Göttingen Üniversitesi’nden yedi profesörün, bilim insanının toplumsal sorumluluğunun anıtsal bir simgesi olarak Göttingen Yedileri adıyla tarihe geçmesinin öyküsü.
Göttingen Üniversitesi 1737’de kuruldu ve kısa zaman içinde önemli bir üniversite durumuna geldi. Kurulduğu dönemde kent Hannover Krallığı’na bağlıydı. 1837’de krallığın başına biraz fazla tutucu olan Ernst August geçti. Sonrasında da kendisi ilk iş olarak, 1833’te kabul edilmiş olan anayasayı fazla özgürlükçü bularak yürürlükten kaldırdı.
Bu anayasa devlet maliyesiyle krallık gelirlerini parlamento denetimine bağlamış, kitlelere belli ölçüde siyasal haklar tanımıştı. Bunun üzerine tarihçi ve politikacı Friedrich Christoph Dahlmann, Ernest’in anayasayı istediği gibi değiştirme planlarına itiraz etti. Bu esnada kendisi Göttingen Üniversitesi’nin temsilcisi olarak görev yapmaktaydı.
Dahlmann, Göttingen Üniversitesi senatosundaki meslektaşlarını, kralın anayasayı değiştirme fikrini onaylamamaları ve bir şekilde harekete geçmeleri için ikna etmeye çalıştı. Ancak bir çok meslektaşından destek alamadı. Üniversitesi’nin 100. yıl dönümünün devam eden şenlikleri sırasında muhtemelen hiç kimse halk arasında çatışmaya veya huzursuzluğa neden olmaya istekli değildi. Aynı yıl 1 Kasım’da Ernest Augustus mevcut anayasayı feshetti.
6) Georg Gottfried Gervinus; 7) Georg August Ewald
Bu hareket ayrıca Dahlmann’ı bir kere daha harekete geçirdi. Bu sefer daha iyi bir yanıt aldı ve altı profesör onun yanında yer aldı. Bu yedi profesör krala bir protesto yazısı göndererek kaldırılan anayasaya bağlılıklarını bildirdi. Sonrasında da krala yemin etmeyi ret ettiler. Aşağıda adlarını görebileceğiniz bu kişiler tarihte Göttingen Yedileri olarak bilinirler.
Göttingen Yedileri Kimlerdi?
Sonrasında bu yedi profesör 4 Aralık’ta üniversite mahkemesinde sorgulandı. On gün sonra, hepsi. üniversitedeki görevlerinden alındı ve üçüne ülkeyi terk etmeleri için üç gün verildi. Bu profesörler arasında “Grimm Kardeşler” adı ile ve daha çok masal derlemeleriyle tanıdığımız dilbilimciler Jacob ve Wilhelm Grimm kardeşlerdi.
Bunun üzerine Grimm Kardeşler pek çok davet arasından Prusya’nın çağrısını kabul ederek Berlin’e gittiler. Sonrasında da orada 20 yıl profesör olarak çalıştılar, Bilimler Akademisi üyeliğine seçildiler. Yedi profesör arasında bulunan ünlü fizikçi Wilhelm Weber de ülkeyi terk etti. Sonrasında da Leipzig’de profesör oldu.
Bu yedi kişinin imzaladığı basılı metinden, üniversitedeki öğrenciler yüzlerce, hatta binlerce kopya üretti ve bunları tüm Almanya’da dağıttı ve bütün Almanya’da büyük yansımaları oldu. Protestonun etkisi kralı harekete geçmeye zorladı. Yedi kişiden her birinin krala karşı gelmek için kendi kişisel nedenleri vardı, ancak bunu yapmış olmaları medyanın ve kamuoyunun dikkatini çekti. Kimi tarihçiler Almanya Cumhuriyeti’nin kurulmasında bu olayın katkısı olduğunu düşünmektedir.
Günümüzde İsimleri Göttingen Yedileri Meydanında Yaşıyor
1987’de hem Göttingen Üniversitesi’nin büyük toplantı salonuna, hem de Hannover’deki Eyalet Parlamentosu’nun girişine “Göttingen Yedileri” anısına birer bronz levha kondu. Sonrasında parlamento binasının bulunduğu alan “Göttingen Yedileri Meydanı” olarak değişti. Ardından da bu alana bir anıt dikilmesine karar verildi.
Tam parlamento binası karşısında yer alan ve meydanın ağaçlık yapısıyla bütünleşmiş bir biçimde tasarlanmış büyük bronz anıt, bugün Hannover’e her yolu düşenin ilk ziyaret noktasıdır. Anıt çok büyük bir kapının önünde kralla tartışan bilim insanlarını simgeliyor. Tam kapının yanında yer alan bir öğrenci, bu olayları yaşamış bir genç olarak hocalarının özgürlük ve adalet ideallerini gelecek kuşaklara aktaran bir figürü temsil ediyor.
Göttingen Üniversitesi, sonraki yıllarda giderek Avrupa’nın hatta dünyanın en güçlü üniversitelerinden biri oldu. Dünyanın en büyük matematikçileri, Gauss, Dirichlet, Riemann, Hilbert ve Courant bu üniversitede görev almışlardı. Ayrıca 20. yüzyılın başlarında matematiğin yanı sıra fizikte de öncü duruma gelen Göttingen’de çağdaş fiziğin önemli buluşlarını gerçekleştiren Max Born, James Franck, W. Heisenberg ve Max von Laue gibi ünlü bilim insanları toplanmıştı.
Üniversite, kuruluşundan bu yana 45 tane Nobel Ödülü kazanan bilim insanı çıkardı. Bunların büyük bir bölümü II. Dünya Savaşı’ndan önce gerçekleşti. Bu dönemde üniversite, “Göttingen Nobel Ödülü Harikası” olarak da nam salmıştır. Ayrıca Göttingen Üniversitesi’nden feyz almış pek çok Türk bilim insanı da vardır. Bunların hiç kuşkusuz en ünlüsü, doktorasını bu üniversitede yapan Cahit Arf’tır.
Konuk Yazar: Murat Kaymak
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Göttingen Seven; Bağlantı: https://en.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6ttingen_Seven
- The Göttingen Seven; Bağlantı: https://www.uni-goettingen.de/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
