Matematik dersinde hep başarısız mısınız? Sorun eğitim sistemi mi yoksa yeterince zeki olmamak mı? Cevap ikisi de olmayabilir. Kimileri matematikte zorlansa da biraz destek ve çalışma ile bu sorunu çözer. Ancak bazı kişiler ne yaparlarsa yapsınlar matematik öğrenmekte zorlanır. Bu tip sorunlar yaşayan kişiler gelişimsel diskalkuli olarak bilinen bir öğrenme problemine sahip olabilirler. Bu yazıda diskalkuli nedir? Ne değildir? sorularının cevaplarını bulalım.
Diskalkulisi olan çocukların matematik yetenekleri, aynı yaştaki arkadaşlarınınkinden çok daha düşüktür. Ayrıca, çektikleri sıkıntı uzun sürelidir. Sorunlarını yetersiz öğretimle veya diğer beyin bozukluklarıyla ilgili değildir. Aynı zamanda, bu çocuklar matematiğe ihtiyaç duymadıkları diğer derslerde çok iyi olabilirler. Her öğrenci belli bir zamanda matematik ile ilgili sıkıntı yaşar. Ancak diskalkulisi olan çocuklar için bu durum süreklidir.
Diskalkuli Nedir?
Yunanca ve Latincede “dys” zayıf/kötü, “calculia” sayma demektir. İngilizce bir kelime olan dyscalculia’nın kelime anlamı kötü sayma biçiminde çevrilebilir. Pek çok araştırmacı tarafından diskalkuli, aritmetik, matematik öğrenme güçlüğü olarak tanımlanmaktadır. Disleksi, diskalkuliden daha iyi bilinir. Bu yüzden bazı insanlar diskalkuli için “matematik disleksisi” ifadesini kullanır. Ancak bu söylem doğru değildir.
Disleksi, bir kişinin okuma, yazma ve heceleme yeteneğini etkiler. Bu durum çoğu zaman matematiğe de yansır. Çoğu disleksik öğrenci, eğitimlerinin bir noktasında matematiğin en az bir alanında zorlanır. Diskalkuli, konuşma, okuma ve yazmada güçlü yeteneklere sahip olmasına rağmen matematikte düşük başarı ile karakterizedir. Disleksi ve diskalkulisi olan bireyler benzer matematik hatalarını paylaşırlar. Aşağıda bazılarını görebilirsiniz.
Araştırmalar sonucunda, diskalkulisi olan çocukların, diskalkulisi olmayan çocuklara kıyasla sayıları adlandırmakta ve noktaları saymakta güçlük çektikleri bulunmuştur. Ayrıca, diskalkulili çocuklar daha yavaştırlar ve iki sayıyı karşılaştırmaları gereken sorularda büyük sayıyı seçerken daha fazla hata yaparlar. Bu çalışmalar, basit sayısal görevlerde bile, diskalkulili çocukların birçok zorluk yaşadığını ve bunun da zayıf aritmetik becerilerine yol açabileceğini göstermektedir.
Diskalkuli Neden Ortaya Çıkar?
Çok az araştırma bu soruyu ele aldı. Cevaplaması çok zor bir soru çünkü heterojen bir bozukluktur (yani buna sahip olmanın birçok nedeni vardır ve farklı çocuklarda farklı görünür). Araştırmacıların, bazı çocukların matematiği bu kadar zor bulmasının nedenleri hakkında farklı fikirleri destekleyen kanıtları vardır. Bazı insanlar diskalkulinin arkasındaki temel nedenin bu çocukların hafıza becerilerinin zayıf olması olduğuna inanırlar.
Bazıları ise sayıların ne olduğu ve ne anlama geldiğine dair temel anlayışımızla ilgili nedenlere bakarlar. Özellikle, çocukların sayıların anlamını anlamalarına yardımcı olan beyin sisteminin (“3” sayısının üç şeyi ifade ettiğini anlama gibi) diskalkulili çocuklar için düzgün gelişmediğini düşünüyorlar. Araştırmacılar, bu esnada diskalkulili çocukların beyinlerinin normal gelişim gösteren çocuklardan farklı olarak nasıl çalıştığını da anlamaya çalışırlar.
Beynimizin parietal lobunda yer alan intraparietal sulkus farklı sayısal aktiviteleri tamamlamamıza yardımcı olur. Ancak diskalkulisi olan çocuklar için durum böyle olmayabilir. Örneğin, bazı araştırmalar diskalkulili çocukların daha büyük sayıyı seçerken beyinlerinin bu bölgesini, diskalkulisi olmayanlar kadar kullanmadıklarını bulmuştur.
Bu sonuçlar bize diskalkulik beyinlerin sayılarla iyi çalışmadığını ve iki sayıdan hangisinin daha büyük olduğuna karar verirken bile beyinlerini farklı şekilde kullandıklarını, bunun da sayıları anlamada ve basit aritmetiği öğrenmede zorluklara yol açabileceğini söylüyor. Bununla birlikte, gelişimsel diskalkulili çocukların beyinlerinde hasar olmadığını anlamalısınız. Bunun yerine, beyinleri farklı çalışır.
Diskalkuli Teşhisi Nasıl Yapılır?
Diskalkulik beynin nasıl geliştiği hakkında pek bir şey bilmiyoruz. Ancak diskalkulili çocukların sayıları anlamakta zorlandıklarını biliyoruz. Diskalkuliyi belirlemenin tek yolu değerlendirme yapmaktır. Her yaştan bireye diskalkuli değerlendirmesinin yapılması mümkündür. Yetişkinler ve çocuklar için farklı diskalkuli testleri kullanılmaktadır. Bazı testlerde diskalkuli ile birlikte disleksi (okuma güçlüğü) gibi diğer öğrenme güçlükleri de değerlendirilmektedir. ( Detaylar için: Her Çocuk Özeldir Ve Disleksi Sadece Bir Farklılıktır)
Bu testler kişinin yalnızca zayıflıklarını değil, güçlü yanlarını da ortaya çıkarabilmektedir. Bu testler sonucu matematik öğrenme güçlüğü tanısı alan kişiler, kurumlar tarafından çeşitli yardımlar görebilmektedir. Diskalkuli sorunu yaşayan öğrencilerin sınavları özel olarak ayarlanabilmekte, sınavlar için ek süre tanınabilmekte veya sınavlarda hesap makinesi kullanmalarına izin verilebilmektedir.
Son olarak, bir kişinin matematiği zor bulmasının onun diskalkulisi olduğu anlamına gelmediğini anlamak önemlidir. Bazı çocuklar matematiği korkutucu bulur, ancak doğru yardım verilirse bunu yapabilirler. Diskalkulisi olan çocukların matematik yapabilmek için diğerlerinden daha fazla yardıma ihtiyacı vardır. Çocuğunuzda bu tip belirtiler gördüğünüzde notlar alın, okul çağındaysa öğretmeniyle görüşün. Ne kadar fazla bilgiye sahip olursanız, çocuğa doğru yolda destek sağlamak için o kadar donanımlı olursunuz.
Kaynaklar ve İleri Okumalar İçin:
- What is dyscalculia?;Bağlantı: https://www.understood.org
- Dyscalculia; Bağlantı: https://en.wikipedia.org/wiki/Dyscalculia
- Bugden S and Ansari D (2014) When Your Brain Cannot Do 2 + 2: A Case of Developmental Dyscalculia. Front. Young Minds. 2:8. doi: 10.3389/frym.2014.00008; https://kids.frontiersin.org/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
