Günümüzde herkes bir biçimde çok para kazanmanın peşinde. Ancak para kazanmak istiyorsanız öncelikle paranın nasıl çalıştığını anlamalısınız. Ekonomik terimlere dalmadan, bu yazıda sizlere aktaracağım zengin konuk paradoksu ( The Rich Guest Paradox) bu konuda size bir fikir verecektir.
Para kazanmak istemek de haklıyız. Sonucunda hemen hepimiz günümüzde borç ile yaşıyoruz. Sizlere aktaracağımız hikaye de ekonomik sorunlarla boğuşan bir sahil kasabasında geçiyor. Bu kasabada sezon kötü geçtiği için herkes birbirinden borç alarak yaşıyor. Bu borçluluk durumu da günün birinde Zengin Konuk Paradoksunun doğmasına neden oluyor.
Bu kasabada ayrıca kapanma gerçeği ile yüzleşmek üzere olan bir de otel bulunuyor. Otelde sadece kasabanın doktoru konaklıyor. Bir gün beklenmedik bir anda bir zengin bir müşteri kasabaya geliyor ve geceyi bu otelde geçirmeye karar veriyor. Resepsiyona 100 dolar para bırakıyor ve zaten boş olan otelde kalacağı odayı seçmek için odaları turlamaya başlıyor.
Otel sahibi 100 dolarlık banknotu alır almaz hemen kasaba gidip biriken borcunu kapatıyor. Kasap parayı alınca hemen hayvanları tedarik ettiği çiftliğe olan borcunu ödüyor. Hayvan yetiştiricisi 100 dolarlık banknotu alıyor ve hemen yem ve yakıt tedarikçisine olan borcunu ödüyor.
Tedarikçi hemen 100 dolarlık banknotu alıyor ve kasabanın doktoruna biriken borcunu ödüyor. Zaten otelde konaklayan doktor da bu parayı borcu karşılığında otel sahibine veriyor. O sırada zengin turist, odaları inceledikten hiçbir odayı beğenmediğini söyleyerek 100 dolarlık banknotu alarak kasabayı terk ediyor.
Sonuç bu yüz dolar elden ele dolaştığı için herkes birbirine olan borcunu ödemiş oluyor. Sonucunda kimse bir şey kazanmadı. Kimse bir şey üretmedi. Ama şimdi herkes daha mutlu. Çünkü herkes bir biçimde borcunu ödedi. Bu durumda bu borç gerçekten var mıydı?
Zengin Konuk Paradoksunun Çözümünü Nasıl Düşünmeliyiz?
Okuduğunuz bu hikaye, farklı anlatılarla, yıllardır internette dolaşıyor. Bu yüzden ilk olarak kim tarafından kaleme alındığını belirlemek mümkün olmadı. Bu hikaye bize para dediğimiz kavramın aslında ne olduğunu daha iyi anlamamız açısından fayda sağlıyor.
Aslında sizin de fark ettiğiniz gibi ortada belli bir paradoks yok. Bunun nedenini anlamak için en iyi arkadaşınızdan geçen ay 1000 TL borç aldığınızı, ancak kendisinin de 3 ay evvel sizden 1000 TL borç aldığını düşünün. Bu durumda ödeşmişsinizdir. Kasabada olan da bu. Sonucunda hepsi birbirlerinden belli bir miktarda para almışlar ve sonrasında da borçlarını ödemişlerdir.
Ancak elbette bunun için belli bir başlangıç gerekiyordu. Bu da zengin bir müşteri sadesinde mümkün oldu. Ortaya koyduğu 100 dolar kasaba piyasasını hareketlendirdi. Bu da kasaba ekonomisinde bir para döngüsü sağladı. Hareket halinde olan bu para sayesinde de kasap yeni et, çiftçi yeni yem aldı. Doktor da kirasını ödeme şansını yakaladı.
Nakit akışı, paranın iş, proje veya finans alanında hareketine verilen isimdir. Bu bir işletmenin kasasına giren ve çıkan paranın tamamını ifade etmektedir. Aslında zengin konuk paradoksu bize nakit para akışının gücünü göstermektedir. ( Göz atmak isterseniz: Nakitsiz Etki: Her Ayın Sonunda Parasız Kalmanızın Nedeni)
Bu Paradokstan Ne Anlamalıyız?
Bu arada aslında bu hikayede olaylar küçük bir kasabada geçiyor. Bu kasabada aslında herkesin ödenmemiş borcu olduğu gibi ödenmemiş alacağı da var. Aslında hepsi bir yerde toplanıp bir araya gelseler ve kimin kimden ne alacağı var, kimin kime ne borcu var konuşsalar sıcak paraya ihtiyaç duymadan sorunu kolaylıkla halledebilirlerdi. Ancak elbette su sadece hayali bir küçük kasabada mümkün olabilirdi.
Ayrıca son bir ayrıntıyı da dikkate almak gerekiyor. Hikaye de herkes borcunu ödediği için mutlu olmuştu. Evet borçtan kurtulmak hepimizi mutlu edecektir. Ancak aynı zamanda bu kasabadaki herkesin aynı zamanda varlıklarının da azaldığını hatırlamak önemlidir. Sonucunda herkes aynı anda 1000 TL fakirleşti.
Ayrıca bu yazımıza da göz atmak isteyebilirsiniz: Son Kuruş Etkisi Nedir? Cebimizdeki Son Parayı Harcamak Neden Acı Verir?
Kaynaklar ve ileri okumalar
- The Rich Guest Paradox. Yayınlanma tarihi: 1 Ekim 2018; Bağlantı: https://medium.com
- Rich Guest Paradox. yayınlanma tarihi: 16 ocak 2022; bağlantı: https://onlinephilosophyclub.com/
- An Answer to a Monetary Riddle; Bağlantı: https://www.econlib.org/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
GÜZEL BİR İÇERİKTİ TEŞEKKÜRLER