Tuskegee frengi deneyi, Alabama’nın Tuskegee bölgesinde mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan siyahilerin üzerinde penisilinin frengi hastalığına karşı etkisini ölçme amacını taşıyan deneyler dizisidir. Bu insanlık dışı deneyler 1932 ile 1972 yılları arasında, 40 yıl boyunca devam etmiştir. Deneyler, ABD Halk Sağlığı Servisi tarafından ‘bilimsel araştırma’ adı altında yapılmıştır.
Tuskegee frengi deneyi 1932’de, bulaşıcı bir zührevi hastalık olan frenginin bilinen bir tedavisinin olmadığı bir zamanda başladı. Büyük Buhran’ın ortasında, ABD hükümeti Alabama, Macon County’deki Afro Amerikalılara ücretsiz sağlık hizmeti vereceğini duyurdu. O sırada ülkenin bu bölgesinde ciddi bir frengi salgını vardı ve hükümet bununla mücadeleye yardım ediyormuş gibi görünüyordu.
Araştırma projesine 600 kişi dahil oldu. 399’unda frengi vardı, 201’i ise sağlıklıydı. Frengili olduğu tespit edilen insanların hiçbiri frengi olduğunu bilmiyordu. Bu insanların hiçbirinin elbette olan bitenden haberi yoktu. Sadece kan testi yapılacağını düşünüyorlardı.
Bu inceleme başladıktan 15 yıl sonra, penisilinin etkili olduğu kesinleşti. Araştırmacıların artık incelemelerini durdurmaları ve hastalarına etkili olan tedaviyi vermeleri gerekirdi. Ancak durum böyle olmadı.
AMA (American Medical Association), CDC (Center tor Disease Control) Tuskegee Üniversitesi’nin de onayıyla, hastaların tedavilerine başlamayıp araştırmalarını sürdürdü. Bunun sonucunda hastalar, bu süre boyunca hastalığı eşlerine ve çocuklarına da bulaştırdı.
Deneye katılan insanlardan 28’i deneyler sonlanmadan, deneylerde uygulanan prosedürler yüzünden öldü. 100 kadarı da deneyde oluşan komplikasyonlar yüzünden hayatlarını kaybetti. Deneklerin eşlerinden 40’ı da frengiye yakalanacaktı. Deneklerin çocuklarının 19’u frengili doğdu. Bu araştırmalarla ilgili en büyük şok ise, frengi ilaçları piyasaya sürülürken ve hatta ilaçlar halka ücretsiz dağıtılmaya başlanırken bile, deneyin sonuçlarını görmek adına deneklerin bu ilaçları kullanmalarının engellenmesiydi.
Guetamala Frengi Deneyleri
İlgili deneylerden tarih ve kadın araştırmaları profesörü olan Susan Mokotoff Reverby’in deneylerin başındaki Dr. John Cutler’ın arşivlerini derlemesi ve ilginç belgelere erişmesi sayesinde haberdar olduk. Olayın ortaya çıkmasının ardından, ‘deney’ sonucunda zarar görenlerin ailelerine 10 milyon dolarlık tazminat verildi. ABD Başkanı Bili Clinton, 1997’de Tuskegee halkından bu deneyler sebebiyle özür diledi.
Deney sonucunda herhangi başarılı bir sonuç yayımlanmadı. Deneyin bu kadar uzun sürmesi, tıp tarihine “en uzun süren ve başarısızlıkla sonuçlanan ırkçı deneyi” olarak geçmesine neden oldu. 1970’lerin sonlarında biyomedikal araştırmalarla ilgili etik konuları gözden geçirmek için bir Etik Danışma Kurulu kuruldu
Tuskegee Frengi deneyi ilk etik olmayan frengi çalışması değildi. Profesör Susan Mokotoff Reverby, araştırması esnasında başka ilginç belgelerle de karşılaştı. Bu belgelere göre 1946 -1948 yılları arasında Guatemala’da da benzer frengi deneyleri gerçekleşmişti. Bu deneyler ABD ve Guatemalalı yetkililerin işbirliği ile Juan Jose Arevalo hükümeti zamanında yapılmıştı.
Doktorlar, asker, mahkum ve akıl hastalarına, izinleri olmaksızın frengi ve diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar bulaştırmıştı. Hatta hapishanedeki mahkumlar arasında hastalığın daha çok yayılması için, hastaneye giden fahişelere de frengi ve belsoğukluğu mikrobu enjekte edilmişti.
Çalışmanın amacı, penisilinin frengi enfeksiyonunu sadece tedavi etmekle kalmayıp önleyip önleyemeyeceğini belirlemekti. Bu çalışmanın sonuçları da hiçbir zaman yayınlanmadı. Hastalık bulaştırılan insanlardan kaçının penisilin tedavisine cevap verdiği tam olarak bilinmiyor.
Projeden sorumlu kişi Amerikan halk sağlığı araştırmacısı Dr. John Cutler idi. Kendisi aynı zamanda Tuskegee deneylerinin de baş araştırmacıydı. ABD, 2010 yılının Ekim ayında, bu deneyleri gerçekleştirdiği için Guatemala’dan da resmen özür diledi.
Tuskegee Deneyi Beyaz Perdeye Yansıtılınca Dikkat Çekti
“Yeryüzündeki hiçbir güç size kaybedilen hayatları ve ızdırap yıllarını geri veremez. Yapılan geri alınamaz. Ama sessizliği sona erdirebiliriz. Başımızı başka yöne çevirmeyi bırakabiliriz. Birleşik Devletler hükümetinin yaptığı utanç vericiydi ve üzgünüm. Özür dilerim ve bu özür çok geciktiği için üzgünüm.” -Bill Clinton
Tuskegee Deneyi “Miss Evers’ Boys” isimli film ile beyazperdeye yansıdı. Tuskegee Deneyinde insanların ikna edilmeleri gerekiyordu. Hastaların ana temas noktası Eunice Rivers adında bir Afro Amerikalı hemşireydi.
Hastaları onu güvenilir bir arkadaş olarak gördü. Ancak Rivers, hastalarının tedavi edilmediğinin tamamen farkındaydı. Araştırmaların yapıldığı hastanede hemşire olarak çalışan Eunice Rivers ‘ın gözünden olayların anlatıldığı film 1997 yılı Emmy Ödülü almıştır. Eğer halen izlemediyseniz, en kısa sürede izlemenizi öneririz. Ayrıca merak ederseniz: Dünyayı Değiştiren Ancak Süreçte Sorun Yaratan 5 İlaç
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- You Don’t Treat Dogs That Way’: Inside The Real-Life Horror Story Of The Tuskegee Experiment; Yayınlanma tarihi: 2 Ağustos 2021; Bağlantı: https://allthatsinteresting.com/tuskegee-experiment
- Tuskegee Experiment: The Infamous Syphilis Study; Yayinlanma tarihi: 5 Aralık 2020; Bağlantı: https://www.history.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
