Büyük, küçük herkes bir biçimde Mona Lisa tablosunu bilir. Ancak bu tablo bir zamanlar çok da fazla insanların dikkatini çekmemiştir. Aslında çalınmasaydı, muhtemelen çekmemeye devam edecekti.
Haberleri takip etmeyi seviyorsanız Da Vinci’nin Mona Lisa tablosu ile ilgili haberlerin sık sık gündeme geldiğine şahit olmuş olmalısınız. Örneğin Mona Lisa üzerine yapılan yeni araştırmada, “Mona Lisa”nın küçük bir zerresinin kimyasal yapısını incelemek için X ışınları kullanıldı. Sonrasında da, Leonardo da Vinci’nin portresini yaparken kullandığı teknikler hakkında yeni bilgiler ortaya çıktı.
Anlaşılan Da Vinci’nin yeni bir boya karışımı türünü resmini boyarken kullanmıştı. 2020 yılında da “Mona Lisa”nın alt katmanlarında gizli çizimler keşfedilmişti. Yüksek teknolojili yöntemlerle Da Vinci’nin, tabloyu son haline getirmeden önceki hazırlık çizimleri ortaya çıkmıştı.
Peki ama neden Mona Lisa tablosu? Yeryüzünde onca tablo varken, hatta Mona Lisa’dan bile daha “güzel” diyebileceğimiz tablolar varken, neden herkes Mona Lisa tablosu üzerinde araştırmalar yapıyor? Neden Louvre Müzesi’nde 380.000’den fazla eser yakından görülecek şekilde sergilenirken Mona Lisa üç kat camın arkasında, 20 derece sıcaklıkta korunuyor ve önünde güvenlik şeritleri var? Kısacası Mona Lisa tablosu neden bu kadar ünlü?
Mona Lisa Tablosunun Ünü Da Vinci İle İlgili Değildir
Bunun sırrının Da Vinci’de gizli olduğunu düşünebilirsiniz. Leonardo Da Vinci’nin resim yeteneği, mühendis- mimar- matematikçi zekasıyla birleşince ortaya çıkan eserler elbette diğerlerinden farklıydı. Ama Mona Lisa’nın diğer eserlerden sıyrılıp zirveye oturmasının en bariz nedeni, “reklamın iyisi kötüsü yoktur” cümlesini tescillercesine, Mona Lisa tablosunun çalınışıdır.
Mona Lisa, 1804 yılında Louvre’un kalıcı koleksiyonuna eklendikten sonra ziyaretçiler tarafından çok beğenildi. Ancak 1911’de müzeden iz bırakmadan kaybolana kadar ara sıra Rönesans akademisyenleri dışında kimsenin dikkatini çekmedi. Gizemli soygun, dünya çapındaki gazetelerde geniş yer alınca Mona Lisa tablosu hızla halkın bilincine yerleşecekti.
Ünlü kübist Pablo Picasso ve iş adamı JP Morgan şüpheliler arasındaydı. Mona Lisa’yı Picasso’nun çalmış olabileceği fikri elbette büyük bir yankı uyandırdı ve bu da tablonun ününü daha da arttırdı. Sonucunda asıl suçlunun tamirci ve eski Louvre çalışanı Vincenzo Peruggia olduğu ortaya çıktı.
Kendisi iki suç ortağının yardımıyla tabloyu başarılı bir şekilde müzeden kaçırmış ve aslında yirmi dört saatten fazla bir süre boyunca kimse tablonun kaybolduğunu fark etmemişti. Günümüzün yüksek teknolojili güvenlik sistemlerinin aksine, 20. yüzyılın başlarında suçluların paha biçilemez sanat eserlerini duvarlardan almasını engelleyecek çok az şey vardı.
Ancak soygunun ardından işler planlandığı gibi gitmeyecekti. Mona Lisa tablosunun popülaritesi arttığı için onu planladığı gibi satması mümkün olmadı. Tabloyu iki yıl boyunca Paris’teki dairesinde sakladıktan sonra, Floransa’daki bir sanat tüccarına satmaya çalışırken yakalandı ve başyapıt daha da ünlenerek Louvre’a geri gönderildi.
Tablonun Gizemi: Mona Lisa Kimdir?
Tabloyu çekici kılan bir diğer şey ise muhtemel Mona Lisa’nın kimliğidir. Bu konuda günümüze kadar pek çok iddia ortaya atılmıştır. Bunların en ilginçlerinden birisi tablodaki kişinin Da Vinci’nin kendisi olduğudur. Ancak bu söylemlerin hiçbiri kanıtlanamamıştır.
Tam bir Rönesans Adamı olan Leonardo da Vinci, 1503 yılında Floransa’da Mona Lisa’yı resmetmeye başladı ve on dört yıl boyunca 1517’ye kadar onu geliştirmeye devam etti. Tablodaki kadın büyük olasılıkla Lisa Gherardini idi. Tablonun yapılmasını kocası Francesco del Giocondo istemişti.
Yıllarca süren çalışmalara rağmen tablo hiçbir zaman tamamlanamadı, Da Vinci’ye eserinin karşılığı hiçbir zaman ödenmedi ve resim, onu ilk sipariş eden müşteriye asla gitmedi. Bunun nedeni Da Vinci’nin 1519’daki erken ölümü idi.
Tablonun yapıldığı dönem, Yüksek Rönesans olarak isimlendirilen döneme denk gelir. Bu dönem zarfında Rönesans fikirleri tam anlamıyla kök saldı. Sonucunda Leonardo da Vinci, Michelangelo ve Raphael dahil olmak üzere Rönesans’ın en ünlü sanatçılarının çoğunun ortaya çıkmasına neden oldu.
Bu dönemin sanatçıları natüralizm sanatında ustalaştılar. Sanatçılar çalışmalarında, doğrusal perspektif, ışık glge oyunlar ve sfumato gibi pek çok yeni kavramı sanatlarına dahil ettiler. Sanat terimi sfumato, insanların ve nesnelerin kenarlarını bulanıklaştıran, böylece çevreleriyle kusursuz bir şekilde birleşen yumuşak, dumanlı görsel efektleri ifade eder.
Sfumato’nun önde gelen uygulayıcılarından biri Leonardo da Vinci’ydi. Çalışmalarının neredeyse tamamında sfumato tekniğini kullanmış olsa da, Mona Lisa tablosu, sanatçının yumuşak, puslu efektler ve ana hatların tamamen bulanıklaştırılması konusundaki ustalığını sergileyen en güzel örneklerden biridir.
Mona Lisa’nın Gizemli Gülüşünün Sırrı
Mona Lisa’nın dünya çapındaki çekiciliğinin en popüler nedenlerinden biri gülümsemesidir. Da Vinci, perspektif ve gölgeler aracılığıyla benzersiz bir gülümseme yaratmak için optik illüzyon kullanmıştır. İzleyici Mona Lisa’nın gözlerine baktığında, ağız çevresel görüşe düşer.
Bu durumda ağızın detayları belirsizleşir. Bu esnada elmacık kemiklerinin üzerindeki tonlamalar gizemli gülümsemeyi yaratır. Ancak izleyicinin bakışı gülümsemeye sabitlenince, gülümseme kaybolacaktır. Bu nedenle bu resim kimilerine mutlu kimilerine ise mutsuz bir kadın izlenimi verir.
Mona Lisa Tablosu Ne Kadar Değerli?
Leonardo da Vinci’nin ünlü Mona Lisa tablosu, 1804’ten bu yana Paris’teki Louvre Müzesi koleksiyonunda yer alıyor. Tablo kanunen Fransız halkına aittir, bu da tablonun satılmasını son derece zorlaştıracaktır. Bütün bunlar Mona Lisa’ya kesin bir değer vermenin neredeyse imkansız olduğu anlamına gelir.
Ancak Mona Lisa 1962 yılında sigortalandığında değeri 100 milyon dolar olarak belirlenmişti. Enflasyonu da dikkate alan son tahminler, tablonun bugünün standartlarına göre 834 milyon doların üzerinde bir değere sahip olacağını öne sürüyor.
Günümüzde her yıl milyonlarca kişi portreyi bizzat görmek için müzeyi ziyaret ediyor. Çoğu muhtemelen fotoğrafını çekiyor veya hediyelik eşya dükkanından Mona Lisa hatırası satın alıyor. Etrafımızda hemen her yerde kopyaları mevcut olsa da Mona Lisa’nın popülaritesini çok uzun bir süre daha sürdüreceğinden emin olabilirsiniz. Yazının devamında göz atmanızı öneririz. Kakımlı Kadın: Mona Lisa’nın Gölgesinde Kalan Bir Eser
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Liaci E, Fischer A, Heinrichs M, van Elst LT, Kornmeier J. Mona Lisa is always happy – and only sometimes sad. Sci Rep. 2017 Mar 10;7:43511. doi: 10.1038/srep43511. PMID: 28281547; PMCID: PMC5345090.
- Snow, Emily. “Mona Lisa: How Did She Get To Be So Famous?” TheCollector.com, November 27, 2020, https://www.thecollector.com/why-is-the-mona-lisa-famous/
- Theft of Mona Lisa: Topics in Chronicling America; Bağlantı: https://guides.loc.gov/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
