Matematiğin ve mühendislik bilgisinin ilerlemesi yüzyıllardır devam ediyor. Bunun sonucunda insanlar gerçekten şaşırtıcı derecede sağlam yapılar inşa edebiliyor. Ancak tüm bu gelişmeler aslında hatalarımızdan öğrenmemiz sayesinde mümkün oldu. Bu hataların bazıları da ne yazık ki onlarca kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Buna bir örnek, Hyatt Regency Oteli’ndeki asma katların çöküşüdür.
17 Temmuz 1981’de yüzlerce insan Kansas City şehir merkezindeki Hyatt Regency Oteli’nde bir dans partisi için bir araya gelmişti. Otelin lobisinde gerçekleşen bu sosyal etkinliği kayıt altına almak için televizyon ekipleri de yerlerini almıştı. İki yıl önce açılan bu otel aynı zamanda tasarımı ile de ilgi çekiyordu. Özellikle lobinin üzerinde yer alan ve havaya asılı gibi gözüken yürüyüş yolu, o dönem için bir yenilikti.
O gece, Hyatt Regency Oteli’nde 114 kişi öldü. 200’den fazla kişi de önemli biçimde yaralandı. Bunun nedeni de asma yürüyüş yolunun parti esnasında üzerindeki kişiler ile birlikte çökmesiydi. Bu olay ABD tarihine tasarım hatası nedeniyle gerçekleşen en önemli kaza olarak geçti.
Hyatt Regency Yaya Yolu Çöküşü Nasıl Gerçekleşti?
Yaya yolları, Hyatt Regency otel lobisinde asılı bir şekilde duruyordu. İkinci ve dördüncü katlarda yer alan bu yollar, geniş açık bir lobinin üst kısmından geçiyor ve ziyaretçilere lobiye yukarıdan bakma imkânı sunuyordu.
Orijinal tasarım, bu yaya yollarının tavana tek bir çelik çubuk sistemiyle bağlanmasını öngörüyordu. Tek bir çubuk, hem dördüncü kat yaya yolunu hem de ikinci kat yaya yolunu destekleyecek şekilde tasarlanmıştı. Bu yapı, yüklerin düzgün bir şekilde dağıtılmasını sağlıyordu ve güvenli kabul ediliyordu.
İnşaat sırasında, çelik çubukların üretiminden sorumlu müteahhit, orijinal tasarımdaki çubukların dişli olması gerektiğini fark etti. Ancak dişli çubukların montaj sırasında zarar göreceğini düşündü. Bunun yerine daha kolay monte edilebilecek bir alternatif tasarım önerdi.
Yeni tasarımda, dördüncü kat yaya yolu, ikinci kat yaya yolunu desteklemek için ek bir çubukla bağlantılı hale getirildi. Çelik çubuklar ikiye ayrıldı. Tavandan dördüncü kat yaya yoluna bir çubuk bağlandı.
Bu değişiklik, kritik bir hata içeriyordu. Orijinal tasarımda, dördüncü kat yaya yolu yalnızca kendi yükünü ve üzerindeki insanları taşıyordu. Ancak bu değişiklikle birlikte, dördüncü kat yaya yolu artık ikinci kat yaya yolunun ağırlığını da taşımak zorunda kaldı. Bu durum, dördüncü kat bağlantı noktalarına binen yükü iki katına çıkardı.
17 Temmuz 1981 gecesi, otelde düzenlenen dans partisinde lobide yüzlerce insan vardı. Katılımcıların birçoğu, asma yaya yollarına çıkarak etkinliği yukarıdan izliyordu. Özellikle dördüncü kat yaya yolu, partinin ağırlıklı olarak yoğun olduğu yerdi. Bu sırada, yolların bağlantı noktalarında biriken yük kritik seviyeye ulaştı.
Çelik çubukların dördüncü kat bağlantılarındaki destek noktaları, bu yükü taşıyamadı ve aniden koptu. Dördüncü kat yaya yolu çökerken, altındaki ikinci kat yaya yoluna çarptı. İkinci kat yaya yolu da bu yükü taşıyamadı ve her iki yol, lobiye düştü.
Bu Kaza Bizlere Ne Öğretti?
Facianın ardından kurtarma ekipleri, enkaz altından hayatta kalanları ve kayıpları çıkarmak için saatlerce çalıştı. Olayın nedeni hemen araştırılmaya başlandı. Yapılan incelemeler, yapısal tasarımdaki hatayı net bir şekilde ortaya koydu.
Çöküşün nedeni, dördüncü kat yaya yolunun bağlantı noktalarındaki zayıflıktı. Orijinal tasarımda bu noktalar, yalnızca dördüncü katın yükünü taşımak için tasarlanmıştı. Ancak tasarım değişikliği ile bu bağlantılar, ikinci katın yükünü de taşımak zorunda kaldı.
Bağlantı noktalarındaki bu zayıflık, basit bir mühendislik analizi ile tespit edilebilirdi. Ancak, inşaat sırasında yapılan değişiklikler üzerinde yeterli hesaplama veya test yapılmamıştı. Telefon görüşmeleriyle onaylandığı iddia edilen bu değişiklik, belgelenmemişti ve mühendisler tarafından detaylı bir incelemeye tabi tutulmamıştı.
Hyatt Regency yaya köprüsü çöküşü, mühendislik tarihindeki en karanlık olaylardan biridir. Ancak, bu trajedi önemli ilerlemelere yol açmıştır. Mühendislik uygulamaları, yapı yönetmelikleri ve etik standartlar bu olaydan çıkarılan derslerle şekillenmiştir. Bu olay, güvenliğin her şeyden önce geldiğini ve bir projedeki her kararın büyük bir etkisi olabileceğini göstermiştir.
Kaynaklar ve İleri okumalar için:
- Understanding the Tragic Hyatt Regency Walkway Collapse; Yayınlanma tarihi: Bağlantı: https://interestingengineering.com
- Anis, Mohamad Danish & Labib, Ashraf. (2017). Learning From Failures: Bridge Failure Case Study Analysis Using Qualitative Reliability Tools.
- One Of The Deadliest U.S. Accidental Structural Collapses Happened 40 Years Ago Today; Yayınlanma tarihi: 17 Temmuz 2021; Bağlantı: One Of The Deadliest U.S. Accidental Structural Collapses Happened 40 Years Ago Today/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
