Doğada bulunan en şaşırtıcı hayvanlardan biri flamingodur. Sonucunda uzun ve sıska bacaklar, kendine özgü pembe renk, uzun bir boyun ve garip orantılara sahip gagaları ile gerçekten de oldukça farklı bir görüntüye sahiptirler. Ayrıca davranışları da diğer hayvanlardan oldukça farklıdır. En tuhaf davranışlarının başında da dinlenme durumunda genellikle tek ayak üzerinde durmaları gelir. Bunun bilimsel bir nedeni var ama bu neden temelde biyoloji değil fizik ile ilgilidir.
Şimdi kendinizi bir flamingo olarak hayal edin. Tehlikelerden korunmak için bir sürünün parçası olarak yaşamınızı sürdürüyorsunuz. Uzun ve ince bacaklarınız sayesinde kolayca sığ sularda zaman geçirebiliyorsunuz. Bacaklarınız uzun olduğu için vücudunuzun ıslanması çok da olası olmuyor.
Suda zaman geçirdiğiniz zamanlarda perdeli ayaklarınız ile deniz tabanını eşeleyerek yiyecek bir şeyler arıyorsunuz. Gaganızın alt kısmı daha uzun ve kalın. Bu sayede karnınızı doyurmaya uygun küçük deniz canlıları bulduğunuz zaman kolayca onları yakalayıp midenize gönderiyorsunuz. Yiyecek az olduğu zamanlarda da bu gagalarınız bir nevi kürek görevi görüyor. Bu sayede zemini kazarak saklı deniz canlılarını avlayabiliyorsunuz.
Aslında bu sayede de pembeden kırmızıya doğru değişen kendinize has bir renge sahipsiniz. Sonuçta en sevdiğiniz deniz canlıları arasında kabuklular ve algler yer alıyor. Bu canlılar da karotenoid pigmentler açısından zengin. Aynı zamanda çok özel bir sindirim sistemine de sahipsiniz. Bu sayede de midenizdeki enzimlerle karotenoidler parçalanıyor ve göz kamaştırıcı renginiz ortaya çıkıyor.
Buraya kadar her şey harika. Ancak yine de flamingoya özgü tüm farklı biyolojik ve davranışsal uyarlamalar göz önüne alındığında, bir hayvanın iki yerine tek ayak üzerinde durmayı tercih ettiği bir davranış geliştirmenin evrimsel olarak nasıl avantajlı olabileceğini muhtemelen merak ediyor olmalısınız.
Flamingolar Neden Çoğunlukla Tek Ayak Üzerinde Duruyor?
Ancak bunun önemli bir nedeni var ve bu genetik değil. Dönem dönem tek ayak üzerinde durma davranışı benzer kuşlarda da gözlemlense de bunun için bir gen mevcut değildir. Aslına bakarsanız her şey termodinamik ve ısı transferi ile ilgilidir. Bu nedenle de temelinde fizikseldir.
Sonuçta, tüm memeliler ve kuşlar gibi, insanlar ve flamingoların her ikisi de sıcakkanlıdır ve dinlenirken vücut sıcaklıkları, nispeten aşırı koşullar altında bile çevredeki ortamdan daha sıcaktır.
Ancak bu esnada dışarıdaki havaya maruz kalırken çıplak durursanız, vücut ısınızın belirli bir kısmı sizi çevreleyen ortama transfer olacaktır. İnsanın vücut ısısı 37 °C civarındayken bir flamingo için bu 41 °C civarındadır. Yani flamingoların vücut ısısı insandan daha fazladır. ( Göz atmak isterseniz: Vücut Sıcaklığı 37°C İse Neden Hava 30°C Olduğunda Terliyoruz?). Yani bir flamingonun gövdesi ile çevresindeki hava arasındaki sıcaklık farkı insandan daha fazladır. Bu nedenle bir flamingo, ısıyı biraz daha hızlı kaybeder.
Bir flamingo suda iki ayak üzerinde durursa, tüyle kaplı olmayan ince bacakları flamingonun vücut ısısını daha hızlı bir şekilde kaybetmesine neden olur. Ancak bir flamingo suda iki ayak yerine tek ayak üzerinde durmayı öğrenirse, vücut ısısını çok daha etkili bir şekilde koruyabilir. Sonucunda bu davranışı yani tek ayak üzerinde durmayı öğrenen flamingonun suda daha fazla zaman geçirme şansı olduğu anlamına gelir. Bu da daha fazla besine erişim demektir.
Kısacası, tek ayak üzerinde durmayı öğrenen bir flamingo, iki ayak üzerinde durandan daha fazla evrimsel başarı ve hayatta kalma şansına sahip olacaktır. Aslına bakarsanız tek ayak üzerinde durmak bir anne flamingodan yavrularına onları büyütürken geçen bir davranıştır.
Flamingoların Karada İki Ayak üzerinde Durma Nedeni İse Belirsizdir
Bu arada sanılanın aksine flamingolar suda avlanırken asla tek ayak üzerinde durmazlar. Sonucunda bir ayaklarını potansiyel bir besin kaynağını avlamak için hareket ettirmek zorundadırlar. Ancak tek ayak üzerinde durma alışkanlığını karada devam ettirmelerinin pek bir avantajı yoktur. Buna rağmen yine de kendilerini bu biçimde gözlemlemeniz de olasıdır.
Ama belki de arka planında bir başka neden daha vardır. Olası bir tanesi geçtiğimiz günlerde önerildi. Araştırmacılar Young-Hui Chang ve Lena H. Ting’e göre, tek ayak üzerinde durmak flamingoların bacak kaslarının daha az yorulmasını sağlıyor. Bu arada bir başka grup araştırmacı ise bunun sudaki zararlı mikroorganizmalarla daha az temas etmeyi sağlamak amaçlı olduğunu söylüyor.
Sonucunda muhtemelen tam cevabı asla bilemeyeceğiz. Evrim büyük ölçüde kalıtsal özellikler tarafından yönetilirken, bazen kazanılmış, davranışsal bir özellik hayatta kalma konusunda tüm farkı yaratabilir. Tek ayak üzerinde durmayı öğrenmiş flamingolar da bunun güzel bir örneğidir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Flamingos stand on just one leg, and physics is the surprising reason why. Yayınlanma tarihi: 23 haziran 2022; Bağlantı: https://bigthink.com
- The Real Reason Flamingos Stand on One Leg. Yayınlanma tarihi: 1 Ağustos 2019; Bağlantı: https://www.discovery.com/
- Anderson, Matthew & Williams, Sarah. (2009). Why do flamingos stand on one leg?. Zoo biology. 29. 365-74. 10.1002/zoo.20266.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
