Hepimiz zaman zaman içinde var olduğumuz kültüre yabancılaştığımızı hissederiz. Rutinin bir parçası olmayı kabul etmeyerek kendimizi değiştirmeye çalışırız. Bunun için farklı kıyafetler giyeriz. Saç modelimizi değiştirir, alışılmadık bir makyaj yaparız. Amaç aykırı olmaktır. Ancak anlaşılan bu çok da kolay bir durum değil.
Sonucunda nihayet dünyaya yeni görüntünüzle çıktığınız zaman aslında yalnız olmadığınızı, milyonlarca insanın tamamen aynı seçimleri yaptığını fark etmeniz olasıdır. Bu hedeflediğiniz amaçtan tamamen farklı bir sonuçtur. İşte bu duruma hipster etkisi denmektedir.
Hipster etkisi ana akım kültüre karşı çıkan insanların hepsinin sonunda aynı görünmesi durumunu açıklamak için kullanılır. Peki ama bu tür bir senkronizasyon nasıl gerçekleşir? Modern toplumda bu kaçınılmaz mıdır? Daha da önemlisi insanların kitlelerden gerçekten farklı olmasının bir yolu var mıdır?
Hipster Nedir?
“Hipster,” genellikle belirli bir yaşam tarzını veya estetiği benimseyen, alternatif kültürün bir parçası olarak görünen kişiler için kullanılan bir terimdir. Belirli bir türe veya moda akımına bağlı kalmayan ve genellikle geleneksel veya popüler olanın dışında olan şeylere ilgi gösteren bireyleri tanımlar. Hipsterlar, genellikle bağımsızlık, özgünlük ve farklılık vurgusu yaparlar.
Aslında hipster tanımı oldukça geniştir, ancak genellikle karşı kültürle özdeşleşir. Bu tanım moda, müzik, sanat ve siyaset türleri de dahil olmak üzere tüm popüler kültüre isyan eden bir kişiyi ifade eder. Bu kişiler herhangi bir yaştan veya ırktandır. Ancak genellikle 20 ila 35 yaşları arasında yaşları değişir.
İlk kez Amerika Birleşik Devletleri’nde 1930’larda duyulmaya başlayan hipster kelimesinin etimolojisi hakkında pek çok teori olsa da temelinde kişinin kendini ana akımdan ayırması esastır.
Neden Herkes Eninde Sonunda Birbirine Benzer? Cevabı Matematik Versin.
Hepimiz içimizde bir yerlerde bir hipster gibi hissediyor olsak da başta da dediğimiz gibi bu kültürde de aykırı olacağım derken aynı olmak kaçınılmaz bir sondur. Bunun nedenini Massachusetts’teki Brandeis Üniversitesi’nden Jonathan Touboul’un çalışması sayesinde biliyoruz.
Touboul, bilgi aktarımının toplumdaki insanların davranışlarını nasıl etkilediğini inceleyen bir matematikçidir. Kendisi konu ile ilgili çalışmasında çoğunluğu kopyalayan konformistlerden ve tam tersini yapan antikonformistlerden yani hipsterlerden oluşan bir topluma odaklandı. Sonucunda da aşağıdaki formülü elde etti.
Yukarıda gördüğünüz formülün tüm detaylarına girmeyeceğiz. Ancak kısaca sonuçlarını şu biçimde özetleyebiliriz. Kendisi çalışmasında bir trendin ortaya çıkışını modellemeye karar vermişti. Çalışma kapsamında bu trend sakal bırakmaydı. Daha sonra bu trendin, kararları çoğunluğu takip etme eğiliminde olan ana akımcılar ve kararları çoğunluğa karşı çıkma eğiliminde olan hipsterler arasında nasıl yayıldığını inceledi.
Trendlerin gerçek bir kültürde yayılma şeklini daha iyi simüle etmek için, Touboul’un modelindeki bireyler zaman içinde azar azar trend hakkında bilgi edindiler. Bunu herhangi bir trending öncelikle influencerlar tarafından duyurulması, ardından çeşitli bloglarda, ardından da ana akım medya da yer alma süreci olarak düşünebilirsiniz.
Bir trend modele dahil olduğunda hipster bireyler başlangıçta rastgele hareket etti. Kaçınılmaz olarak, giderek daha fazla ana akım takipçileri eğilimi benimsedikçe, hipsterler davranışlarında senkronize olmaya başladılar. Örneğin giderek daha fazla kimse sakalını kesmeyi tercih ettiyse, hipsterler sakal bıraktı. Sonrasında da sakal bırakma yaygınlaştığında da bu sefer karşı duruma geçtiler ve traş oldular.
Sonunda çoğunluğa meydan okuyan bireylerin sayısı çoğunluğun kendisi olmuştu. Diğer bir deyişle hipster olmak o kadar havalı hale geldi ki, ana akım konformistler pozisyonlarını değiştirmeye ve yenilikçilerin yaptıklarını yapmaya karar verdiler. Bu noktada uyumsuzların, uyumsuz olmak adına yapmayı tercih edecekleri şey, ana akım medya tarafından ilk kabul edilen fikre geri dönmek olacaktı.
Sonuç Olarak;
Touboul’un modeli, elbette hayatın basit bir versiyonudur. Gerçekte, uyum sağlamak ya da sağlamamak nadiren ikili seçeneğe indirgenir. Ancak Touboul, modeline ikiden fazla seçenek sunduğunda ( bıyık, top sakal vs), yine de senkronizasyonun ortaya çıktığını buldu.
Ayrıca Touboul’un modellemesi sadece hipsterler ile ilgili değildir. Aslında herhangi bir grup insanın aniden ana akımın aksine hareket etmeye karar vermesiyle ilgilidir. Araştırmacı borsa gibi irrasyonel kararlar almanın olası olduğu bir çok durumda bu çalışmanın insan davranışlarını anlamamıza yardımcı olacağını söylüyor.
Touboul, gelecekteki bir makalede trendlerin daha karmaşık gerçekliğini keşfetmeyi umuyor. Bu çalışmada bizlere matematiğin insan davranışının karmaşıklığını çözümleme de önemli bir araç olduğunu anımsatıyor. Ayrıca göz atmak isterseniz: Sürü Psikolojisi Nedir? İnsanlar Neden Başkalarını Taklit Edecek Biçimde Hareket Ederler?
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Why non-conformists always end up looking alike. Yayınlanma tarihi: 6 Mayıs 2019; bağlantı: https://bigthink.com/
- A Mathematician Wrote a ‘Hipster Equation’ to Figure Out Why All Hipsters Look Alike. Yayınlanma tarihi: 8 Mart 2019. Bağlantı: https://www.livescience.com/
- The hipster effect. Why anti-conformists always end up looking the same. yayınlanma tarihi:28 Şubat 2018; Bağlantı: https://www.technologyreview.com
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
