Alexander Grothendieck, birçok kişi tarafından 20. yüzyılın en büyük matematikçisi olarak kabul edilmektedir. Kariyerinin çoğunda cebirsel geometriye odaklanmış ve katkıları sayesinde Fermat’ın Son Teoremi de dahil bir çok problemde önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.
Ancak onu asıl bilinir yapan, devrim niteliğindeki çalışmalarından öte, akademik statükonun belirlediği çerçeve ve yöntemleri reddederek kendi yolunda ilerleme cesareti göstermesi olmuştur.
Aslında, 17 yaşında verdiği kararın gerekçesi hayatının sonrası için ipucu gibidir. Çok istemesine karşın fizik okumaktan vazgeçip matematik eğitimi almayı tercih eder. Nedeniyse, Hiroşima ve Nagasaki’ye atılan atom bombalarından sonra ümitsizce, fiziğin tehlikeli olduğunu düşünmesidir. Bu ilginç matematikçiyi biraz daha yakından tanımalısınız.
Kısaca Alexander Grothendieck
Babası Alexander Tanaroff Rus çarlığa karşı savaşan bir Yahudi anarşisttir. Rus Devrimi sırasında Bolşevikler tarafından yakalanmış, nihayetinde Batı Avrupa’ya kaçmış ve savaşta bir kolunu yitirmiştir. Sokak fotoğrafçısı olarak yaşamını sürdürürken 1920’lerin ortalarında yazar Johanna Grothendieck’le evlenir.
Alexander Grothendieck, 28 Mart 1928’de Berlin’de böyle bir anne babadan dünyaya gelir. 1933 yılında ailesi Almanya’yı İspanya İç Savaşı’na katılmak için terk eder. 1939’da Fransa’daki annesi ve babası ile bir araya tekrar gelir.
Ancak babası tutuklanır ve sonunda Auschwitz’e gönderilerek 1942’de ölür. Savaş karşıtı aktivistler tarafından kurulan Collège Cévenol ortaokuluna giden ve matematiğe karşı ilk sevgisini burada edinen Alexander savaştan sonra eğitimine Fransa’da devam eder.
1950 – 1951 yıllarında ise Harvard Üniversitesinde dersler verir. 1953’te doktorasını alır. Bu arada topolojik vektör uzayları teorisinde lider bir uzman haline gelir. 1957’den itibaren çalışmalarının odağını cebirsel geometriye ve homolojik cebire kaydırır.
Bir Aktivist Olarak Alexander Grothendieck
Kendisi aynı zamanda ateşli bir aktivisttir. 1960’larda NATO, NASA ve benzeri savunma temelli kuruluşların desteklediği konferanslara katılmayı reddeder. 39 yaşında kendini vatansız bir dünya vatandaşı ilan eder. 1967 yılında Amerikan bombardımanı altındaki Vietnam’a gider. Bir orman sığınağında Hanoi Üniversitesi matematik bölümünden 30-40 kadar dinleyiciye yaklaşık iki hafta boyunca homolojik cebir üzerine dersler verir.
En yaratıcı olduğu dönem Fransız İleri Bilimsel Araştırmaları Enstitüsü’nde (IHÉS) geçirdiği on iki yıldır. Enstitü, onun karizması ve liderliğiyle yepyeni bir matematik okuluna dönüşür. IHÉS’in gelirlerinin yüzde beşinin Fransız Savunma Bakanlığı tarafından karşılandığını öğrendiğinde enstitü kurucularıyla yaşadığı tartışmalar sonunda istifa eder.
Bir ay sonra, Paris Üniversitesi’nde çok çarpıcı bir konuşma yapar. Yüzlerce dinleyicinin önünde nükleer silahların yaygınlığı, silahlanma yarışı, teknolojik gelişmenin insanlık için oluşturduğu tehdit gibi önem verdiği konuları ele alır. Daha da ileri giderek, teknolojik gelişmelerin bir parçası olmasından dolayı matematiksel araştırmalardan uzak durulması gerektiğinden söz eder.
1970’lerin başında Survivre et Vivre isimli savaş ve emperyalizm karşıtı çevreci bir hareket başlatır, fakat bu hareket kitleselleşmeyi başaramaz. Haksızlıklara, bilimin kirletilmesine başkaldırır. Güç ve iktidara karşı hep savunmasızların yanındadır. Konforlu yerlerde mutsuz; yoksulların arasında kendini iyi hissettiğini söyler. Evi sokaktakilere, dışlanmışlara daima açıktır.
İnziva Yılları
1973’te akademik kariyerini ani bir kararla sona erdirerek küçük bir kasabada inzivaya çekilir. Neden böylesi bir karara vardığı, sonrasında yaratıcı ve durmak bilmeyen ruhunun neyle meşgul olduğu gibi sorular hiçbir zaman tam olarak yanıtlamaz. 1980’ler boyunca matematiksel olan ve olmayan binlerce sayfa eser bırakır. Birçok alanda hiç yayın yapmamasına karşın fikirleri matematikçilere ilham kaynağı olur.
Alexander Grothendieck 1988’de İsveç Akademisi tarafından Crafoord ödülü ile mükâfatlandırılır. Ancak kendisi 160.000 dolar değerindeki bu ödülü reddederek matematik dünyasını şaşkınlığa uğratır. Ödülü reddetme gerekçesi, bilimsel ve politik dünyanın kirliliği, yozlaşmışlığı ve dürüst olmayışıdır.
Altmışlı yaşları boyunca psikolojik sorunlar yaşar. 1991’de, çalışmalarının yer aldığı binlerce sayfa metni yaktıktan sonra, ortalıktan kaybolur. Arkadaşları, ailesi ve meslektaşlarıyla olan bağlarını koparır, tüm sosyal ilişkilerini sonlandırır.
Sonraki yıllarda hakkında birçok söylenti ortaya çıkar. Bazıları Budist olduğunu, bazıları keçilere çobanlık yaptığını ve radikal ekolojik teorilerle uğraştığını söylerler. Başka bir söylenti ise “özgür iradenin fiziksel yapısı” gibi birçok felsefi konuyu içeren elli ciltlik bir eser üzerine çalıştığıdır.
2010’da öğrencilerinden birine yazdığı mektupta tüm çalışmalarının kütüphanelerden kaldırılmasını ve yeni basımlarının yapılmamasını ister. Kötüye ve kötülüklere meydan okuyarak devam eden bir yaşamı, 2014’te, 86 yaşındayken Fransa’daki bir hastanede son bulacaktır. Ayrıca göz atmak isterseniz: Matematik Tarihine Damga Vurmuş 5 İlginç Matematikçi
Kaynaklar ve ileri okumalar
- The Anarchist Abstractionist — Who was Alexander Grothendieck?; Yayınlanma tarihi: 2 Nisan 2020; Bağlantı: https://medium.com
- Alexander Grothendieck; Bağlantı: www.thefamouspeople.com/
- Alexander Grothendieck and the search for the heart of the mathematical universe; yayınlanma tarihi: 3 Kasım 2020; Bağlantı: https://www.sciencefocus.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
