Aradan ne kadar zaman geçerse geçsin yapmayı unutmayacağınız şeyler vardır. Buna bir örnek olarak bisiklete binmeyi ya da piyano çalmayı verebiliriz. Bunun için kas hafızanıza teşekkür etmeniz gerekir.
“Pratik yapmak mükemmelleştirir” söyleminin bilimsel karşılığı gibi gözüken kas hafızası tabiri karşısında da muhtemelen aklınıza bazı sorular takılacaktır. Sonucunda ahtapotlardan farklı olarak nöronlarımız kollarımıza ya da bacaklarımıza dağılmış durumda değildir.
Peki o zaman adı geçen bu hafıza tam olarak nedir? Bilimsel açıdan gerçekliği var mıdır? Yoksa bu da diğer pek çok şey gibi bir pazarlama stratejisi midir?
Kas Hafızası Nedir?
Kas hafızası, kime sorduğunuza bağlı olarak farklı anlamlara gelir. Bir çok kişi için kas hafızası, bir motor görevi çok iyi öğrendikten sonra, bu görevi bilinçli bir çaba harcamadan gerçekleştirme becerisidir. Ancak biyologlar ve sinir bilimciler bunu size daha farklı bir biçimde açıklayacaktır.
Size muhtemelen kas hafızasının, kas hücrelerinin hücresel hafızası olduğunu söyleyeceklerdir. Terim, egzersizin neden olduğu kas hücrelerindeki değişiklikleri ifade eder. Artık düzenli egzersiz yapmıyor olsanız bile, kaslar egzersizin etkilerini hatırlıyor gibidir.
Hayatında hiç halter kaldırmadıysanız, ilk denemede ya başarılı olamaz ya da çok düşük ağırlıklarda çalışmak zorunda kalırsınız. Belli bir aşamaya gelmek için sağlam bir biçimde antrenman yapmanız gerekmektedir. Ancak, çalışmaya bir mola verip aylar sonra geri dönerseniz, neredeyse baştan başlamak zorunda kalırsınız.
İşin güzel kısmı, bu sefer önceki becerinize erişmeniz için gerekli olan süre çok daha az olacaktır. Aynı durum tercih ettiğiniz egzersiz ne olursa olsun geçerlidir. Kaybedilen kasları tekrar yerine koymak her zaman daha kolaydır.
Kas Hafızası Türleri Nelerdir?
Kas hafızası, bir enstrüman çalmaktan spora kadar çok çeşitli fiziksel aktiviteler için geçerlidir. Terim aslında kasların hareketleri hatırlama yeteneğini ifade etmez. Daha ziyade, çoğumuzun çocuklukta öğrendiğimiz becerileri, yıllardır kullanmamış olsak bile neden koruyabildiğimizi açıklar.
Bisiklete binmeyi bilmeniz ve muhtemelen asla unutmayacağınız gerçeği, belirli kasların güçlenmesini gerektirse de, yeni becerilerin öğrenilmesi için önemli olan süreçler, kaslarda değil, esas olarak beyinde meydana gelir.
Birinci Tür Kas Hafızası Çaba Göstererek Gelişir.
İki tür kas hafızası vardır. İlk tip, fiziksel görevleri otomatik ve kolay bir şekilde gerçekleştirme yeteneğimizi ifade eder. Bir hareketi tekrar tekrar uygulayarak, bu hareketleri yapmayı çok fazla düşünmenize gerek kalmadan daha otomatik bir şekilde gerçekleştirmenizi sağlar.
Bu nedenle sporcular bir hareketi veya belirli bir vuruşu tekrar tekrar uygularlar, böylece rekabetin baskısı sırasında bunu hızlı ve doğru bir şekilde gerçekleştirebilirler.
Temel düzeyde, bu tür kas hafızası, beynimizin kaslarımızla daha etkili bir şekilde iletişim kurmasına yardımcı olan nöral yolların gelişimini içerir. Beyin nöronlardan oluşur ve bu nöronlar yol yapmak için birbirleriyle bağlantı kurar. Bu nöronal yollar boyunca beyin, vücudun çeşitli bölgelerinden bilgi alır ve bilgi gönderir.
Bununla birlikte, bu nöronal yollar başlangıçta iyi döşenmemiştir. Bu yolların daha düzgün hale gelmesi ve bilginin daha verimli bir şekilde geçmesine izin vermesi pratik ve sürekli kullanımla olur.
Bu, miyelin kılıfının (sinir liflerini çevreleyen yalıtkan bir tabaka) hem vücutta hem de beyinde elektrik sinyallerini iletmede daha kalın ve daha verimli hale geldiği, miyelinasyon adı verilen bir süreçle gerçekleşir.
Çalışmalar, miyelinasyonun fiziksel bir görevin tekrar tekrar uygulanmasıyla arttığını gösteriyor. Nispeten kısa uygulama süreleri bile beyinde ve vücutta kas hafızasının gelişimini destekleyen önemli değişikliklere yol açabilir.
Ancak, tüm tekrarların kas hafızasına yol açmadığına dikkat etmek önemlidir. Bu, yalnızca kasıtlı olarak pratik yaptığınızda olur. Yani odaklanmış dikkat ve çabayla belirli hareketler veya faaliyetler gerçekleştirirsiniz.
İkinci Tür Kas Hafızası İse Spor Salonuna Geri Dönmenizin Nedeni Olabilir
İkinci tip kas hafızası, şekil alma yeteneğimiz için geçerlidir. Kaslarımız, kas liflerinden ve her kas lifi de kas hücrelerinden oluşur. Normalde bir hücrenin yalnızca bir çekirdeği vardır. Bununla birlikte, kas hücreleri, içlerinde miyonükleus adı verilen çok sayıda çekirdeğe sahip birkaç hücre türünden biridir.
Egzersiz yapmak kasları zorlar. Bu gerginlik, vücudun daha sonra tamir etmesi gereken yorgun ve hasarlı kaslarla sonuçlanır. Bu onarım sürecinde kaslar, mevcut hücrelere yeni hücreler ve miyonükleuslar ekler. Bu da, kas kütlesini arttırır. Sonunda da kasları ve dolayısıyla sizi daha güçlü yapar.
Yoğun egzersiz nedeniyle kas kütlesindeki bu artışa hipertrofi denir. Egzersiz yapmayı bıraktığınızda, kaslarınız ekstra kas kütlesini kaybeder (atrofi), ancak eklenen yeni miyonükleus kalır. Kas kütlesi kaybı aslında, kastaki proteinlerin kaybıdır. Egzersize geri döndüğünüzde, daha önce kazanılmış miyonükleuslar nedeniyle gücünüzü daha hızlı geri kazanmanız olasıdır.
Aslına bakarsanız, kas hafızası üzerine yapılan araştırmalar yenidir ve bunun nasıl gerçekleştiğini henüz hipotez aşamasındadır. Sürecin bir protein sentezi ve diğer hücresel değişiklikler sayesinde gerçekleştiği düşünülmektedir. Tüm bu sürecin gençlik döneminde daha etkili biçimde işlediği bilinmektedir.
Kaslarımızın Bir Beceriyi Hatırlaması İçin Gereken Süre Ne Kadardır?
Kas hafızası hakkında hala bilmediğimiz çok şey olsa da, iyi haber şu ki spor salonuna geri dönmek için çok geç değil. Başlangıçta sıfırdan başlamak gibi görünse de, kazanımlar kısa sürede geri dönecektir.
Ancak antrenmana ara verdikten sonra forma geri dönmenizin ne kadar süreceğini merak ediyorsanız, maalesef bunu cevaplamak o kadar kolay değil ve kişiden kişiye değişecektir.
Bir araştırma, on hafta boyunca antrenman yapan ve ardından 20 hafta ara veren hem erkek hem de kadınların, beş haftalık yeniden eğitimden sonra, ilk on haftalık eğitimden sonra olduklarından biraz daha güçlü ve biraz daha kaslı olduklarını buldu. Ancak bu kesin bir süre değildir.
Sonucunda bir spor yaparken, bir enstrüman çalarken, olası ara verme durumlarında, her şeye yeniden başlamanıza neden olmadığı için kas hafızanıza teşekkür etmeniz gerekiyor. Ayrıca bu yazımıza da göz atmak isteyebilirsiniz. Dünyanın En Hızlı Koşan Hayvanı Olan Çita Bunu Nasıl Başarıyor?
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Muscle memory is real, but it’s probably not what you think. Yayınlanma tarihi: 25 Temmuz 2021; Bağlantı: https://www.popsci.com/
- Muscle Memory: Do Your Muscles Really Remember A Skill?. Yayınlanma tarihi: 23 Şubat 2022; Bağlantı: https://www.scienceabc.com/
- C. Hildebrand, S. Remahl, H. Persson, C. Bjartmar, Myelinated nerve fibres in the CNS, Progress in Neurobiology, Volume 40, Issue 3, 1993, Pages 319-384, ISSN 0301-0082, https://doi.org/10.1016/0301-0082(93)90015-K.
- Ma L, Wang B, Narayana S, Hazeltine E, Chen X, Robin DA, Fox PT, Xiong J. Changes in regional activity are accompanied with changes in inter-regional connectivity during 4 weeks motor learning. Brain Res. 2010 Mar 8;1318:64-76. doi: 10.1016/j.brainres.2009.12.073. Epub 2010 Jan 4. PMID: 20051230; PMCID: PMC2826520.
- Muscle memory is key to helping you get in shape again after time away from exercise. Yayınlanma tarihi: 8 Mart 2023; Bağlantı: https://theconversation.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
