Yüzlerce yıldır, dünyanın her yerinden, her yaştan insanlar, hayatlarının gerçekten tehlikede olduğu anlarla ilgili benzer hikayeler anlattı. Kimisi hayatının bir film şeridi gibi gözlerinin önünden geçtiğini dile getirdi. Kimisi de bir tünel ve sonunda beyaz bir ışık gördüğünden bahsetti. Tüm bu anlatılar günümüzde Ölüme yakın deneyimler (İng: “near death experience”) adı altında ele alınıyor.
Ölüme Yakın Deneyimler Ne Sıklıkla Gerçekleşir?
Ölüme yakın deneyimlere ilişkin raporlar yüzyıllar öncesine dayanıyor. Ancak bu tür deneyimlerin genel popülasyonda tam olarak ne kadar yaygın olduğu belirsizdi. Geçtiğimiz yıllarda 1034 kişiden gelen bilgileri analiz eden bir çalışmada 289 kişi ölüme yakın deneyim bildirdi. Bunların 106’sının “gerçek” olduğu kabul edildi. Ölüme yakın bir deneyim sırasında en sık bildirilen semptomlar, anormal zaman algısı, olağanüstü düşünce hızı, olağanüstü canlı duyular ve bedenden ayrı kalma hissiydi.
Ancak elbette tüm bunlar anektod biçiminde kaynaklardan gelen bilgilerdi. Ve bu bilgilerin bilimsel deneylerle desteklenmesi çok da olası değildi. Gerçekten öldüğümüzde, kalbimiz durduğunda ve beynimizdeki tüm elektriksel faaliyetler sona erdiğinde ne oluyor? Bu hepimizin dönem dönem düşündüğü bir sorudur. Bu sorunun cevabını vermek de doğası gereği oldukça zordur. Sonucunda hayatını kaybeden kişiler bize deneyimlerinin doğası hakkında geri dönüş yapmazlar.
Bu konu hakkında dini metinler çok sayıda açıklama sağlama kapasitesine sahiptir. Ancak bilim insanları kendi cevaplarını aramaktan vazgeçmiyorlar. Bu nedenle de beynin yaşamdan ölüme geçiş sürecini daha iyi anlamak için bazı adımlar atıyorlar.
Ölüme Yakın Deneyimler Hakkında Neler Öğrendik?
Komada olan insanların beyinlerini izleyen araştırmalar ölüme yakın deneyimler hakkında bazı fikirler edinmemiz mümkün hale geldi. Yakın zamanda yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar, komada ölmek üzere olan dört hastadan ikisinin, solunum cihazlarından çıkarıldıktan ve kalpleri durduktan sonra beyin aktivitesinde bilince benzer bir artış yaşadıklarını bildirdi.
2013 yılında yılında yapılan bir çalışmada da, araştırmacılar ötenazi yaptıkları farelerin beyinlerindeki elektriksel aktiviteyi ölçtüler. Kalp durduktan yaklaşık 30 saniye sonra beynin, gama dalgaları adı verilen, beyindeki en yüksek frekanslı elektriksel salınımlarda bir dalgalanma gösterdiğini buldular. Gama dalgaları bilinçli deneyimle ilişkilidir, ancak mutlaka birinin bilinçli olduğunu kanıtlamaz. Bunlar birinin farkında ve tetikte olabileceğinin birçok göstergesinden sadece biridir.
2022 yılında da ayrı bir doktor grubu, 87 yaşındaki bir hastalarının beynini, beyin yüzeyindeki elektriksel aktiviteyi tespit eden bir elektroensefalogram (EEG) ile izlerken hastalarını beklenmedik bir şekilde kaybettiler. İlginç bir şekilde, ölen hastalarının beyni, kalbinin durmasından önceki ve sonraki 30 saniye içinde gama aktivitesinde bir artış gösterecekti.
Ölmekte Olan Bir Beyni Okumak
Yeni araştırma da, beyin aktiviteleri elektroensefalografi (EEG) kullanılarak izlenirken ölen dört hastayı inceledi. Bu hastaların hepsi komadaydı ve tıbbi olarak yapılabilecek bir şey kalmamıştı. Sonunda aileleri doktorlara hastaları yaşam destek ünitesinden çıkarma izni verdi.
Ancak iki hastanın beyin aktivitesi ölçümleri, yaşam destek ünitesinden çıkarıldıktan ve kalp krizi geçirdikten sonra gama dalgalarında güçlü ve bir kaç dakika süren dalgalanmalar olduğunu gösterdi. Özellikle araştırmacılar, insanların rüyalar gördüklerinde beynin aktif olabilen bir bölgesinde yoğun sinyaller gördüler. Beynin bu kısmının aktive olması, hastanın bir şey gördüğü, bir şeyler duyabildiği ve bir şeyler hissedebileceği anlamına geliyordu.
Araştırmacılar, örneklemin küçük boyutundan ötürü bu bulgulardan yola çıkarak küresel bir sonuca varılamayacağına dikkat çekiyor. Ayrıca hayatta kalamadıklarından dolayı bu hastaların beyin dalgaları arttığı anlarda neler yaşadığını bilemeyeceğimizi belirtiyorlar.
Sonuç Olarak;
Son olarak kalbin durmasını takiben yaşanan ölüme yakın deneyim esnasında, insanların anılarının gözlerinin önünden geçtiğine dair kanıtlara geçtiğimiz hafta yenileri de eklendi. Son çalışmada kalp durmasından kurtulan ve bilinçsiz oldukları sırada yaşadıkları deneyimlerini paylaşan kişilerin anlatıları değerlendirildi. Bu kişiler çeşitli beden dışı deneyimler yaşadıklarını aktardı. Ayrıca kişilerin beyin dalgaları da bu deneyimleri yine destekledi.
Bilim insanlarına göre tüm bu bulgular, “bir kişi öldüğünde ne olduğuna dair sistematik keşfin kapısını açıyor”. Yazının devamında göz atmak isterseniz: Ölüm Nedir? Bir Organizmanın Öldüğüne Nasıl Karar Veriyoruz? Ölümü Tersine Çevirmek Mümkün mü?
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Study: Near-Death Patients Reveal Brain Activity After Heart Stopped. Yayınlanma tarihi: 18 Eylül 2023. Kaynak site: Sciencealert. Bağlantı: Study: Near-Death Patients Reveal Brain Activity After Heart Stopped
- A replay of life: What happens in our brain when we die? Yayınlanma tarihi: 22 Şubat 2022. Kaynak site: Frontiers. Bağlantı: A replay of life: What happens in our brain when we die?
- Borjigin, Jimo & Lee, Uncheol & Liu, Tiecheng & Pal. Dinesh & Huff, Sean & Klarr, Daniel & Sloboda, Jennifer & Hernandez, Jason. & Wang, Michael & Mashour, George. (2013). Surge of neurophysiological coherence and connectivity in the dying brain. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 110. 10.1073/pnas.1308285110.
- Parnia, Sam & Fenwick, Peter & Spearpoint, Ken & Devos, Gabriele & Killingbeck. Hayley & McLean, Paula & Zafari, Maziar & Dickert, Neal & Beisteiner, Roland & Sterz. Fritz & Berger, Michael & Warlow, Celia & O’Donoghue. Siobhan & Lovett, Salli & Metcalfe-Smith, Russell & Pink, Sandra & Harris, Kayla & Sutton, Jenny & Walmsley, Harry & Farber, Mark. (2013). A Multi Center Study of Awareness During Resuscitation.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
