu?
Günün tarihinden, telefon numaralarımıza, sosyal medya takipçilerimizin sayısından, alışverişe ve daha bir sürü yerde farkında olmadan kullandığımız sayılar hayatımızda olmasaydı nasıl olurdu? Bir kaç mevye…
Mutlu Son Problemi
Sonu mutlu biten bir problemle tanıştıralım sizi: Problemin adı mutlu son problemi ya da İngilizce adı ile Happy Ending Problem Anlatacağımız problem başlangıçta oldukça basit…
Bir Teorem & Bir Çizim
Euclid’in Stoikheia’sında geçtiği şekliyle üçgene dair bir teorem ve de çizimle karşınızdayım. Problem 20 (Üçgen Eşitsizliği): Herhangi bir üçgende iki kenarın uzunlukları toplamı diğer kenarın…
Mısır ve Mezopotamya Matematiğinin Kısa Hikayesi
Matematiğin nerede ve nasıl başladığı hakkında da kesin bir şey söylemek mümkün olmamasına rağmen elimize ulaşan bulgulara dayanarak yaklaşık M.Ö. 3000 –2000 yılları arasında Mısır…
Sıfırın Ortaya Çıkışı ve Hayatımızdaki Yeri
“Rönesans aslında sıfırı içeren Arap sayı sisteminin gelişiyle başlamıştı. Böylece aritmetiğin siyah-beyaz dünyası birden muhteşem renklere büründü.” diye ifade edilir. Peki sıfır sayısı hakkında yeterince bilginiz…
Cebir Tarihine Kısa Bir Yolculuk
Cebir, matematiğin denklem tiplerini sınıflandırıp, onların çözüm tekniklerini analiz eder ve bunları yaparken 4 işlem, üst ve kök alma gibi işlemleri kullandırır. Matematik eğitiminde cebir öğrenmek zorunludur çünkü cebir problem…
Euclid’in Stoikheia’sı
Öklid geometrisini değil, Riemann geometrisini kullanan Einstein’ın, Elementler’e ilişkin yargısı son derece çarpıcıdır: “Gençliğinde bu kitabın büyüsüne kapılmamış bir kimse, kuramsal bilimde önemli bir atılım yapabileceği…
MATEMATİK HER YERDE
John Edmark’ın İnanılmaz Matematik Harikaları
Doğanın büyüsünü matematik ve fizikten yararlanarak tasarladığı heykellerinde yeniden canlandıran John Edmark ile tanışın… Kendisi fraktalların, sayı dizilerinin ve tekrarların estetiğinden doğan hareketli heykellerden, 360 derece…
Regiomontanus Problemi
Yüzyıllar boyunca bir çok matematikçi Euclid’in elemanlar eserini okuyarak geometri ve matematik öğrendiler. Birçok fizikçi ve astronom ise bu kitabın metodolojisini örnek alarak alanlarıyla ilgili…
Pascal Üçgenindeki Matematiksel Sırlar
Hintli matematikçiler ona Meru Dağı’nın merdivenleri der. İran’da Hayyam Üçgeni olarak bilinir. Çin’de ise Yang Hui’nin Üçgeni adı verilir. Batı dünyası da onu genelde Pascal…
Matematik ve Mantık: Berber Paradoksu
Köyün birinde bir berber varmış ve bu berber dükkanının önünde şöyle bir levha asılıymış “sadece kendini tıraş etmeyen erkekler tıraş edilir.” Yani bu berber o…
Van Gogh Yıldızlı Gece Tablosunun Ardındaki Matematik
Van Gogh tarafından yapılan Yıldızlı Gece tablosunu büyüleyici yapan şey biraz da arka planda var olan matematiktir… *** Resimler yalnızca ressamların ruh hallerini yansıtmakla kalmaz,…
“Ne mutlu krala, dilediğini söyleyebilmek bir onun ayrıcalığı”
Matematiğin “şanslı” bir alanı sanırız olasılık kuramıdır. Aldığımız bir piyango biletinin ‘o şanslı bilet’ olma olasılığından tutun da her türlü belirsizlik durumu üzerine düşünmemizi ya…
Küre Paketleme Problemi ve Öpen Sayılar
Aynı büyüklükte, belirli sayıda birçok topu alıp, küp biçiminde bir kutuya koyun. Yavaşça sallayın ve kaptaki düzeylerini ölçün. İşlemi tekrarlayın ve tekrar ölçün. Kaç defa…
Horus’un Gözünün Ardındaki Matematik
Aşina olduğumuz bu Mısır Sembolünün ardında belki de erken dönem matematik problemlerinden biri bulunmaktadır. İyileştirici ve koruyucu gücünün etkisinin olduğuna inandığımız için kullandığımız bu sembol…
Güneş, Ay ve Trigonometri
Ay, Güneş’e ne kadar uzakta? Güneş, Ay’dan ne kadar büyük? Antik Yunanda yaşayan biri, bu sorulara bir teleskop bile olmaksızın nasıl cevap bulabilir? Trigonometri işe…
Hücresel Otomata ve Hayatın Oyunu
Hücresel otomata (Cellular automata) ismi kulağa ürkütücü gelse de prensipte basit, pratikte olayların veya tanımlanan konuların hücreler şeklinde bölünmesi ve her bir hücrenin, yanındaki diğer hücrelerin durumuna…
YÖN VERENLER
John Urschel: NFL’den MIT’ye – Futboldan Matematiğe
Bazı bilim insanları yalnızca yaptıkları araştırmalar ile değil hayatları boyunca geçirdikleri yol ile de ilham kaynağı olmayı başarırlar. John Urschel…
Lanczos’un Gözünden “Neden Matematik?”
Macar matematikçi ve fizikçi Cornelius Lanczos 1893 – 1974 yılları arasında yaşamış olup doktora tezini Einstein’nın görecelilik teorisi üzerine yapmıştır.…
Matematikçi ve Gökbilimci: Joseph-Louis Lagrange
İnsanlığa ve bilime yön veren bilim insanlarını tanımak önemlidir çünkü biyografileri kendimizle benzeştirebilir ve hayatımızın akışına yön verebiliriz. Bir çok…
Erkek Egemen Matematikte Bir Mücadele Öyküsü: Christine Ladd Franklin
Matematik dünyasında iz bırakmış ama kadın olması nedeniyle hak ettiği başarıyı çok geç elde etmiş bir kadın olan Christine Ladd…
David Hilbert: Modern Matematiğin Mimarı
“Her tür bilimsel disiplin, eğer belli derecede bir olgunluğa erişmişse, kendiliğinden matematiğin bir parçası olur.” Albert Einstein Temmuz 1915’te, matematikçi…
Bir Fransız Bilim İnsanının Halleri: Lavoisier’in Kellesi
Lavoisier yaşamı iki devrim etrafında şekillenmiştir. İlki yüzyıllar boyunca simya adı altında sürdürülen çalışmaların bugünkü kimya bilimine dönüşmesi, diğeri ise…
EĞİTİM ÜZERİNE
Matematiksel Bozukluklar
Yine mi matematik öğretmeni! “ diye öfkeyle kapıyı çarptı Aslı. Bu eve gelen 5. matematik öğretmeni olacaktı. Aslı’nın ne matematik…
Uzaktan Eğitim İle Fırsatları Yakalamak Mümkün!
Kendinizi geliştirmek istiyorsanız bu enstitünün online eğitim platformuna ücretsiz üye olarak ve yıllardır bu enstitüde verilmekte olan derslerin videolarını izleyerek…
İyi Bir Öğretmen Nasıl Olunur?
Hemen herkes öğretmen şöyle olmalı böyle olmalı tariflerini görmüştür. Bildiğimiz reçeteleri aratmayan cinsten. Benimde aklıma geldi, başladım sıralamaya, sonuçta 22…
Birinin Zekasına Hakaret Etmeden Önce Sekiz Kere Düşün: Çoklu Zeka Kuramı
Einstein’ın, Da Vinci’nin, Hawking’in konusu açıldığında: “Ne zekâ ama!” diye hayranlığını dile getirmeyecek çok az insan varken 22 Haziran 1986,…
Eğitimde Örnek Ülke: Norveç
Norveç’te en çok değer verilen grup çocuklar ve gençlerdir. Eğitim ve öğretimde ise en çok üzerinde durulan şey ise çocukların…
Maarit Rossi: Matematik Öğretimine Yön Veren Öğretmen
Maarit Rossi, Finlandiyalı bir matematik öğretmeni. Matematiğin sıkıcı, zor, korkulacak bir ders olmadığını, tam tersine eğlendirdiğini, merak uyandırdığını ve ufuk…
Sanat Yardımıyla Bilim Öğretilebilir mi?
Eğitim sürecinde sanat öğrencilere gözlemleme, görselleştirme, el becerisi ve yeni şeyler yaratmak için kendilerine güven duygusu kazandırır. Aynı beceriler bilimsel düşüncenin de…
Sınıf Dışı Etkinliklerle Matematik Öğretilebilir
Yetişkinlere matematikle ilgili soru sorduğumuzda sıklıkla şu şekilde cevaplandırırlar: “Okulda matematik dersinde hiçbir zaman iyi değildim.” O zaman, çocuklarınızın aynı…
BİLİM ve TOPLUM
Bertrand Russell’dan Özgür Düşünce İçin 10 Madde
Mantık analitiği üzerindeki çalışmalarıyla 20. yüzyıldaki felsefe akımlarını önemli oranda etkileyen İngiliz felsefeci, matematikçi Bertrand Russell, 1872’de İngiltere’de dünyaya geldi.…
Bakan Kör Olma Durumu: İstem Dışı Körlük
Hiç çevrenizdekilere ‘bakan kör’ dediğiniz oldu mu? Aslında dediyseniz hakkınız var. Çünkü böyle bir psikolojik gerçek var literatürde, adı da…
Günümüzün Modern Hastalığı: ‘Dağınık Beyin Sendromu’
Sıradan bir günümüz, e-posta, cep mesajları, toplantılar, yardıma ihtiyacı olan iş arkadaşları gibi sürekli kesintiye yol açan şeylerle dolu… Üstelik…
Bilimsel Araştırma Nasıl Yapılır?
İnsanlık tarihine bakıldığında bilgi üretmekte etkili olan birçok unsur görürüz: İnançlar, deneyimler, gözlemler ve efsanelerdir. Ancak bunlarla üretilen bilgilere bilimsel…
Zeki İnsanlar Neden Sahte Haber ve Komplo Teorilerine Daha Çok İnanıyor?
Günümüzde sahte haberler o kadar detaylı bir şekilde hazırlanıp yayılabiliyor ki en aklı başında, en zeki olanlarımız bile bunlara inanabiliyor.…
Yanlış Olanı Savunma Dürtüsü Neden Var?
Bir insanı inandığı şeyin yanlış olduğuna ikna etmek, onu o şeye inandırmaktan bin kat daha zordur! Herhangi bir olguya, iddiaya…
Çekim Yasası: Lütfen Evrene Mesaj Göndermeyin
Kişisel gelişim kitapları okuyorsanız muhtemeldir çekim yasası diye bir şeyden bahsedildiğini duymuşsunuzdur. Hemen uyaralım, Newton’un kütle çekim yasasından bahsetmiyoruz. Avustralyalı…
Bilgi İnsanı Olmak
Bilgi, yaşamdan hayata çıkarken, merak ederek, can atarak, emek harcayarak, olabildiğince ayrıntılarına, temellerine varmaya çabalayarak, başarabilirsek yorumlayarak edinmeye çabaladığımızdır. Bu…
SORGULAYAN YAZILAR
Kürk Mantolu Madonna ve Sabahattin Ali
Bana popüler kültür hep bir dayatmaymış gibi gelir. Bu yüzden de her zaman onunla inatlaşırım. O ısrar ettikçe ben başımı…
GENEL’LEME’!!: Dünyanın Sonunu Getiren Ön yargılar ve Buhranlar
Dertleşme zamanı dostlarım.. Ayı Hikayesi Bir zamanlar kış uykusunu çok seven iki dost ayı varmış.. Zaman yaklaşırken onlar da heyecanla…
Zulüm Kalpte Sönmeyen Bir Ateştir
Anlatırlar ki Abbasi halifelerinden Harun Reşid’ in oğlu Me’mun henüz çocuk yaşta iken hayatı boyunca unutamayacağı bir olay yaşar. Hocası…
Gelir Adaletsizliği: Orta Gelir Tuzağı ve İşsizlik
Gelir adaletsizliği konusunda biraz da orta gelir tuzağını ve işsizliği konuşalım. Orta Gelir Tuzağı Nedir? ‘Orta Gelir Tuzağı’, son zamanlarda…
Kendini (Yeniden) İnşa Etmek
Var olmak, en eski çağlardan bu yana insan zihnini kurcalayan en önemli kavram olmuştur. Varlık neyle açıklanabilir ya da varlığı…
Bazı Dillerde Aşk ve Acıma Aynı Kelimedir
2.000’den fazla dil üzerinde yapılan bir çalışma, duyguları tanımlamak için kullanılan kelimelerin kültürler arasında nasıl değiştiğini göstermekte. Bir çok kültürde,…
Dinlemek: Meziyet mi Yoksa Eziyet mi?
Dinlemek eğer karşınızda buna değer bireyler varsa enfestir, meziyettir ancak diğer türlü zaman kaybıdır. Dinlemek Kişiye Göre Değişir: Karşınızdaki kişi,…
Can Sıkıntımız Bize Ne Demek İstiyor?
Blaise Pascal’a göre, “hayatta hiçbir şey işlevsizlik, tutkudan yoksunluk, yapacak hiçbir şeyin olmaması kadar dayanılmaz değildir. Çünkü insan bu durumda…
