Alman Rönesans’ının usta ressamı, baskı sanatçısı ve eş zamanlı amatör matematikçisi Albrecht Dürer (1471 – 1528), genç yaşından itibaren kendisine uluslararası bir ün kazandıran gravürler, resimler ve teorik yazılar üretti. Kariyerinin ilk yıllarında çok sayıda etkileyici çizim ve tablo üretmiş olmasına rağmen, Dürer’i ilgi odağı haline getiren şey hiç şüphesiz onun gravürleriydi.
Kendisi Melencolia I adlı eserini 1514 yılında yaptı. Bu eser günümüzde, tüm zamanların en parlak ve hakkında en çok tartışılan gravürlerinden biridir. Bunun nedeni çalışmanın sembolik dilinin yoğunluğudur. Melencolia ile ilgili detaylara geçmeden önce kısaca Albrecht Dürer’i tanımalısınız.
Albrecht Dürer Kimdir?
Alman Rönesans’ın en önemli ismi Albrecht Dürer, yaşadığı dönemin tarihi olaylarında önemli rol oynar. Günlükleri, tuttuğu notlar ve döneminin kaynakları Albrecht Dürer ile ilgili çok şey bilmemizi sağlar. Çoğu Floransalı sanatçı gibi o da hayatına (babasının atölyesinde) kuyumculukla başlamıştı. Sonrasında çıraklığını aynı zamanda ağaç baskılar yapan Nürnbergli bir ressamın yanında tamamladı. Devamında da kitap resimleme işinde çalışmaya başladı.
Venedik’e 1494’te gitti. Ziyaretinin sebepleri bilinmemekle birlikte, öncelikle sanat eserlerini incelemek ve sanat eğitimini tamamlamak için gitmiş olması muhtemeldir. Yaşamı boyunca dostluğunu sürdürdüğü Wil libald Pirckheimer ile burada tanıştı. Sonrasında da onun aracılığı ile çevresini genişletti.
Albrecht Dürer’in Melencolia 1’de Kullandığı Metaforlar Nelerdir?
Dürer bir matematikçi değildi. Ancak matematik ile önemli ölçüde ilgiliydi. Matematiksel yazıları, fikirleri ve kavramları, özellikle 16. ila 18. yüzyıllarda Kuzey Avrupa’daki bilim insanlarını derinden etkiledi. Dürer, perspektif ilkelerine aşinaydı. Bu geometrik ilkeleri genç sanatçılara aktarmak için de “Ressamın El Kitabı” ( The Painter’s Manual ) adlı kitabı kaleme aldı. Modern bilim insanlarının eserlerinde, referanslarında ve kişisel deneyimlerinde doğrudan etkisi hala bulunabilir.
Gravürde, kanatlı figür Melankoli, halsiz ve düşünceli bir biçimde sanki entelektüel kaygılar nedeniyle vücudu ağırlaşmış gibi oturmaktadır. Bu esnada, Dürer’in matematiğe olan ilgisini yansıtan eserdeki birçok sembol ve motiflerden biri olan bir pusula ise sağ elinde bulunmaktadır.
Melencolia’nın sol tarafında, ufkun üzerinde tuhaf görünümlü bir gökkuşağı ve arkasında bir kuyruklu yıldız görüyoruz. Kendisi doğum yılı olan 1471 Noel’inde gözlemlenen kuyruklu yıldızdan ilham almış olabilir. Gökkuşağı ufku dikey olarak kesmekte, bu da ışık kaynağının ufka yakın olduğunu ima etmektedir.
Gravürde, sol merkezdeki büyük çok yüzlünün dört görünür yüzü, üç beşgeni ve bir eşkenar üçgeni vardır. Çokyüzlünün gizli tarafının benzer biçimde olduğunu varsayarsak, altı beşgen ve iki üçgenimiz var. Aslında bu şekli çizmesi için Dürer’e ilham veren şey tam olarak bilinmiyor. Çokyüzlünün ön tarafında, bir yüzün hayaletimsi görüntüsü görülmektedir. Bunun ne olduğu hakkında henüz bir teori geliştirilememiştir.
Melencolia 1’de Karşımıza Çıkan Sihirli Kare
Ana şeklin arkasında, birden 16’ya kadar sayıların bulunduğu dörde dörtlük bir tablo vardır. Ayrıca, her satır ve her sütun ve her köşegenin toplamı tabloda 34’e eşittir. Aslında bu, batı sanatında sihirli karenin ilk oluşumudur. Tablo ayrıca başka birçok ilginç matematiksel simetriye sahiptir. Karenin ilginç bir yönü, gravürün yapıldığı yıl olan 1514’e karşılık gelen, alt sıranın orta hücrelerinde 15 ve 14 sayılarının görünüşüdür.
Dürer’in sanatının sembolizmine mühendisler ve bilim insanları ilgi duymaya devam ediyor. Melencolia’yı incelerken başka pek yeni şey keşfedebilir veya eserde saklı anlamlar hakkında yeni bir teori hayal edebilirsiniz. Belki çokyüzlüde görünen gölgeli figürü bile açıklayabilirsiniz.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- After 500 Years, Dürer’s Art Still Engraved on Mathematicians’ Minds (Op-Ed). Yayınlanma tarihi: 13 Mayıs 2014; Bağlantı: https://www.livescience.com/
- All You Should Know About the Albrecht Dürer’s Melencolia . Yayınlanma tarihi: 2 Haziran 2021; Bağlantı: https://www.dailyartmagazine.com/albrecht-durer-melencolia-i/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
