Hiçbir zaman eskimeyen bazı sorular vardır. Bu sorulardan bir tanesi de özellikle öğrenciler arasında popülerdir. Ders çalışmak için en verimli zaman hangisidir? Gece mi yoksa gündüz mü çalışmalı? Her iki tarafın sadık savunucuları olsa da bu soruya doğru cevabı vermek için biyolojik saatimizi diğer adıyla vücut saatimizi bilmemiz gereklidir.
Görünüşe göre hepimizin Dünya’nın dönüşüyle uyumlu olacak biçimde ayarlı bir iç saati var. Bu içsel mekanizma, yaşamın günün ve çevrenin değişen yönlerine uyum sağlamasına yardımcı oluyor. Vücut saati ya da biyolojik saat olarak adlandırılan bu sistem biz farkında olmasak da çalışmaya devam ediyor.
Aslında bunu uzun zamandır biliyoruz. 18. yüzyılda gökbilimci Jean Jacques d’Ortous de Mairan, biyolojik bir saatin varlığını ilk gösteren kişiydi. Kendisi mimoza bitkileri üzerinde çalıştı ve yapraklarının gündüz güneşe doğru açıldığını ve akşam karanlığında kapandığını gözledi.
Bitki sürekli karanlıkta kalırsa ne olacağını merak etti ve sonunda güneş ışığından bağımsız olarak yaprakların normal günlük salınımlarını sürdürmeye devam ettiğini keşfetti. Bitkiler kendi biyolojik saatlerine sahip gibiydi.
Ama bu saat gerçekte nasıl nasıl çalışıyor? Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash ve Michael W. Young isimli üç bilim insanı bu sorunun cevabını geçtiğimiz yıllarda vermişti. Onların bu keşifleri, bitkilerin, hayvanların ve insanların biyolojik ritmini dünyanın dönüşüne senkronize olarak nasıl değiştirdiklerini açıklamış oldu. Kendileri de bu çalışmaları neticesinde Nobel ödülünü kazanmışlardı.
Biyolojik Saat Nasıl Çalışır?
Tüm yaşam biyolojik saatlere bağlıdır. Beynimizde, gözlerin hemen arkasında yer alan hipotalamus bölgesi ise bu saat ustasının ta kendisidir. Hipotalamus vücudumuzda her bir bölümün saatini ayarlar. Zamanı geldiğinde onları alarma geçirir ve günlük ritmimizi yönetir.
Biyolojik saatiniz, uyku-uyanıklık döngülerinizi, kan basıncı ve vücut sıcaklığındaki dalgalanmaları düzenleyerek sağlığınızı etkiler. Bunu öncelikle endokrin sisteminizi çevresel ışık-karanlık döngülerine senkronize ederek yapar, böylece belirli hormonlar günün belirli saatlerinde belirli miktarlarda salgılanır.
Sirkadiyen ritimler, vücudun iç saatinin bir parçası olan ve temel işlevleri gerçekleştirmek için arka planda çalışan 24 saatlik döngülerdir. Sirkadiyen ritminiz metabolizmanızı da etkiler. Uyku, diğer şeylerin yanı sıra iştahı kontrol eden bir hormon olan leptini düzenlemenize yardımcı olur. Leptin seviyeleriniz, sirkadiyen saatinizin belirlediği bir ritme göre gün boyunca dalgalanır. Yetersiz veya düzensiz uyku leptin üretimini bozar, bu da ,kilo alımına yol açar.
Vücudumuz Hangi Saatte Ne Yapıyor?
Aşağıdaki şema, sabah erken kalkan, öğlen öğle yemeği yiyen ve gece (22:00) uyuyan birinin biyolojik saatinin nasıl çalıştığını bizlere göstermektedir.
- 09:00: Testosteron salgıları zirvede
- 10:00: En yüksek dikkat seviyesi
- 14:30: En uyumlu olunan zaman
- 15:30: En hızlı reaksiyon
- 17:00: Kalp ve damarların en verimli çalıştığı, kasların en güçlü olduğu saat
- 18:30: En yüksek kan basıncı seviyesi
- 19:00: Vücut ısısı azami düzeyde
- 21:00: Melatonin üretiminin ve uykulu hissetmenin başlangıcı
- 22:30: Bağırsakların yavaşlamaya başlaması
- 02:00: Derin uykuya geçiş
- 04:30: Uyku esnasında enerjinin korunmaya başlaması, vücut ısısının düşüşü
- 06:45: Kan basıncında artış (Kalp krizlerinin en yoğun yaşandığı saatler.)
- 07:30: Melatonin üretiminin sonlanması
- 08:30: Bağırsakların normal tempoya dönüşü
Yazının bu noktasına kadar okuduysanız, gerekli ön bilgiyi öğrendikten sonra sorunun cevabına geçebiliriz.
Çalışmak İçin En iyi Zaman Hangisidir?
Geceleri mi yoksa gündüzleri mi çalışmak daha iyidir? Herkes ders çalışmak için en iyi zamanın ne olduğunu bildiğini sanır. Küçüklüğümüzden beri beynimizin içine yerleştirilmiş bu iç saat, aslında ders çalışmak için en iyi zamanlamanın ne zaman olduğuna karar vermemize yardımcı olur. Ama gerçek şu ki her insan farklıdır. Bu nedenle çalışmak için günün “en iyi” zamanı yoktur.
Bazı insanlar çok fazla enerjiyle uyanan sabah insanlarıdır. Diğerleri gece kuşlarıdır ve akşam saatlerinde daha fazla enerjiye sahiptir. Bu nedenle bazı öğrenciler için, günün sabah saatlerinde okul çalışmalarına odaklanmak daha kolay olur. Bazıları ise gece çalışmanın kendileri için daha iyi olduğunu görecektir.
Gündüz Çalışmanın Avantajları Nelerdir?
Çoğu insan sabahların ders çalışmak için en iyi zaman olduğunu düşünür. Sonucunda beynimiz, dinlendirici bir gece uykusu ve kahvaltıdan sonra sabahları en aktif olma eğilimindedir. Mevcut doğal ışık gözleriniz için de iyidir ve sizi uyanık tutar. Bu dönem, yeni bir teori öğrenmek veya öğretmeninizin önceki günkü notlarını gözden geçirmek için faydalıdır. Çünkü sabahları daha iyi bir hatırlama yeteneğine sahip oluruz.
İyi bir gece uykusundan sonra, muhtemelen ertesi gün daha fazla enerjiye ve daha yüksek bir konsantrasyon yeteneğine sahip olursunuz. Ayrıca toplumsal yaşam gündüzleri aktif olmak ve geceleri uyumak üzerine kurulmuştur. Dolayısıyla bu norma bağlı kalmanın sosyal yaşama uyum sağlamanızı sağlayacaktır. Ayrıca bu sayede diğer insanlarla gün içinde iletişime geçilebilir, bu nedenle herhangi bir sorunuz varsa onlardan destek alabilirsiniz.
Gece Çalışmanın Avantajları Nelerdir?
İnsanlar gün boyunca daha aktif ve daha gürültülüdür. Geceleri çalışmak huzur ve sessizlik içinde çalışmak anlamına da gelir. Sonuçta geceleri gündüze göre daha az dikkat dağıtıcı şeyler vardır. Ayrıca arkadaşlarınızın çoğu uyuyor olduğu için sosyal ağlarınız da daha az aktif olacaktır. Tüm bunlar neticesinde geceleri daha yaratıcı olmanız olasıdır. Ancak gece çalışmayı tercih etseniz bile yeterince uykunuzu aldığınızdan lütfen yeterince emin olunuz.
Sonuç Olarak;
Sonuç olarak sabah ya da akşam ders çalışmak için mükemmel saat diye bir şey olmadığını ve her şeyin yerleşik saatimiz ile ilişkili olduğunu anlıyoruz. Ancak hangi saati seçersek seçelim en azından haftada birkaç gün tutarlı bir şekilde sadık kalabileceğiniz bir zaman seçtiğinizden emin olun.
Tutarlılık, günlük çalışmanıza yardımcı olur ve çalışma sürenizin kalitesini artırır. Her gün aynı saatte çalışırsanız, zihninizi ve bedeninizi yavaş yavaş koşullandırırsınız ve kısa sürede ders çalışmak için en iyi ruh haline kavuşursunuz.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- We’ve “Outsmarted” Nature’s Cycles—And It’s Disrupting Our Mental Health. Yayınlanma tarihi: 18 Mart 2017. Kaynak site: Big Think. Bağlantı: We’ve “Outsmarted” Nature’s Cycles—And It’s Disrupting Our Mental Health
- Simple blood test could read people’s internal clock. Yayınlanma tarihi: 10 Temmuz 2018. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Simple blood test could read people’s internal clock
- Laing EE, Möller-Levet CS, Archer SN, Dijk DJ. Universal and robust assessment of circadian time? Proc Natl Acad Sci U S A. 2019 Mar 19;116(12):5205. doi: 10.1073/pnas.1817119116. Epub 2019 Mar 14. PMID: 30872467; PMCID: PMC6431141.
Matematiksel
