Biyoloji ve Coğrafya

Amerika’yı Gösteren Piri Reis Haritası İle İlgili İddialar Nelerdir?

Amerika kıtalarını gösteren ve bugüne ulaşmış en eski haritalardan biri olan Piri Reis haritası, 1929’da İstanbul’daki Topkapı Sarayı’nda çalışan tarih­çiler onu bir moloz yığınının arasında bulduklarında gün ışığına çıktı. Harita bugün Topkapı Sarayı Kütüp­hanesinde bulunmaktadır.

1513 yılından kalma bu harita, Osmanlı Donanması Amirali Piri Reis tarafından cey­lan derisi üzerine çizilmiştir. Üzerinde “kerte hattı” ola­rak bilinen, ortaçağın sonlarında denizcilerin haritala­rında sık rastlanan ve bir rotanın planını çizmeye yara­dığı düşünülen çapraz çizgiler ağı vardır. Belge yakın incelemeye alındığında, ilk çizildiğinde tüm dünyayı gösteren bir harita olduğu, ancak daha sonra parçalara ayrıldığı belirlenmiştir.

Bu harita, Kristof Kolomb’un Yeni Dünya’ya ulaşmasından sadece 21 yıl sonra yapılmıştı. Amerika’yı gösteren bu kadar eski bir harita el­bette tarihi açıdan çok önemlidir. Ancak ikincisi daha çok tartışmaya neden olacaktı. 1528’de Piri Reis, yaklaşık altıda biri hayatta kalan ikinci bir dünya haritası yaptı. Tarihçiler haritanın zenginliği karşısında hayrete düştüler ve ilk dünya haritasının yalnızca bir parçasının bulunmasına üzüldüler. Diğer parçalar için yapılan aramalar sonuçsuz kaldı. Ancak kimi çevrelerde haritanın önemi zaman içinde başka bir tartışma konusu olacaktı.

Piri Reis Haritası
Piri Reis’in ikinci Dünya Haritası

Piri Reis Haritası İle İlgili Ortaya Atılan İddialar Nelerdi?

New Hampshire Üniversitesi’nden tarihçi ve coğrafyacı Charles Hapgood, 1966’da yayınlanan Eskiçağ Deniz Krallarının Harita­ları adlı kitabında, haritanın en aşağı kısmında Güney Amerika’nın güneyiyle birleştirilen kara parçasının Antarktika olabileceğini ileri sürdü. Oysa bu harita çizildiği zaman Antarktika henüz keşfedilmemişti. İddialarına göre bu çizim Antarktika bölgesini buzulsuz göstermekteydi. Bu da haritanın aslında çok eski zamanlarda çizildiğinin bir kanıtıydı.

Piri Reis Haritası
Charles Hapgood, Piri Reis’in Antarktika’yı buzlar altında göstermiş olduğu yönündeki kuramını kanıt­lamak için 1940’larda ve 1950’lerde Antarktika’da ya­pılan araştırmalardan elde edilen veriler kullanmıştı.

Hapgood bu durumu, bir kutuptan diğerine seyahat eden ve dünya­nın bütün yüzeyinin haritasını çıkaran tarih öncesi de­nizci toplumların varlığıyla açıklayacaktı. Hapgood’a göre, Piri Reis’in haritası aslında bu eski toplumun çizdiği haritalardan kopyalanmıştı. Sonrasında işin içine elbette yazar Erich von Daniken katılacaktı. Ona göre orijinal haritayı dünyanın dışından gelen bir medeniyet çizmiş­ti.

Sonrasında 1995 tarihli Tanrıların Parmak İzleri adlı kitabında Graham Hancock önceden kim olduğu bilinmeyen, çok gelişmiş bir eskiçağ medeniyetinin tarih öncesi döne­min ilk zamanlarında var olduğunu iddia edecekti. Söylemine göre bu medeniyet gökbilimi, mimari, denizcilik ve matematik alanındaki muhteşem bilgi birikimini çeşitli eskiçağ medeniyetlerine aktarmıştı.

Güney Amerika vs Antarktika

Piri Reis Haritası
Amerika’yı gösteren en eski ayrıntılı harita, Türk amiral Piri Reis tarafından 1513’te çizilmiştir. Referans olarak Kristof Kolomb’un şimdi kayıp olan haritalarından birini kullanmıştır. Piri Reis’in haritası solda Brezilya’nın kıyı şeridini, sağda İspanya ve Kuzey Afrika kıyılarını gösteriyor

Hapgood’un bir zamanlar kimi çevrelerce bilimsel açıdan mantıklı bulunan tezine günümüzde büyük ölçüde şüpheyle yaklaşılmaktadır. Piri Reis harita­sında gösterilen Antarktika ile kıtanın buzul altı yü­zeyinin günümüze daha yakın bir topoğrafık haritası karşılaştırıldığında kıyı şeritleri arasında hiçbir ben­zerlik görülmemektedir. Bu nedenle haritanın Güney Amerika kıyı şeridinin bir temsili olduğu düşünülmektedir.

Dahası, jeolojik kanıt­lar Antarktika’nın buzlarla kaplanmadan önceki son döneminin bundan 14 milyon önce olduğunu göster­mektedir. Aslında haritanın tarih öncesi döneme ait olmadığına dair en güçlü kanıt, Piri Reis’in haritanın üze­rine yazdığı notlardır. 16. yüzyılın başlarında Pi­ri Reis’in haritası çizildiğinde Portekizliler Atlantik aşı­rı yolculuklar yapmışlardı. Antarktika olduğu öne sürülen kara parçasına ilişkin bölüm, buranın Portekizli kaşifler tarafından bulunduğundan bah­seder.

Piri Reis Haritası
Pîrî Reis, Osmanlı Türk’ü denizci ve kartograf. Asıl adı Muhyiddin Pîrî Bey’dir. Künyesi Ahmed ibn-i el-Hac Mehmed El Karamanî’dir. Kitab-ı Bahriye adlı denizcilik kitabıyla tanınmıştır. Piri Reis haritayı çizmek için,kişisel seyahat deneyimine güvenmemişti. Bu dünya haritasını çizerken 20 farklı haritadan faydalandığı düşünülmektedir.

Piri Reis’in haritayı çizerken kullandığı kaynaklar arasında Yu­nan gökbilimci ve coğrafyacı Ptolemy’nin (MS 2. yüzyıl) eserlerinin, Portekizlilerin çeşitli haritalarının ve Kristof Kolomb’un bulunduğu tahmin edilmektedir. Aslında Karayipler’deki yer adla­rı ve çizimleri de dahil haritanın birçok özelliği Piri Re­is’in kendi haritasını çizerken Kolomb’un haritaların­dan en az birini kullandığını göstermektedir.

Piri Reis’in Haritası Ne Kadar Doğru?

Hiçbir Ders Kitabında Yer Almayan 30 Dünya Haritasını Keşfedin

Piri Reis Haritası
Türk amiral Piri Reis’in 16. yüzyıldan kalma Kitab-i-bahriyye kitabından bir harita Kıbrıs’ı gösteriyor.

Haritada, Avrupa ve Afrika ayrıntıyla gösterilmiştir. Haritanın güney kısmında, küçük bir Güney Amerika karşımıza çıkar. Diğer taraftan Kuzey Amerika kısmında da bir çok hata bulunmaktadır. Ancak Gregory C. McIntosh 2000 yılında yayınlanan Piri Reis’in 1513 Tarihli Haritası adlı kitabında, Piri Reis’in haritasında, bilinmeyen bir şey olmadığını savunur.

Ayrıca, kimi çevrelerin Antark­tika zannettikleri çizimin haritacıların haritalara çizdiği Büyük Güney Kıta­sı olduğunu belirtir. (O zamanlardaki yaygın inanca gö­re kuzey yarımküredeki kara parçalarının dengelenmesi için güney yarımkürede bir kıtanın bulunması gerekiyordu. )

Mclntosh kitabında ayrıca, Piri Reis’in haritasında 25 derecenin güneyinde çizilmiş tüm kıyıların ek­sik ya da yanlış yerde olduğunu yazar. Piri Reis’in haritasındaki Güney Amerika’nın çok gö­ze çarpan anormal bir özelliği de görünüşe bakılırsa And Dağları olarak çizilmiş bölümdür. Reis’in haritası, Güney Amerika’nın iç kısımla­rında bir dağ sırası gösteren tek harita değildir.

Nicolay de Caveri tarafından çizilen harita

1502- 1504 yılları arasında Nicolay de Caveri’nin haritası Güney Amerika’nın doğu kıyısını üzeri ormanlık bir dağ sırasıyla göstermektedir. Bunun as­lında bu kıtanın doğu kıyısındaki dağlar olduğu, ancak yanlış yerde ve yanlış ölçekle çizildiği düşünülmektedir.

Sonuç Olarak;

Günümüzde birçok kişi Piri Reis haritası­nın, ortalama bir 16. yüzyıl haritasından beklenenden daha doğru olmadığını düşünmektedir. Ancak Piri Reis haritası ortaçağa ait, etkileyici güzellikte ve tarihi açı­dan önemli bir belge olduğu için başlı başına değerlidir. Bu harita Piri Reis’in haritacılıktaki hünerlerinin bir göstergesidir. Aynı zamanda Kolomb’un ilk iki seferinde çizdiği haritaların da günümüze kalan tek temsilcisidir. Yazının devamında göz atmak isterseniz: Gördüğünüz Tüm Dünya Haritaları Neden Hatalıdır?


Kaynaklar ve ileri okumalar


Size Bir Mesajımız Var!

Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.

Matematiksel

Sibel Çağlar

Merhabalar. Matematik öğretmeni olarak başladığım hayatıma 2016 yılında kurduğum matematiksel.org web sitesinde içerikler üreterek devam ediyorum. Matematiğin aydınlık yüzünü paylaşıyorum. Amacım matematiğin hayattan kopuk olmadığını kanıtlamaktı. Devamında ekip arkadaşlarımın da dahil olması ile kocaman bir aile olduk. Amacımıza da kısmen ulaştık. Yolumuz daha uzun ama kesinlikle çok keyifli.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu