Kutup Yıldızı, Kuzey Yıldızı, Demirkazık veya Polaris, gökyüzü meraklılarının en çok bildiği yıldızlardan biridir. Bu yıldız gökyüzünün tamamı onun etrafında dönerken yerinde sabit kalması ile ünlüdür. Birçoğumuzun en parlak yıldız olarak zannettiği bu yıldız Dünya’dan yaklaşık 430 ışık yılı uzaklıkta olan ve Küçük Ayı takımyıldızının bir parçasıdır. Bu yıldızın Kutup Yıldızı olarak isimlendirilmesinin nedeni de, gökyüzündeki konumunun neredeyse Kuzey Kutbu’nun tam üzerinde olmasıdır.
Kuzeye doğru daha fazla yol alırsanız Kutup Yıldızı gece göğün daha yüksek kısımlarına tırmanır ve nihayet Kuzey Kutbu’na vardığınızda tepenizde durur. Gece gökyüzünde Kutup Yıldızına baktığınız zaman bilmelisiniz ki aslında gördüğümüz ortak bir kütle merkezinin etrafında dönen üç yıldızdır. Bu üçlünün başlıca yıldızı olan Kutup Yıldızı A, Güneş’ten 6 kat daha fazla bir kütleye sahip dev bir yıldızdır. Ona eşlik eden diğer iki yıldız ise cüce yıldızlardır.
Kutup Yıldızı Güneş’ten 2500 kat daha parlaktır. Ayrıca güneşten yaklaşık 40 kat daha büyük bir çapa sahiptir. Belirgin varlığı da, bazı insanların yanlışlıkla onu gökyüzündeki en parlak yıldız (aslında en parlak 48. yıldız) olarak düşünmesine neden olmuştur.
Kutup Yıldızı Neden Sabittir?
Dünya’nın kendi etrafındaki dönüşünü tanımlarken, bir dönüş ekseninden bahsederiz. Dünya, bu eksenin etrafında döner. Eğer bir yıldız, tam bu eksenin baktığı doğrultuda yer alırsa, işte o yıldızın konumu hiç değişmez; şüphesiz ki bu yıldız, bizim kutup yıldızımız olur! Diğer tüm yıldızlar ise, kutup yıldızının etrafında bir çember çizerek gece boyunca hareket ederler.
Kutup Yıldızı Hangi Yönü Gösterir?
Polaris, ilk olarak MÖ 85 ile 165 yılları arasında yaşayan gökbilimci Claudius Ptolemy tarafından çizilmiştir. Yıldızın göksel Kuzey Kutbu’na yakın konumu, sonunda gezginler için de yararlı hale gelmiştir. Kuzey Yıldızı bir pusuladan daha kusursuzdur ancak yine de tam kuzeyde değildir. Kuzey’deki dönüş ekseni ile Kuzey Yıldızı arasında 0,7 derecelik bir uzaklık, Ay’ın genişliğinin yaklaşık iki katı bir mesafe vardır.
Üstelik her zaman bizim Kuzey Yıldızı’mız olarak kalmayacaktır. Dünya’nın ekseni Ay ve Güneş’in çekim gücünden dışarı doğru yalpaladıkça Kutup yıldızı artık kuzeyi göstermeyecektir. Ancak Dünya’nın tek bir yalpalama hareketi bile 25.800 yıl aldığından bu hafta sonu doğada yürüyüş yapacaksanız Kutup Yıldızı’nın kılavuzluğuna güvenebilirsiniz.
Okuma Önerisi:
Kaynak: Why Is the North Star So Stellarly Important?; https://science.howstuffworks.com/north-star.htm
Matematiksel
