Dünya’nın yazın Güneş’e daha yakın olduğu fikri yaygın bir yanılgıdır. Aslında, Dünya Güneş’e en yakın konumunda, genellikle Ocak ayının başında bulunur.
Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketini düşündüğümüzde, çoğumuz ders kitaplarından aşina olduğumuz elips biçimli bir yörüngeyi hayal ederiz. Bu da genellikle, Dünya’nın yazın Güneş’e daha yakın, kışın ise daha uzak olduğu şeklinde yanlış bir varsayıma yol açar. Ancak bu düşünce, yalnızca Güney Yarımküre’de yaşayanlar için kısmen geçerlidir.
Güney Yarımküre’de, Dünya yaz aylarında Güneş’e kışın olduğundan yaklaşık 5 milyon kilometre daha yakındır. Kuzey Yarımküre’de ise durum tam tersidir. Hatta ilginç bir şekilde, Kuzey Yarımküre’de Ocak ayı, Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu zamandır. Örneğin, 2025 yılı için Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu tarih 4 Ocak 2025 tarihi olacaktır.
Mevsimler Güneşe Yakınlığa Bağlı Değildir
Birçoğumuz, mevsimleri Güneş’e olan yakınlıkla eşleştirme eğilimindeyiz. Ancak, bu yaygın inancın aksine, mevsimlerin oluşumunun Dünya’nın Güneş’e yakınlığı veya uzaklığı ile hiçbir ilgisi yoktur. Mevsimlerin asıl nedeni, Dünya’nın yaklaşık 23,5 derece eğimli olan eksenidir.
Dünya’nın eksen eğikliği, yılın farklı dönemlerinde Kuzey ve Güney Yarımkürelerin Güneş’ten aldığı ışık miktarını ve açısını değiştirir. Örneğin, yaz mevsiminde Kuzey Yarımküre Güneş ışınlarını daha dik alırken, Güney Yarımküre daha eğik bir açıyla alır ve bu nedenle kış yaşar. Eğer mevsimler yalnızca Güneş’e yakınlıkla ilgili olsaydı, aynı anda Kuzey Yarımküre’de yaz yaşanırken Güney Yarımküre’de kış yaşanması mümkün olmazdı.
Dünya’nın Güneşe En Yakın Ve En Uzak Olduğu Zamanlar Ne Zamandır?
Eliptik yörünge yapısı nedeniyle, Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu bir nokta (günberi veya perihelion) ve en uzak olduğu başka bir nokta (günöte veya aphelion) bulunur. Günberi, genellikle Ocak ayının başında, günöte ise Temmuz ayının başında gerçekleşir.
Günberi sırasında, Dünya ve Güneş birbirlerine günöteye kıyasla yaklaşık %3 daha yakındır.Bu, mesafe olarak yaklaşık 5 milyon kilometre fark anlamına gelir. Ancak bu uzaklık farkı, mevsimlerin oluşumunda neredeyse hiçbir rol oynamaz.
Eğer bir yıl boyunca Güneş’in öğle vakti gökyüzündeki konumunu her gün kaydederseniz, ortaya analemma adı verilen bir şekil çıkar. Analemma, gökyüzünde bir sekiz rakamı oluşturur. Bu sekiz şeklinin alt ve üst uç noktaları sırasıyla kış gündönümü ve yaz gündönümünü temsil eder. Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu nokta olan günberi, analemma’nın kış gündönümüne yakın bir bölgesindedir ve genellikle Ocak ayının başında gerçekleşir.
Örneğin, 4 Ocak 2007’de çekilen bir görüntü, Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu günü göstermektedir. Güneş’e en uzak olduğu nokta olan günöte ise, analemma’nın yaz gündönümüne yakın bir bölgesinde yer alır ve genellikle Temmuz başında görülür.
Dünya Güneşe Yakın Olsa da Ocak Ayında Hava Neden Soğuktur?
Ocak ayında Dünya, Güneş’e en yakın konumundadır (günberi) ve Temmuz’a göre %6,5 daha fazla güneş ışınımı alır. Ancak bu durum, Kuzey Yarımküre’deki soğuk kış koşullarını etkilemez. Bunun nedeni, Dünya’nın ekseni 23,5 derece eğik olduğu için Güneş ışınlarının kış aylarında eğik açıyla gelmesidir.
Ayrıca, Kuzey Yarımküre’nin geniş kara kütleleri, ısıyı hızla kaybeder. Gün ışığı azaldıkça, bu bölgeler aldıklarından daha fazla ısı yayarak soğur. Öte yandan, Güney Yarımküre okyanus ağırlıklı olduğu için ısınma ve soğuma daha yavaş gerçekleşir. Bu da Güney Yarımküre’de daha dengeli sıcaklıklar sağlar.
Sonuç olarak, Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı, mevsimlerin oluşumunda belirleyici değildir. Mevsimler, Dünya’nın eksen eğikliği ve yüzey özelliklerine bağlıdır. Bu nedenle, Ocak ayında Güneş’e daha yakın olsak da Kuzey Yarımküre’de kışın soğuk şartları devam eder.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Why Earth is Closest to Sun in Dead of Winter. Yayınlanma tarihi. 2 Ocak 2007; Bağlantı: https://www.space.com
- How the Earth’s tilt creates short, cold January days. Yayınlanma tarihi: 10 Ocak 2022. Kaynak site: Converstaion. Bağlantı: How the Earth’s tilt creates short, cold January days
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
