Hepimiz başarıya ulaşmak isteriz. Bunun için de hem zihinsel hem de fiziksel yeteneklerimizi arttıracak seçenekler peşinde koşarız. Bununla birlikte, hepimizin bir sınırı vardır. Ancak ya bu sınırı kabul etmek istemezsek? Bu noktada bazı kişilerin aklına nootropik ilaçlar gelecektir.
Bir dahaki sefere eczanenize gittiğinizde bitkisel ilaçların bulunduğu raflara dikkatle bakın. Burada hafızayı güçlendirmek için tasarlanmış ilaçlardan oluşan bir koleksiyon göreceksiniz. Ginkgo; E vitamini ve hatta telaffuz edilemeyen, ancak kulağa bilimsel gelen fosfatidilserin, sitikolin ve pirasetam gibi isimleri olan ilaçlar.
Bunlardan herhangi biri, bu sabah anahtarlarımızı nereye koyduğumuzu hatırlamamıza, dün geceki partide tanıştığımız 10 kişinin adını ezberlememize veya fosfatidilserin’in nasıl yazılacağını hatırlamamıza yardımcı olabilir mi?
İnsanlar uzun zamandır bizi daha akıllı yapacak, odaklanmamızı ve hafızamızı geliştirecek “sihirli bir iksir” arıyorlar. Buna bir çözüm olarak, Rumen psikolog ve kimyager Cornelius E. Giurgea, 1970’lerin başında hafızayı ve öğrenmeyi artırabilecek bileşikleri tanımlamak için nootropik terimini icat etti. Bunun sonucunda da günümüzde akıllı ilaçlar, beyin veya bilişsel güçlendiriciler olarak da bilinen nootropiklerimiz var.
Nootropikler ilaçlar nedir ve nasıl çalışırlar?
Nootropik ilaçlar beyin metabolizmasını ve beyin kimyasını etkileyerek zihinsel keskinliği ve performansı artırdığı iddia edilen kimyasal bileşiklerdir. Proteinler ve vitaminler fiziksel performansı artıran besinlerken, nootropiklerin de aynı şeyi zihinsel performans için yaptığı söylenir.
Nootropikler, sinir hücreleri arasındaki sinyallerin iletimini iyileştirme, sinir hücrelerinin sağlığını koruma ve enerji üretimine katkı sağlama potansiyeline sahiptir. Bazı nootropiklerin antioksidan özellikleri de vardır. Bu da sinir hücrelerinde serbest radikallerin birikmesinden kaynaklanan hasarı da azaltır.
Nootropikler ilaçların çoğu görece yenidir ve bu nedenle de genel zekâ üstündeki uzun süreli etkileri hakkında şu anda kimse bir tahminde bulunamaz. Daha kuvvetli olanlarsa büyük oranda, beynin tehlikeli bir hızla gerilediği Alzheimer hastalığı gibi hastalıklarda kullanılmak üzere sınırlandırılmıştır.
Genel zekâyı artırdığı düşünülen değişik yiyecekler de vardır ama bu da şüphelidir. Bu yiyecek ya da içeceklerin çeşitli olası faydaları olsa da bu, zekânın kalıcı ve genel anlamda güçlenmesi için yeterli değildir.
Kafeinin de nootropik olduğunu bilmek sizi şaşırtabilir. Birçoğumuzun güne kahveyle başlamasının nedenlerinden birisi de aslında budur çünkü kafein sinir sistemimizi uyarır. Ancak çok fazla kafein de çeşitli sağlık sorunlarına neden olacaktır. Bu nedenle yetişkinlerin günde en fazla 400 mg kafein ( üç espressoya eşdeğer) içmeleri önerilmektedir.
Muhtemelen hafıza gelişimi için en yaygın bilinen bitkisel ilaç, ginkgo ağacının yapraklarından elde edilen eski bir Çin ilacı olan ginkgo’dur. Ginkgo üreticileri, bu ilacın normal insanların hafızasını dört hafta gibi kısa bir sürede önemli ölçüde geliştirebileceği gibi iddiaları vardır. Ancak elbette binlerce kişi aslında boş yere para harcamaktadır.
Ritalin ve Adderall Nedir? Aralarındaki Farklar Nelerdir?
Kimi insanlar, özellikle de öğrenciler sınavlara hazırlanırken konsantrasyonu ve odaklanmayı artırmak için, ADHD (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu) gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan Ritalin ve
Adderall türü ilaçlar kullanmaya başladılar.
Bunu kısa süreliğine ve çok sınırlı biçimlerde başarabilseler de, tedavi etmeleri beklenen altta yatan sorunlar ortada yokken beynin kimyasını değiştiren bu kuvvetli ilaçları almanın uzun süreli sonuçları endişe vericidir.
İlaçlarla doğal olmayan şekilde odaklanmanızı ve konsantrasyonunuzu artırmak yorucu ve rezervlerinizi tüketici olacaktır. Yani çok daha fazla enerji kaybederek ve çalıştığınız sınav sırasında
uyuyup kalabilirsiniz
Özellikle ABD’de yapılan anketler, üniversite öğrencilerinin yüzde 30’una yakınının, ders çalışırken veya sınavlara girerken konsantre olmalarına yardımcı olmak için Ritalin, Adderall ve benzeri uyarıcıları kullandığını göstermektedir. Türkiye’de bu konu ile ilgili bir istatistik olmadığı için yüzdeler belirsizdir. Ancak internette yapacağınız basit bir aramada bu tip ilaçların ülkemizde de popüler olduğunu göreceksiniz.
Özellikle Adderall erkekler de cinsel dürtülerde azalmaya neden olabilmektedir. Ayrıca kas yıkımı, saç dökülmesi gibi sorunlara da neden olduğu bilinmektedir. Buu iki ilaç da doktor kontrolünde ve gerçekten gerekli durumlarda alınmalıdır. Kesinlikle internet ortamından alınıp, dikkat arttırmak amacıyla kullanılmamaları gerekmektedir. Aksi halde sonuçlar ölümcül olabilecektir.
Modafinil Nedir? Ne İçin Kullanılır?
Nootropik İlaçlardan Vazgeçin, Zeka Bu Biçimde Gelişmez!
Genel kanı bu ilaçların etik ve düzenlemelerini tartışmak için daha fazlasının yapılması gerektiği yönündedir. Ayrıca araştırmalar, bu tip ilaçların bilişsel işlevleri iyileştirmediğini ortaya koymuştur. Hatta plasebo ilaç verilenlere kıyasla deneklerin tepki vermesini yavaşlattığını da göstermiştir. İlaç kullananlar daha akıllı, daha motive olmuş durumda hissettiğini ifade etse de performansları bu düşüncelerini desteklememiştir. Tersine belleklerinde daha da kötüleşme durumu ortaya çıkmıştır.
Zihinsel işlevler eğitim, öğretim, ilişkiler, sosyal yaşam, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz gibi yaşam alışkanlıkları ile artar. Bunlar yerine bağımlılık potansiyeli olan maddeleri hızlı çözüm olarak görmek sağlık ve sosyal yaşam için tehlikeli sonuçlar doğuracaktır.
Medyada pazarlananlara inanarak bir gecede hafızasının gelişeceğini ümit edenlere bizim tavsiyemiz eski bildiklerinden şaşmamaları olacaktır. Yani siz yine bulmaca çözmeye lütfen devam ediniz. Konsantrasyonu artıracak bir şeye ihtiyaç duyuyorsanız da herhangi bir ilacın yerine gidip bir fincan kahve içiniz. Benzer bir uyarıcı etkiye sahip olacaktır üstelik çok daha güvenlidir!
Kaynaklar ve İleri okumalar:
- Can a Pill Make You Smarter?; Bağlantı https://www.verywellmind.com/
- Can a daily pill really boost your brain power?; Bağlantı: https://www.theguardian.com/
- Malík M, Tlustoš P. Nootropics as Cognitive Enhancers: Types, Dosage and Side Effects of Smart Drugs. Nutrients. 2022 Aug 17;14(16):3367. doi: 10.3390/nu14163367. PMID: 36014874; PMCID: PMC9415189.
- Wood S, Sage JR, Shuman T, Anagnostaras SG. Psychostimulants and Cognition: A Continuum of Behavioral and Cognitive Activation. Pharmacol Rev. 2014;66(1):193-221. doi:10.1124/pr.112.007054
- Alkuraishy H, Algareeb A, Albuhadilly A, Almgoter B. Modulation Effects of Piracetam and Ginkgo Biloba on the. Cognitive and Working Memory Functions: Psychometric Study. J Neurol Neurophysiol. 2014;5:234. doi:10.4172/2155-9562.1000234
Matematiksel
