Hepimiz zaman zaman içinde var olduğumuz kültüre yabancılaştığımızı hissederiz. Rutinin bir parçası olmayı kabul etmeyerek kendimizi değiştirmeye çalışırız. Bunun için farklı kıyafetler giyeriz. Saç modelimizi değiştirir, alışılmadık bir makyaj yaparız. Amaç aykırı olmak, bireyselliğe tutunmak ve koyun gibi sürünün peşinden gitmek istememektir. Ancak Hipster etkisi bunun çok da kolay olmadığını söylüyor.
Hipster Nedir?
“Hipster,” genellikle belirli bir yaşam tarzını veya estetiği benimseyen, alternatif kültürün bir parçası olarak görünen kişiler için kullanılan bir terimdir. Belirli bir türe veya moda akımına bağlı kalmayan ve geleneksel veya popüler olanın dışında olan şeylere ilgi gösteren bireyleri tanımlar.
Aslında hipster tanımı oldukça geniştir, ancak genellikle karşı kültürle özdeşleşir. Bu tanım moda, müzik, sanat ve siyaset türleri de dahil olmak üzere tüm popüler kültüre isyan eden bir kişiyi ifade eder. Bu kişiler herhangi bir yaştan veya ırktandır. Ancak genellikle 20 ila 35 yaşları arasında yaşları değişir.
Kendini ana akım kültüre yabancılaşmış hisseden genç kız ya da kendini göstermeye çalışan yirmili yaşlardaki aykırı delikanlılar, dikkat çekici bir makyajla ya da saç sakal tarzıyla toplumsal normlara ters düşen bir görünüm benimser. Ama radikalliklerini ortaya koyduklarında, onlar gibi milyonlarca gencin de aynı tercihleri yaptığını fark ederler ve sonunda hepsi neredeyse birbirinin aynı görünürler.
Peki ama bu tür bir senkronizasyon nasıl gerçekleşir? Modern toplumda bu kaçınılmaz mıdır? Daha da önemlisi insanların kitlelerden gerçekten farklı olmasının bir yolu var mıdır? Matematiksel modelleme öyle bir eşzamanlılığın, çok sayıda insanın bir özelliği olarak kendiliğinden ortaya çıktığını düşündürür. Bunun nedenini Massachusetts’teki Brandeis Üniversitesi’nden Jonathan Touboul’un çalışması sayesinde biliyoruz.
Neden Herkes Eninde Sonunda Birbirine Benzer? Cevabı Matematik Versin.
Touboul, bilgi aktarımının toplumdaki insanların davranışlarını nasıl etkilediğini inceleyen bir matematikçidir. Kendisi konu ile ilgili çalışmasında çoğunluğu kopyalayan konformistlerden ve tam tersini yapan antikonformistlerden yani hipsterlerden oluşan bir topluma odaklandı. Sonucunda da aşağıdaki formülü elde etti.
Yukarıda gördüğünüz formülün tüm detaylarına girmeyeceğiz. Ancak kısaca sonuçlarını şu biçimde özetleyebiliriz. Kendisi çalışmasında bir trendin ortaya çıkışını modellemeye karar vermişti. Çalışma kapsamında bu trend sakal bırakmaydı. Daha sonra bu trendin, kararları çoğunluğu takip etme eğiliminde olan ana akımcılar ve kararları çoğunluğa karşı çıkma eğiliminde olan hipsterler arasında nasıl yayıldığını inceledi.
Trendlerin gerçek bir kültürde yayılma şeklini daha iyi simüle etmek için, Touboul’un modelindeki bireyler zaman içinde trend hakkında bilgi edindiler. Bunu herhangi bir trending öncelikle influencerlar tarafından duyurulması, ardından çeşitli bloglarda, ardından da ana akım medya da yer alma süreci olarak düşünebilirsiniz.
yeni bir “hipster” normu doğar
Bir trend modele dahil olduğunda hipster bireyler başlangıçta rastgele hareket etti. Kaçınılmaz olarak, giderek daha fazla ana akım takipçileri eğilimi benimsedikçe, hipsterler davranışlarında senkronize olmaya başladılar. Örneğin giderek daha fazla kimse sakalını kesmeyi tercih ettiyse, hipsterler sakal bıraktı. Sonrasında da sakal bırakma yaygınlaştığında da bu sefer karşı duruma geçtiler ve tıraş oldular.
Sonunda çoğunluğa meydan okuyan bireylerin sayısı çoğunluğun kendisi olmuştu. Diğer bir deyişle hipster olmak o kadar havalı hale geldi ki, ana akım konformistler pozisyonlarını değiştirmeye ve yenilikçilerin yaptıklarını yapmaya karar verdiler. Bu noktada uyumsuzların, uyumsuz olmak adına yapmayı tercih edecekleri şey, ana akım medya tarafından ilk kabul edilen fikre geri dönmek olacaktı.
Sonuç Olarak;
Touboul’un modeli, elbette hayatın basit bir versiyonudur. Gerçekte, uyum sağlamak ya da sağlamamak nadiren ikili seçeneğe indirgenir. Ancak Touboul, modeline ikiden fazla seçenek sunduğunda ( bıyık, top sakal vs), yine de senkronizasyonun ortaya çıktığını buldu.
Ayrıca Touboul’un modellemesi sadece hipsterler ile ilgili değildir. Aslında herhangi bir grup insanın aniden ana akımın aksine hareket etmeye karar vermesiyle ilgilidir. Araştırmacı borsa gibi irrasyonel kararlar almanın olası olduğu bir çok durumda bu çalışmanın insan davranışlarını anlamamıza yardımcı olacağını söylüyor. Touboul, gelecekteki bir makalede trendlerin daha karmaşık gerçekliğini keşfetmeyi umuyor.
Bu araştırma 2019 Mart’ında bir teknoloji dergisinde yayımlandığında, “modaya uygun bereli genç bir adamın stok görseli’ kullanılmıştı. Fotoğrafının dergide izinsiz kullanıldığı gerekçesiyle editöre öfkeli bir mektup yazan bir okur, fotoğraftaki “hispter”ın kendisi olmadığını öğrendi. Sonucunda hipsterler birbirine o kadar benziyorlardı ki kendilerini dahi ayırt edemiyorlardı.
Bu çalışmada bizlere matematiğin insan davranışının karmaşıklığını çözümleme de önemli bir araç olduğunu anımsatıyor. Ayrıca göz atmak isterseniz: Sürü Psikolojisi Nedir? İnsanlar Neden Başkalarını Taklit Edecek Biçimde Hareket Ederler?
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Why non-conformists always end up looking alike. Yayınlanma tarihi: 6 Mayıs 2019; Kaynak site: Big Think. Bağlantı: https://bigtWhy non-conformists always end up looking alike/
- Touboul, Jonathan. (2014). The hipster effect: When anticonformists all look the same. arxiv. 22. 10.3934/dcdsb.2019124.
- A Mathematician Wrote a ‘Hipster Equation’ to Figure Out Why All Hipsters Look Alike. Yayınlanma tarihi: 8 Mart 2019. Bağlantı: A Mathematician Wrote a ‘Hipster Equation’ to Figure Out Why All Hipsters Look Alike/
- The hipster effect. Why anti-conformists always end up looking the same. Yayınlanma tarihi:28 Şubat 2018; Bağlantı: The hipster effect. Why anti-conformists always end up looking the same
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
