Matematik dünyasında iz bırakmış ama kadın olması nedeniyle hak ettiği başarıyı çok geç elde etmiş olan Christine Ladd-Franklin‘i tanıyalım…
1847 yılında doğan Christine Ladd-Franklin aslında doğduğu andan itibaren kadın mücadelesinin içindeydi. Annesi ve teyzeleri yaşadıkları döneme göre radikal sayılabilecek bir kadın hakları savunucusuydular. Kadın erkek eşitliği konusunda küçük yaşlarda fikirlerini şekillendiren Ladd-Franklin’in gelecekte yüksek öğrenim görmeyi hedeflemesi tesadüf değildi.
Ladd-Franklin 12 yaşındayken annesi öldü. Annesinin ölümünden sonra birlikte yaşadığı babaannesi onun, mezun olduktan sonra evlenmek için çok yaşlı olacağı düşüncesi ile, üniversiteye gitmesini istemedi. Ladd-Franklin tartışmayla ilgili olarak günlüğüne “Beni destekleyecek bir koca bulamayacağım için kendime destek olmalıyım ve bunu yapmak için bir eğitime ihtiyacım var.” diye yazacaktı.
Vassar Kolejine kaydını yaptırdı ve bir yandan öğretmenlik yaparak parasını kazandı bir yandan da eğitimini tamamladı. 1869 yılında mezun oldu ve dokuz yıl kadar daha fen ve matematik öğretmenliği yaptı. Ladd-Franklin’in matematik ve mantığa olan ilgisi mezuniyetten sonra gelişti. Matematikçi George B. Vose ile özel olarak çalışmaya başladı ve bu esnada çeşitli dergilerde yazıları yayınlanmaya başladı.
John Hopkins Yılları
John Hopkins Üniversitesi 1876 yılında erkeklere yönelik lisans üstü eğitim kurumu olarak açıldı. Ladd-Franklin, 1878’de C. Ladd adı altında Johns Hopkins’e başvurdu. Mütevelli heyeti onun kadın olduğunu öğrendikten sonra başvurusu reddedildi. Ancak Ladd-Franklin’in çalışmalarına yayınladığı yazılardan aşina olan ve onu başvurmaya teşvik eden matematikçi James Joseph Sylvester, onları ikna etmeyi başardı. Ancak adı başlangıçta okulun resmi kayıtlarına alınmadı.
John Hopkins’de gösterdiği olağanüstü başarı sayesinde, ikinci yıl Kitty’nin mantıkçı Charles Pierce gibi hocalardan diğer dersleri de almasına izin verildi. Sonunda Ladd-Franklin, mantıkçı Charles Sanders Peirce’in kurslarına da katılmaya başladı. Mantıktan çok etkilenen Franklin mantık üzerine hazırladığı tezini 1882’de bitirdi. Ancak, Johns Hopkins’den bir derece almadı. Johns Hopkins’teki eğitiminin ardından Ladd-Franklin araştırmalarıne devam etti. Bu esnada da resmi bir fakülte pozisyonu veya maaşı olmaksızın Johns Hopkins ve Columbia Üniversitesi’nde dersler verdi.
Bu arada matematik hocası Fabian Franklin ile evlendiler. Evlendikten sonra Ladd-Franklin renk kuramı ve görme ile ilgilenmeye başladı. Kocası ile birlikte 1891-1892 yılında Almanya’ya gitti ve burada George Elias Müller ve Hermann von Helmholtz ile konu ile ilgili çalışmalarını geliştirdi. Sonunda, evrime dayalı bir renk görme teorisini ortaya çıkardı. Yaptığı çalışmaların sonuçlarını American Journal of Psychology dergisinde yayınladı.
Christine Ladd-Franklin ve Renkli Görme Teorisi
Amerika’ya geri döndüklerinde Christine Ladd-Franklin John Hopkins’de ders verebilmesi için izin istedi. İsteği yine geri çevrildi. Yıllar sonra, 1904 yılında, John Hopkins onun mantık ve felsefe üzerine bir ders vermesine izin verdi. 1926 yılında John Hopkins Üniversitesi 1882 yılında tamamladığı tezinden dolayı Kitty’ye 79 yaşında Ph.D. derecesi verdi.
Yaptığı araştırmaları bir araya getiren en önemli eserlerinden biri, Color and Color Theories (Renk ve Renk Teorileri) isimli kitabı, 1929 yılında basıldı. Büyük sükse yaptı. Christine Ladd-Franklin 1930’da diplomasını aldıktan birkaç yıl sonra öldü.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- That Time It Took a Student 44 Years to Get Her Degree because She Was a Woman; Bağlantı: https://blogs.scientificamerican.com/
- The Logic of Color: Theory and Graphics in Christine Ladd-Franklin’s Explanation of Color Vision; bağlantı: https://www.researchgate.net/
Dip Not:
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konularda ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım
