Biz insanlar kendimizi canlılar alemindeki en zeki yaratıklar olarak kabul ederiz. Ancak kendimizi kandırmayalım. Etrafınızı biraz gözlerseniz kolaylıkla insanlardan daha mantıklı hareketler yapan hayvanlara rastlarsınız.
Bir canlıyı akıllı yapan şeyler arasında soyut akıl yürütme, karmaşık problem çözme ve grupça karar verme becerisine sahip olma gibi şeyler vardır. Yazımızın konusu olan kargalar ve kuzgunlar da bu becerileri başarı ile sergiler. Bilim insanlarına göre, karga zekası yedi yaşındaki bir çocuğun zekasına denktir.
Karga zekası ile ilgili ilginç detaylara geçmeden önce karga ve kuzgun farkını hatırlatalım. Kargalar ve kuzgunlar eğitimsiz bir göze çok benzer görünecektir. Be gerçekten de ikisi de son derece zeki hayvanlardır. Ancak görünüşleri ve davranışları onları birbirinden ayırır.
Kuzgunlarla karşılaştırıldığında kargalar daha az parlak ve daha küçüktür. Kargalar ayrıca kentsel alanlar gibi yoğun insan nüfusuna sahip alanlarda yaşamayı tercih eder. Oysa ki, kuzgunlar daha çok vahşi doğada yiyecek aramayı tercih edecektir.
Ancak, gerçekten ikisini birbirinden ayırmak istiyorsanız gagaya ve kuyruğa bakın. Kargaların gagaları daha küçük ve düz iken kuzgunlarınki daha büyük, daha güçlü ve kavislidir. Karga kuyrukları yelpaze şeklindeyken kuzgunların kama şeklinde olacaktır. Bu temel farklılıkları öğrendikten sonra ikisinin de ortak özelliklerine geçebiliriz.
Karga Zekası Hakkında Neler Biliyoruz?
Karga ölü yapraklar altında ince bir dalla böcek ve tırtıl arar; cevizleri yüksekten yere düşürerek kırar. Bunu bir çok kişi zaten gözlemlemiştir. Kargalar, tüm kuş türleri arasında beyin/vücut oranı en büyük kuş olarak kabul edilmesine rağmen, bir karganın beyni sadece insan başparmağı büyüklüğündedir. Bu yüzden karga zekası ne kadar olabilir ki? Bir kaç araştırmanın ışığında aktarmaya çalışalım.
Kargalar İnsanların Yüzlerini Tanırlar
Bir kargayı diğerinden ayırt edebilir misin? Biraz zor ama bu karga için sorun değil. Çünkü kargalar insan yüzlerini tanırlar. Yapılan bir çalışmada Seattle kentinin farklı bölgelerinden, 15 karga yakalandı. Kafeslere konulan bu kargalar devamında yüzlerine maske takan araştırmacılar tarafından korkutuldu. Devamında bu kargalar işaretlenerek tekrar doğaya salındılar.
Salınan kargalar, güvenli bir mesafeyi geçtikten sonra, maskeli araştırma görevlisine karşı agresif davranışlar göstermeye başladı. Maskeli görevli ne zaman sokak aralarında dolaşmaya çıksa, kargaların saldırısına maruz kaldı. Görevli bir süre sonra farklı maskeler takıp sokak aralarında dolaşmaya çıkınca kargalar herhangi bir tepki göstermedi.
Sizin Hakkınızda Diğer Kargalarla Konuşurlar
Yan yana bulunan ve sizi izleyen kargalar muhtemelen hakkınızda konuşuyorlardır. Yukarıda aktardığımız çalışmaya dahil olmayan diğer kargalar, araştırma görevlisiyle aralarında hiçbir sorun bulunmamasına rağmen, sadece diğer kargaların yönlendirilmesi ile görevlileri gagalamaya başlamış ve taciz etmişti. Yani tek bir karganın size kızması bir mahalle dolusu kargayı size musallat etmeye yetecektir.
Kargalar Sizin Ne Yaptığınızı Hatırlarlar
Kargaların hafızalarının ne kadar güçlü olduğuna dair bir başka çalışma Ontario Chatham’da yapıldı. Yaklaşık yarım milyon karga, her yıl göç yolu üzerindeki Chatham’daki tarım alanlarını tahrip etmekteydi. Kasabanın belediye başkanı kargalara karşı savaş ilan edip onları avlamaya başladı.
Sonraki yıllarda kargalar Chatham’ı pas geçip artık vurulmayacak yükseklikte uçmaya başladılar. Ancak belediye başkanı, kargaların şehrin üstünden uçarken, pislik bırakmasını engelleyememişti.
Kargalar Araç-Gereç Kullanıyorlar ve Sorunları Çözüyorlar
Kargalar ustaca araçlar üretebilir. Çubukları mızrak ve kanca olarak kullanmanın yanı sıra, daha önce hiç telle karşılaşmamış olsalar bile alet yapmak için teli bükebiliyorlar. Mesela, dal parçaları onlar için kullanışlı bir alet olabilir.
Karga çalılıklarda uçarak ucu kıvrık bir dalcık arar. Gagasıyla bu dalı kopardıktan sonra onun yapraklarını temizler ve kabuğunu soyar. Sonra bu dalı ağaç kovuklarına sokarak oradaki tırtıl, örümcek ve böcekleri dışarı çıkarır ve bu nefis yemekleri mideye indirir.
Geleceği Planlayabiliyor ve Yeni Durumlara Uyum Sağlıyorlar
Geleceği planlamak sadece insanlara has bir özellik değildir. Örneğin sincaplar aç kalmamak için fındıkları depolarlar. Ancak kargalar sadece geleceği planlamakla kalmaz aynı zamanda diğer kargaları da düşünürler.
Bir karga bir yiyeceği yakaladığında izlenip izlenmediğini anlamak için etrafına bakar. İzlendiğini fark ettiği anda yiyeceği tüylerinin arasına saklar. Daha gizli bir köşe bulmak üzere uçar. Eğer bir karga başka bir karganın yiyecek yakaladığını görürse kesinlikle bu numarayı yutmaz ve yiyeceğe ulaşana kadar onu takip eder.
Kargalar Bir Şeyleri İşaret Etmek ve İletişim Kurmak İçin Jestleri Kullanır.
Bir çalışmada, Alman ve Avusturyalı araştırmacılar, kargaların gagalarını, bir insanın nesneleri işaret etmek için ellerini kullandığı şekilde gözlemlediler. Bunun yanında çeşitli nesneleri kullanarak, gagalarına dokunarak veya kenetleyerek akranlarıyla da etkileşime girdiler.
Kargalar insanın egemen olduğu bir dünyada yaşama adapte olmuşlardır. Ne yaptığımızı izliyor ve bizden öğreniyorlar. Kargaların trafik şeritlerine fındık attıkları, bu şekilde kabukların ezilerek içindeki fındığa ulaşıp onları yedikleri gözlenmiştir.
Trafik ışıklarını izleyerek sadece yaya ışığı yandığında fındık içlerini toplamaya başladıkları görülmüştür. Bu durum bile kargaların birçok yayadan daha akıllı olduklarını göstermektedir. Kargaların restoranların çöp atma saatlerini ezberleyip takip ettikleri ve böylece artıklardan istifade ettikleri de bilinmektedir.
Peki Karga Zekası Nereden Geliyor?
İlk olarak: tüm kargalar süper zeki değildir. Kargagiller, ya da Corvidae, karga, kuzgun, saksağan, alakarga, treepies, dağ kargası ve göknar kargası gibi cinsleri kapsayan ötücü kuşlar familyasıdır. Familya 120 türden fazlasını içerir. Bunların hepsi zeki kuşlar olarak kabul edilse de Yeni Kaledonya kargası bir adım önde yer alır.
Araştırmacılara göre bunların nedenlerinden bir tanesi, kargaların vücut boyutlarına kıyasla büyük beyinlere sahip olma eğiliminde olmasıdır. Beynin karga zekasından sorumlu kısmı “nidopallium caudolaterale” dir.
Çalışmalarda kargaların bu bölgedeki nöronlarında farklılaşma olduğu gözlenmiştir. Memelilerde eşdeğer beyin alanı, sosyal davranış ve karar verme gibi yönetici işlevlerden sorumlu olan prefrontal kortekstir. Kesin olmamakla birlikte karga zekasının temelinde sosyal zeka olduğu düşünülmektedir.
Kargaların zekalarının bu seviyede gelişmesinin nedeni, aileleriyle en az dört yıl beraber kalmaları. Bu, insanlar için 20 yıllık bir süreye denk geliyor. Bu sürede yetişkinler, besin sağlamaya devam ederek yavru kargalara oynama ve öğrenme için daha fazla zaman tanıyor ve zihinsel açıdan yardımcı olacak eylemlerde bulunmalarını sağlıyor.
Bu da, yavru kargalara beyin gelişimi için uzun bir süre tanıyor olabilir.. Ayrıca bu yazımıza da göz atmak isteyebilirsiniz: Hayvanlar da Matematik Yapabiliyor mu?
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- 9 Ways Crows Are Smarter Than You Think; Yayınlanma tarihi: 22 Haziran 2019; Bağlantı: https://www.thoughtco.com/
- Crows are smarter than you think; Yayınlanma tarihi: 18 Ekim 2014; Bağlantı: https://www.eurekalert.org/
- 7 brainy reasons why crows and ravens are the smartest birds in the world. Yayınlanma tarihi: 20 Nisan 2023; Bağlantı: https://www.zmescience.com/
Matematiksel
