Satranç oynayan bir kişiyi aklımıza getirdiğimizde zeki, mantıklı ve matematik ile arası iyi kişileri düşünürüz. Bu yüzden dünyadaki birçok ebeveyn çocuklarının satranç oynamasını ister. Oyunun oğullarının veya kızlarının zeka seviyelerini artırmasına ve çok çeşitli konularda başarılı olmalarına yardımcı olabileceği umut eder.
Kuşkusuz ki satranç harika bir oyundur. Ancak satranç oynamanın bir kişiyi daha zeki yapabileceğini gösteren herhangi bir kanıt var mı? Araştırmalar, satranç oyuncularının daha yüksek bilişsel yeteneklere sahip olma eğiliminde olduğunu göstermiştir. Ayrıca satranç oynamak için gereken beceriler, akıcı muhakeme, hafıza ve işlem hızı gibi çeşitli zeka ölçütleriyle de ilişkilidir.
Diğer bir deyişle bilişsel yetenekler ve satranç arasında bir ilişkinin olduğu kesindir. Ancak bunun nedeni sadece zeki insanların satranç oyunu oynama olasılığının daha yüksek olması mıdır, yoksa satranç oynamak mı insanları daha akıllı yapar?
Matematik Becerisi İle Satranç Yeteneği Arasındaki İlişki Nedir?
Satranç oynamanın sizi daha akıllı yaptığı fikri şu çerçevede şekillenmektedir. Satranç konsantrasyon ve zeka gerektirir. Sonucunda matematik için de aynı genel beceriler gereklidir. Bu nedenle satranç oynamak matematik becerilerini geliştirecektir.
Geçtiğimiz yıllarda bu düşünceden yola çıkan araştırmacılar, yaklaşık 4.000 İngiliz çocuğunun akademik becerileri üzerinde satranç eğitiminin etkilerini test etmek amacıyla kapsamlı bir çalışma yürüttü. Ancak sonuçlar hayal kırıklığı yarattı. Çünkü çalışmanın sonucunda, satrancın çocukların matematik, okuma-yazma veya fen alanlarındaki başarıları üzerinde hiçbir etkisi olmadığı görüldü.
Bu sonuçlar elbette satranç camiasının çok da hoşuna gitmemişti. Diğer çalışmaların satranç eğitiminin akademik faydaları hakkında daha iyimser bir tablo sunduğu göz önüne alındığında, sonuçların güvenilirliğini hemen sorguladı.
Bunun üzerine araştırmacılar alandaki tüm çalışmaları gözden geçirdiler. Sonuçlar, satranç eğitiminin bilişsel yetenek ve akademik başarı üzerinde -özellikle matematikte- bazı orta düzeyde etkileri olduğunu gösterdi.
Ancak yine de araştırmacılar bu sonuçları satrancın bilişsel veya akademik beceriler üzerindeki gücünün olumlu bir göstergesi olarak yorumlamadılar. Bunun nedeni, incelenen çalışmaların çoğunun satrancın etkisini alternatif aktiviteler yapmayan gruplarla karşılaştırmasıydı.
Oysa ki dama veya spor gibi alternatif bir aktiviteyle karşılaştırıldığında, satrancın çocukların becerileri üzerinde önemli bir etkisi gözlemlenmedi. Yani, satranç eğitiminin gözlemlenen olumlu etkilerinin yalnızca plasebo etkilerinden kaynaklanması olasıdır.
Matematik ve Satranç İlişkisi Yanlış Anlaşılmaktadır
Tüm bunların gösterdiği şey, satrancın genel bilişsel yetenek üzerinde önemli bir etkiye sahip olma ihtimalinin düşük olduğudur. Bu yüzden, satranç oyununun geniş bir beceri yelpazesini geliştirebileceği fikri ne yazık ki doğru değildir.
Belirli bir becerinin genelleştirilememesi aslında satrançtan başka birçok alanda da meydana gelir. Örneğin müzik eğitiminin, müzik dışı bilişsel veya akademik yetenekler üzerinde hiçbir etkisi olmadığı da gösterilmiştir. Aynısı video oyunu eğitimi, beyin eğitimi ve çalışma belleği eğitimi için de geçerlidir.
Sonuç olarak
Ancak satrancın çocukların bilişsel yeteneklerini ve genel akademik başarılarını artırmasını beklemek sadece bir hayal olsa da, bunun çocuğun eğitimine değer katamayacağı anlamına gelmediği de bir gerçek.
Sonucunda, satranç oynamak belli bir düzeyde aritmetik ve geometrik beceri gerektirir ve satranç materyaliyle matematiksel oyunlar veya egzersizler tasarlamak, çocukların öğrenmesine yardımcı olmak için basit ve eğlenceli bir yol olabilir. Bu nedenle çocuklarınıza satranç oynatın. Ancak sadece satranç oynayarak akademik ve bilişsel becerilerinin gelişeceğini beklemeyin.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Does playing chess make you smarter? A look at the evidence. yayınlanma tarihi: 9 Mayıs 2017; Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Does playing chess make you smarter? A look at the evidence
- Oei AC, Patterson MD. Enhancing perceptual and attentional skills requires common demands. Between the action video games and transfer tasks. Front Psychol. 2015 Feb 10;6:113. doi: 10.3389/fpsyg.2015.00113. PMID: 25713551; PMCID: PMC4322619.
- Burgoyne, Alex & Sala, Giovanni & Gobet, Fernand & Macnamara, Brooke & Campitelli, Guillermo & Hambrick, Zach. (2016). The relationship between cognitive ability and chess skill: A comprehensive meta-analysis. Intelligence. 59. 10.1016/j.intell.2016.08.002.
- Sala, Giovanni & Gobet, Fernand. (2016). Do the Benefits of Chess Instruction Transfer to Academic and Cognitive Skills? A Meta-Analysis. Educational Research Review. 18. 10.1016/j.edurev.2016.02.002.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
