Benzersiz bir gözlem kabiliyeti, paha biçilmez bir yaratıcılık, muhteşem bir zeka. Bazen bu meziyetlerin tümü tek bir insanda toplanabiliyor. Bunun bir örneği tüm zamanların en yaratıcı zekasına sahip olan Leonardo da Vinci’dir. Onu bugüne kadar bir sanatçı, mucit ve bilim insanı olarak tanıdık. Ancak artık bu tanımların arasına köprü tasarımcısını da ekleyebiliriz.
Üstelik bu köprü hayata geçirilmiş olsaydı, bugün İstanbul’da belki de dünyanın en güzel köprüsü olarak anılan bir köprü olacaktı.
Da Vinci Köprüsü Haliç Körfezine Yapılacaktı
Olay, Fatih Sultan Mehmed’in oğlu, Yavuz Sultan Selim’in babası olan dönemin Osmanlı hükümdarı II. Beyazıt’ın hükümdar olduğu zamanlarda geçiyor. 1502 yılında Sultan Haliç körfezine bir köprü yaptırarak Galata ile İstanbul’u birleştirmek istedi.
Bu bölgede aslında 6. yüzyılda Büyük Justinianus tarafından yapılmış olan bir köprü vardı. Ancak Sultan bu köprüyü merkeze daha yakın bir yere almak istiyordu. Bu köprü için padişah öneriler aldı. Da Vinci, padişaha mektup gönderenler arasındaydı.
Leonardo Da Vinci çalışmalarını ve çizimlerini deftere kaydetme alışkanlığına sahipti. Bu çizimler ve defter sayfalarının bir kısmı günümüzde Paris’teki Fransa Enstitüsünde bulunuyor. Da Vinci bu deftere Vera’dan ( Galata) Constantinapolis’e uzanacak köprüyü 40 braccia genişliğinde, sudan 70 braccia yüksekleğinde, 600 braccia uzunluğunda, yani denizin 400, karanın 200 braccia üzerinde olacak şekilde tasarlayacaktı. ( Braccia yerel bir ölçü birimi. 1 metre, 1,64 braccia )
Da Vinci köprü tasarımı geniş bir tek bir kemere sahipti. Ayrıca gemilerinin altından geçmesine izin verecek kadar uzun olacaktı. Sultan bu köprüyü onaylasaydı, o zamanlarda dünyadaki en uzun köprü açıklığına sahip köprü olacaktı.
Ancak Da Vinci işi alamadı ve köprü yapılamadı. Zaman geçti, Leonardo’nun planları kayboldu. 1952’de bulunmasıyla da tasarım ise mühendislere ilham verdi. 2001’de Oslo’da modern malzemeler ile köprünün küçültülmüş bir sürümü yapıldı.
Da Vinci Köprüsü Test Ediliyor
Yakın zamanda ise MIT’deki bir grup araştırmacı, da Vinci’nin tasarımını analiz etti. Amaç köprünün inşa edilmesi durumunda sağlamlığını anlamaktı. Çalışma ekibi, ilk olarak kullanılacak malzemeleri, dönemin inşaat yöntemlerini ve bölgenin jeolojisini araştırdı.
Araştırmacılar kullanılması gereken malzemeyi dönemin koşullarını göz önüne alarak taş olarak kabul etti. Ekip, orijinal köprünün gerektirdiği binlerce taş bloğu temsil etmek için üç boyutlu yazıcı ile 126 blok hazırladı. Oluşturulan modelleri, da Vinci’nin yaklaşık 919 feet (280 metre) olarak planlanan köprü tasarımından 500 kat daha küçüktü.
Araştırmacılar hazırladıkları blokları bir iskele kullanarak bir araya getirdiler. Son olarak “kilit taşı” kemerin üstüne konuldu ve iskele çıkartıldı. Sonuçta köprü ayakta kaldı. Bu da aslında geometrinin gücünün bir kanıtı idi. Köprüde kullanılan bloklar, sadece sıkıştırma ile bir arada kalmıştı.
Da Vinci’nin tasarımı ve MIT bilim adamlarının modeli, muhtemelen da Vinci’nin bölgenin depremlere yatkın olduğunu bildiği için, köprünün uçlarının her iki tarafında dışa doğru uzanan yapıları da içeriyordu. Bu nedenle araştırma ekibi köprüyü, iki hareketli platform üzerine inşa ettiler. Köprü harekete karşı dirençliydi, ancak çok gerildikten sonra biraz deforme oldu.
Peki ya bu köprü günümüze dek ulaşmış olsaydı, İstanbul’un kent dokusuna etkisi ne olacaktı? Bunun cevabını elbette kesin olarak vermek mümkün değil. Ancak yapılan araştırma, günümüze ulaşma ihtimalinin yüksek olduğunu ortaya koyuyor.
Da Vinci Köprüsü Nasıl Yapılır?
Konu ile ilgili bu bilgilerin ardından siz de bu köprüyü inşa etmeyi deneyebilirsiniz. Bunun için ihtiyaç duyacağınız şey kalın dondurma çubukları, sabit bir platform ve biraz da sabır olacaktır.
Aşağıdaki bu köprünün ilk sekiz çubuğunu nasıl yerleştirmeniz gerektiğini görebilirsiniz. Sarı çubuklar köprünün ayakları olacak. Çubukları sırasıyla eklerseniz, 8. çubuğu ekledikten sonra köprünün ayağa kalkmaya başladığını fark edeceksiniz. Burada durmak veya köprünüzü uzatmak için devam etmek sizin tercihinizdir.
Bu noktada bir hatırlatma yapalım. Köprü, aşağı kuvvetler söz konusu olduğunda güçlüdür. Yani yeterince büyük bir tane yaparsanız üzerinde kolayca yürüyebilirsiniz. Ancak yanal kuvvetler devrilmesine neden olacaktır.
Eğer uzatmaya karar verdiyseniz, öncelikle üstten biraz bastırarak yeni çubuklar ekleme işini kolaylaştırmaya çalışın. Sonrasında da aşağıdaki sıra ile çubukları eklemeye devam edin.
Son çubukları ekledikten sonra köprü üzerindeki baskıyı kaldırırsanız köprü kendiliğinden yükselecektir. Aslında aynı mantıkla köprüyü uzatmaya devam edebilirsiniz. Sonuçta ne kadar çok çubuk eklerseniz köprü o kadar yerden yüksek olacaktır.
Bu köprü tasarımını çocukların da seveceğini düşünüyoruz. Denemek isteyenlere şimdiden kolay gelsin.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Köprü yapımı ile ilgili görseller: Da Vinci Popsicle Stick Bridge; https://www.instructables.com/Da-Vinci-Popsicle-Stick-Bridge/
- Leonardo Da Vinci Once Designed The World’s Longest Bridge, Engineers Just Proved It Would Have Worked. Kaynak site: Iff Science. Yayınlanma tarihi:11 Kasım 2019; Bağlantı: Leonardo Da Vinci Once Designed The World’s Longest Bridge, Engineers Just Proved It Would Have Worked.
- Da Vinci’s Forgotten Design for the Longest Bridge in the World Proves What a Genius He Was;. Kaynak site: Livescience. Yayınlanma tarihi: 10 Ekim 2019; Bağlantı: Da Vinci’s Forgotten Design for the Longest Bridge in the World Proves What a Genius He Was;./
Matematiksel
