Moda ile ilgilenelim ya da ilgilenmeyelim bazı söylemler beynimize kazınmıştır. Bunlardan bir tanesi de çizgili kıyafetler hakkındadır. Bize sürekli tekrarlanan olguya göre dikey çizgili kıyafetler sizi daha ince ve daha uzun gösterir. Yatay çizgilerse daha geniş ve şişman. Peki bu söylemler ne kadar doğru dersiniz…
Tahmin ettiniz. Aslında yapılan çalışmalar bunun tam tersini söylüyor. 2008 yılında York Üniversitesi’nde yapılan araştırmaya göre, kullanıcının daha zayıf görünmesini sağlayan dikey değil yatay çizgilerdir. Deneyde katılımcıların enine ve boyuna çizgili elbiseler giymiş 200 çift kadın fotoğrafını karşılaştırmaları gerekiyordu. Sonrasında bunlardan hangilerinin daha şişman göründüğünü söylediler. Sonuçlar aynı bedendeki iki kadından enine çizgili elbise giyenin daha zayıf göründüğünü gösterdi. Kadınların aynı bedende gözükmesini sağlamak için de enine çizgilerin yüzde altı oranında daha geniş olması gerekmekteydi. Psikolog Dr Peter Thompson liderliğindeki York ekibi, dikey çizgilerin zayıf gösterdiği biçimindeki geleneksel görüşün ünlü bir optik yanılsama olan Helmholtz illüzyonu ile ilişkili olduğunu ileri sürdü.
Helmholtz İllüzyonu
Çok yönlü bir bilim insanı olan Alman Hermann von Helmholtz (1821–94) sadece nitelikli bir doktor ve teorik bir fizikçi değildi. Aynı zamanda deneysel psikoloji disiplininin kurulmasına yardımcı olmuştur. Ayrıca optik bilimine önemli katkılarda bulundu. 1851’de göz doktorlarının gözün içini incelemek için kullandıkları bir alet olan oftalmoskobu icat etti. Çizgilerin görsel algımız üzerindeki etkisini ilk olarak von Helmholtz inceledi. Helmholtz, yatay çizgilerin kişiyi daha uzun gösterdiğini ve dikey çizgilerin ise kişiyi geniş gösterdiğini belirtmişti.
Oppel-kundt İllüzyonu
Helmholtz kare illüzyonunu anlayabilmek için öncr Oppel-kundt illüzyonundan bahsetmek gereklidir. Helmholtz illüzyonunun nedeni hakkında tam olarak bir açıklama mevcut değil. Ancak 2011’de yılında İngiltere’deki York Üniversitesi’nden psikologlar iki boyutta karşımıza çıkan bu illüzyonun üç boyutta da görülüp görülmediğini araştırdı. Araştırmacılar öncelikle illüzyonu 3 boyutlu bir silindir üzerinde test ettiler. Yaptıkları testlerde aynı bulguya ulaşılınca deneyi bu sefer kıyafetler üzerinde denemeye karar verdiler. Birbirinin aynı iki adet dişi cansız mankene yatay ya da dikey çizgili kıyafetler giydirildi. Sonuçlar, her durumda dikey şeritlerle kaplı alanın yatay şeritlerle kaplı benzer bir alandan daha geniş göründüğünü göstermekte idi.
Araştırmacılar bu etkinin altında yatan mekanizmaları tanımlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulduğunu ancak dikey şeritlerin zayıf gösterme etkisine sahip olduğuna dair yaygın inançları destekleyen hiçbir kanıt olmadığını dile getiriyorlar.
Kaynaklar ve İleri okumalar:
- Applying the Helmholtz illusion to fashion: horizontal stripes won’t make you look fatter; https://www.ncbi.nlm.nih.gov
- Vertical stripes have slimming effect, research shows; https://www.bbc.com/
Matematiksel
