Anatoli Bugorski: Kafasını Parçacık Hızlandırıcısına Koyan İlk Ve Tek Kişi

Bir parçacık hızlandırıcı, içine kafanızı sokabileceğiniz en tehlikeli yerlerden biridir. Yine de, 13 Temmuz 1978’de, 36 yaşındaki Rus bilim insanı Anatoli Bugorski, bu korkutucu senaryoyu istemeden gerçekleştirdi.

Parçacık Hızlandırıcılar Nedir ve Neden Tehlikelidir?

Genel anlamda parçacık hızlandırıcılar, elektron, proton gibi parçacıkları ışık hızına yakın bir hıza kadar hızlandıran cihazlardır. Bu süreçte parçacıklar çok yüksek enerji değerlerine ulaşır ve ardından başka bir parçacıkla ya da hedef bir nokta ile çarpıştırılır. Bu çarpışmalar, parçacık fiziği hakkında çok değerli bilgiler sağlar.

Bu cihazların yarattığı yüksek enerji seviyeleri bir insan için ölümcüldür. Bu yüzden hızlandırıcılar titizlikle izole edilir ve bu tür kazalar neredeyse imkânsız hale getirilir. Ancak Anatoli Bugorski birinci elden deneyimleyene kadar tüm bunlar belirsizdi.

Anatoli Bugorski Kimdir?

Anatoli Bugorski, 13 Temmuz 1978’de, Sovyetler Birliği’nin en büyük parçacık hızlandırıcısı olan U-70 Senkrotronu üzerinde çalışıyordu. Bugorski, ekipmanda bir sorun olduğunu fark etmişti. Neyin yanlış olduğunu görmek için, hızlandırıcı tüpüne başını soktu.

Ancak bilmediği bir gerçek vardı: Hızlandırıcı hala çalışıyordu. Normalde bu tür durumlarda çalışanları tehlikeye karşı uyaran ışıklar, önceki bir deney sırasında kapatılmış ve bir daha açılmamıştı.

Tam da bu sırada Bugorski’nin kafası, ana proton ışınının geçtiği yolun önündeydi. Sonucunda da proton ışını, ışık hızına yakın bir süratle kafatasının sol arka tarafından girdi ve burnunun sol tarafına yakın bir yerden çıktı.

Proton ışınının kafatasından geçtiğini fark eden Bugorski, bu ölümcül kazayı kimseye söylemedi. Olaydan sonra işine sakince devam etti ve yaşadıklarını bir günlüğe yazdı. Ardından, endişeli bir bekleyişle semptomların ortaya çıkmasını beklemeye başladı.

Daha sonraları, “bin güneşten daha parlak” bir ışık gördüğünü söyleyecekti. Bu ışık, proton ışınının beynindeki nöronlarla etkileşime geçmesinin bir sonucuydu. Ancak şaşırtıcı bir şekilde, olay sırasında hiçbir acı hissetmediğini de belirtti. Kısa süre sonra, vücudunun bu aşırı radyasyona nasıl tepki vereceği konusu, bilim dünyası için benzersiz bir örnek haline gelecekti.

Kazadan Sonra Anatoli Bugorski’ye Ne Oldu?

Bilimsel araştırmalara göre, bir insanı öldürmek için yaklaşık 500 ila 600 rad radyasyon dozu yeterlidir. Bu miktar, hücrelerde geri dönüşü olmayan hasara yol açar ve genellikle birkaç hafta içinde ölümle sonuçlanır. Ancak, Anatoli Bugorski’nin maruz kaldığı iyonlaştırıcı radyasyon miktarı, bu ölümcül seviyelerin binlerce kat üzerindeydi.

Kaynaklar, Bugorski’nin ne kadar radyasyon emdiği konusunda kesin bir fikir birliğine varamasa da, bazı tahminler bu değerin 200.000 ila 300.000 rad arasında olduğunu belirtmektedir. Bu, insanlık tarihinde hiçbir bireyin deneyimlemediği kadar yüksek bir radyasyon seviyesidir.

Böylesine yüksek enerjili bir radyasyon ışını, dokulara ve hücrelere büyük hasar verir. DNA moleküllerini parçalar, hücre yapısını bozar ve vücudun doğal onarım mekanizmalarını etkisiz hale getirir. Normalde bu dozda radyasyona maruz kalmak, birkaç dakika içinde ölümle sonuçlanır. Ancak Bugorski, bu ölümcül sınırları aşarak hayatta kalmayı başardı.

Kaza gecesi, Bugorski’nin yüzü hızla şişmeye başladı ve kısa süre içinde tanınmayacak hale geldi. Bu durum, Bugorski’nin sonunda hastaneye gitmek zorunda kalmasına neden oldu. Anatoli Bugorski’nin durumu, bilim dünyası için benzersiz bir fırsattı.

Daha önce hiç kimse bu kadar yüksek enerjili radyasyona maruz kalmamıştı. Bilim insanları ve doktorlar, bu miktarda radyasyonun insan vücudu üzerindeki etkilerini gözlemlemek için Bugorski’yi sürekli gözetim altında tuttular.

Kazadan sonra Bugorski’nin başının arkasında ve yüzündeki ciddi yaralar zamanla iyileşti. Ancak kalıcı hasarlar da bıraktı. Yüzünün sol tarafı tamamen felç oldu. Sol kulağı duyma yetisini kaybetti. Zamanla sık sık nöbetler geçirmeye başladı. Ancak şaşırtıcı bir şekilde, Bugorski’nin zihinsel keskinliği bu süreçten etkilenmedi. Zekası, kazadan önceki kadar net ve güçlüydü.

Anatoli Bugorski Neden Önemli Bir Hasar Almadan Kazadan Kurtulmuştu?

Anatoli Bugorski’nin hayatta kalmasının en büyük nedeni, proton ışınının beyninin hayati bölgelerinden, örneğin hipokampus ya da frontal lob gibi kısımlardan geçmemiş olmasıydı. Çernobil veya Hiroşima gibi felaketlerde kurbanlar, tüm vücutlarını etkileyen geniş bir gama ışını bombardımanına maruz kalırken, Bugorski proton ışınını çok küçük ve odaklanmış bir alanda aldı. Bu darbe, minimum saçılmayla başının arkasından girmiş ve burnunun sol tarafından çıkmıştı.

Kaza sonrası, Bugorski yaklaşık 18 ay içinde işine geri döndü ve bilimsel çalışmalarını sürdürdü. Doktorasını tamamladı ve kazanın yaşandığı U-70 proton senkrotronunda fizik deneyleri koordinatörü olarak görev aldı. Ancak, Sovyetler Birliği’nin nükleer konulardaki sıkı gizlilik politikası nedeniyle, bu kazanın detaylarını on yıl boyunca kimseyle paylaşamadı.

Bugorski’nin hikayesi, ancak Çernobil felaketinden sonra gün ışığına çıktı ve uluslararası kamuoyunda dikkat çekti. Bugorski, bugün hala Rusya’nın Protvino şehrinde yaşıyor. Ancak, ekonomik zorluklar içinde olduğu belirtiliyor. Bilimsel çalışmalarına olan bağlılığı ve yaşadığı trajediye rağmen gösterdiği azim, onu bilim tarihinin en dikkat çekici figürlerinden biri haline getirdi.

Yazının bitiminde ayrıca göz atmak isterseniz: Fizikçiler Bir Parçacık Hızlandırıcıya Neden Gelincik Koydular?

Kaynaklar ve ileri okumalar

• Anatoli Bugorski Was Shot Through The Skull With A High-Powered Laser And Lived. Yayınlanma tarihi: 8 Mayıs 2018 Kaynak site: All Thats İnteresting. Bağlantı: Anatoli Bugorski Was Shot Through The Skull With A High-Powered Laser And Lived.
• The Man Who Put His Head Inside A Particle Accelerator While It Was Switched On. Yayınlanma tarihi: 22 Nisan 2022. Kaynak site: IFFScience. Bağlantı: The Man Who Put His Head Inside A Particle Accelerator While It Was Switched On/
• Anatoli Bugorski: The Man Who Stuck His Head Inside a Particle Accelerator. Yayınlanma tarihi: 14 Şubat 2020. Kaynak site: Amuzing Planet. Bağlantı: Anatoli Bugorski: The Man Who Stuck His Head Inside a Particle Accelerator./

Size Bir Mesajımız Var!

Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.

Matematiksel