Alfred Hitchcock’un Vertigo (1958) filminde James Stewart’ın, intihar etmeyi planlayan Kim Novak’ı çan kulesinin eski ve tehlikeli merdivenlerinde takip ederken yaşadığı donma anı, sadece yükseklik korkusuyla açıklanamaz. Hitchcock, burada “boşluğun çağrısı” olarak bilinen fenomeni görselleştirir ve Stewart’ın içsel çatışmasını seyirciye yoğun bir şekilde hissettirir.
Bazen zihninizden beklenmedik ve sağlıksız düşünceler geçer. Örneğin bazen, bir çatıda, köprüde ya da yüksek bir yerde dururken “Ya atlarsam?” diye düşünebiliriz? Bu tür düşünceler oldukça yaygındır ve içinizde karanlık ya da intihara meyilli bir taraf olduğu anlamına gelmez.
Bu dürtü, genellikle bir anlık bir düşünce olarak ortaya çıkar ve aynı hızla kaybolur. Bu hislerin gelip geçici olduğunu anlamak önemlidir. Böyle anlar, insan zihninin karmaşıklığını ve iç dünyamızın ne kadar dinamik olduğunu bize hatırlatan küçük ama ilginç bir deneyimdir. Fransızların bu sinir bozucu his için kullandıkları bir isim var: l’appel du vide, “boşluğun çağrısı”.
Boşluğun çağrısı nedir?
“Boşluğun çağrısı” insanların yüksek bir yerden aşağıya bakarken aniden kendini aşağı atma isteği ya da buna benzer tehlikeli bir davranış yapma düşüncesi hissetmesini tanımlayan bir ifadedir.
Bu fenomenin arkasında, beynin kendini koruma mekanizmalarının çelişkili bir şekilde çalışması yatar. Yüksek bir yerden bakarken beyin, düşme ihtimalini değerlendirir ve tehlike sinyalleri gönderir. Ancak bu sinyaller bazen yanlış yorumlanabilir. Yani, beyin “Buradan düşme” derken, bu mesaj “Ya düşersem?” ya da “Ya atlarsam?” şeklinde bir düşünceye dönüşebilir.
Bu, tamamen refleksif bir koruma mekanizmasının ters tepmesidir. Diğer bir deyişle boşluğun çağrısı tehlikenin bize ne kadar yakın olduğunu hatırlatmak için beynimizin bize oynadığı kötü bir oyundur.
Üstelik bu duygunun ortaya çıkması için illa bir yüksek binaya da gerek yok. Boşluğun çağrısının yaygın örnekleri arasında bir tren veya metro platformuna atlamayı düşünmek, direksiyonu aniden uçuruma doğru çevirmek veya bir tekneden derin sulara atlamayı düşünmek gibi ürkütücü başka şeyler de yer alır.
Boşluğun çağrısı neden olur?
İnsanlar, bilinmeyene karşı doğal bir merak taşır. Yüksek bir yerden bakarken, “Aşağıda ne olurdu?” ya da “Bu tehlikeyi seçmek benim elimde” gibi düşünceler, kişinin hayatta sahip olduğu kontrol duygusunu sorgulamasına neden olabilir. Boşluğun çağrısı, bir bakıma, bu kontrol hissinin test edilmesi anlamına gelir.
Yüksek yerler korkuyu tetikler ve bu korku, adrenalin salgılanmasını sağlar. Adrenalin hem sizi uyarır hem de beklenmedik, tehlikeli düşüncelerin aklınıza gelmesine yol açabilir. Bu duygu, kontrol edilmezse anlık bir dürtüye dönüşebilir, ancak genellikle kişi bu hisse kapılmaz ve geri adım atar.
“Boşluğun çağrısı,” kişinin hayatındaki mevcut psikolojik durumla da bağlantılıdır. Stres, kaygı ya da bilinçaltında bastırılan duygular, böyle düşüncelerin daha sık ortaya çıkmasına neden olacaktır. Ancak bu hisse kapılan kişilerin çoğu intihara meyilli değildir. Bu duygu yalnızca beynin bir anlık yanılgısıdır.
Sonuç olarak
Bu düşünceyi hissetmek tamamen normaldir ve sizi tehlikeye atmaz. Bunun yalnızca beyninizin yanlış bir sinyali olduğunu hatırlayın. Korkutucu bir durumla karşılaştığınızda derin nefes alarak dikkat dağıtıcı bir aktiviteye odaklanın ve düşüncenin yoğunluğunu azaltın. Ancak, eğer bu tür düşünceler sürekli hale geliyor ve sizi rahatsız ediyorsa, bir uzmandan yardım almak faydalı olacaktır.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- The Call of the Void: why you sometimes feel like jumping from high places. Yayınlanma tarihi: 14 Mart 2023. Kaynak site: ZME Science. Bağlantı: The Call of the Void: why you sometimes feel like jumping from high places
- Teismann, T., Brailovskaia, J., Schaumburg, S. et al. High place phenomenon: prevalence and clinical correlates in two German samples. BMC Psychiatry 20, 478 (2020). https://doi.org/10.1186/s12888-020-02875-8
- Hames JL, Ribeiro JD, Smith AR, Joiner. TE Jr. An. Urge to jump affirms the urge to live. An empirical examination of the high place phenomenon. J Affect Disord. 2012 Feb;136(3):1114-20. doi: 10.1016/j.jad.2011.10.035. Epub 2011 Nov 25. PMID: 22119089.
- Mann, J. J., Waternaux, C., Haas, G. L., & Malone, K. M. (1999, February 1). Toward a Clinical Model of Suicidal Behavior in Psychiatric Patients. American Journal of Psychiatry. American Psychiatric Association Publishing.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
