Hepimizin aklına zaman zaman ilginç sorular gelir. Çoğu zaman da bu soruların cevapsız kalacağını düşünürüz. Bu sorulardan biri, kayıp çoraplarla ilgilidir. Neredeyse herkesin çorap çekmecesinde, eşini kaybetmiş en az bir çorap vardır. Peki, çorap tekleri neden sürekli kaybolur?
Bilim insanları, çoraplarımızın yıkama sırasında neden kaybolduğunu araştırarak günlük hayatın en büyük gizemlerinden birinin peşine düştü. Psikolog Dr. Simon Moore ve istatistikçi Geoff Ellis, bilimi çoraplara uygulayarak bu sır perdesini aralamaya çalıştı. Üstelik araştırmanın sonunda, bir yıkama sonrasında çoraplardan birinin kaybolma olasılığını hesaplayan matematiksel bir formül bile geliştirdiler.
Kayıp Çorap Formülü Nedir?
Aşağıdaki formülü kullanarak bir haftada kaç çorap tekinizi kaybedebileceğinizi hesaplayabilirsiniz.
Peki bu formül nasıl çalışıyor? Bunun cevabını anlayabilmek için önce araştırmacıların bu formülü nasıl geliştirdiklerine bakalım.
İkili, çalışmalara başlamadan önce 2.000 kişiyle anket yaparak insanların çamaşır yıkama alışkanlıklarını inceledi. Bu veriler sayesinde çorapların kaybolmasına neden olan ana faktörler belirlendi. Araştırmanın sonunda ortaya çıkan ve “Çorap Kaybı Endeksi” olarak adlandırılan formülde çeşitli değişkenler kullanılıyor:
- L çamaşır boyutunu temsil ediyor. Bu değer, hanedeki kişi sayısıyla bir haftada yapılan çamaşır yıkama sıklığının çarpılmasıyla bulunuyor.
- C yıkama karmaşıklığını ifade ediyor. Bir haftada kaç çeşit (örneğin, renkli, beyaz gibi) yıkama yapıldığı ile o hafta yıkanan toplam çorap sayısının çarpılmasıyla hesaplanıyor.
- P çamaşır yıkamaya karşı olumlu tutumu gösteriyor. Katılımcıların çamaşır yıkamaktan ne kadar hoşlandığını ölçen bir puan ve 1 ile 5 arasında değişiyor (1: hiç hoşlanmıyorum, 5: çok hoşlanıyorum).
- A ise dikkat derecesini gösteriyor. Yıkamadan önce cepleri kontrol etmek, kolları düzeltmek, kıyafetleri doğru yöne çevirmek ve çorapları ayırmak gibi adımlardan kaç tanesinin yapıldığının sayısı
Formül, yıkama miktarı arttıkça çorap kaybetme olasılığının da arttığını gösteriyor. Ayrıca, haftalık çorap kaybı riskini hesaplamak için formül şu şekilde kullanılıyor: Probabilite = 0,38 + (0,005 × L) + (0,0012 × C) – (0,0159 × P × A)
Kayıp Çoraplar Psikolojimiz İle de İlgilidir
Yıkama sırasında çorap kaybına katkıda bulunan faktörleri daha iyi anlayabilmek için araştırmanın bir parçası olarak çok sayıda röportaj da yapıldı. Bu görüşmeler sonucunda çorap kaybını etkileyen dört temel eğilim belirlendi:
1. Sorumluluğun dağıtılması (“başkası bu sorumluluğu üstlendi”)
Basitçe söylemek gerekirse, bir görev bir grup arasında paylaşıldığında, bireyler sorumluluğu bir başkasının üstleneceğini varsayma eğilimine girer. Sonuç olarak, çoğu zaman kimse görevle ilgilenmez. Görüşülen birçok hanede de bu durum temel bir tema olarak öne çıktı.
2. Görsel farkındalık (“sezgisel yöntem”)
Bunlar, zamandan ve emekten tasarruf etmek için kullandığımız zihinsel problem çözme kısayollarıdır. Örneğin, bir TV kumandasını kaybettiğimizde, onu bulmak için en olası yerlere, mesela yastık altına bakarız. Çoraplar kaybolduğunda da aynı şekilde, sadece en kolay yerlere göz atarız ve ardından çorabın sonsuza dek kaybolduğunu varsayarız. Yani çorap yatağın altında ya da kalorifer peteğinin arkasında değilse, onu artık bulamayacağımızı kabul ederiz.
3. Doğrulama yanlılığı
Zihnimiz, düşüncelerimizi doğrulayan bilgileri, bunlara karşıt olan bilgilere kıyasla daha kolay hatırlar. Bu da bir şeyin doğru olmasını istiyorsak, ona inanma eğiliminde olduğumuz anlamına gelir. Pek çok bilim insanının da belirttiği gibi, insan zihni modern dünyanın karmaşıklığını idare etmek için yeterince donanımlı değildir.
Kanıtları değerlendirmek büyük miktarda zihinsel enerji gerektirir. Bu yüzden beynimiz çoğu zaman kısa yolları tercih eder. Yani, eğer kayıp çorabı göremiyorsak, kendimizi onun gerçekten kaybolduğuna ikna ederiz.
4. İhmalden kaynaklanan davranışsal hatalar
İnsan hatası, özellikle çamaşır yıkama döngüsünde pek çok kazanın, hatanın ve gizemin temel nedeni. İhmal, örneğin birisinin yerde bir çorap görüp onu kirli sepetine atmaması gibi basit durumlarda ortaya çıkıyor. Araştırmacılar, eğer çamaşır yıkama sürecine yeterince dikkat edilmezse, bir kişinin yılda ortalama 15 çorabını kaybedebileceğini söylüyor.
Sonuç olarak
Gördüğünüz gibi, kayıp çoraplarla baş etmek çoğu zaman neredeyse imkânsız. Ancak bu zahmetten kurtulmanın basit birkaç yolu var. Örneğin tüm çoraplarınızı aynı renkten almak, eş bulma derdini ortadan kaldırabilir—çünkü her çorap, diğerleriyle eşleşebilir.
Ya da Einstein gibi radikal bir çözüm deneyebilirsiniz: Çorap giymemek. Einstein, kuzeni ve eşi Elsa’ya yazdığı bir mektupta şöyle diyordu: “Çocukken ayak başparmağımın çorapları deldiğini fark etmiştim, bu yüzden çorap giymeyi bıraktım.” Tuhaf mı? Belki. Ama sonuçta bahsettiğimiz kişi Einstein!
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Scientists Reveal Why Socks Go Missing In The. Wash And How Likely It Is To Happen. Kaynak: Youtube. Bağlantı: Scientists Reveal Why Socks Go Missing In The Wash. And How Likely It Is To Happen
- Sock horror! Scientists.develop formula to solve the mystery of why clothes go missing in the wash. Yayınlanma tarihi: 25 Nisan 2016. Bağlantı: Sock horror! Scientists develop a formula to solve the mystery of why clothes go missing in the wash
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
