Sabah aceleyle geçiştirdiğiniz kahvaltının intikamını mideniz sessizce değil, gayet net bir şekilde alır. Peki, nereden çıkıyor bu mide guruldaması?
Bu sabah önemli bir toplantıya yetişmeniz gerekiyor. Ama dün gece Netflix’te biraz fazla oyalandınız ve erkenden kalkamadınız. Sonuçta, 10 dakikada apar topar hazırlanmak ve kahvaltıyı geçiştirmek zorunda kaldınız. En şık takım elbisenizi giydiniz, ekibi etkilemeye hazırsınız. Fakat bir sorun var: mideniz bu seçimden pek memnun değil. Bunun karşılığını da toplantının en kritik anında guruldayarak verecek.
Mide guruldaması genellikle açlıkla ve midenin boş olmasıyla ilişkilendirilir. Ancak aslında hem boş hem de dolu midede ortaya çıkabilir. Üstelik bu sesler yalnızca mideden değil, sıkça ince bağırsaklardan da gelir. Açlıkla daha çok ilişkilendirilmesinin nedeni ise seslerin genellikle midede ve bağırsaklarda içerik olmadığında daha yüksek çıkmasıdır. Boşken bu organlarda yiyecek ya da sıvı olmadığı için sesleri bastıracak bir şey kalmaz.
Bu guruldama sesi o kadar uzun zamandır insanların ilgisini çekmiştir ki, Antik Yunanlılar buna özel bir isim vermiştir: borborygmi (tekili borborygmus). Kelimenin kökeni onomatopoeiye, yani sesi taklit etmeye dayanır. Borborygmi kelimesi aslında “gürleme” ya da “guruldama” anlamındadır ve bu karakteristik sesi tarif etmek için bulunmuş bir sözcüktür.
Sindirim Sistemimiz Nasıl Çalışır?
Bu guruldama sesinin fizyolojik kökeni, mide ve ince bağırsaklardaki kas hareketlerinden kaynaklanır. Sindirim sistemi, ağızdan anüse kadar uzanan içi boş bir tüptür ve duvarları büyük ölçüde düz kas katmanlarından oluşur. Bu kaslar harekete geçtiğinde, yiyecekleri, gazları ve sıvıları karıştırır ve ileri doğru iterken karakteristik bir guruldama sesi ortaya çıkar.
Bu kasılma hareketine peristalsis denir. Peristalsis sırasında, kas duvarlarında oluşan kasılma halkası, ağızdan uzaklaşacak şekilde (aboral yönde) anüse doğru birkaç santimetre ilerler. Bu ritmik kasılmalar, sindirim kanalındaki içeriğin kontrollü bir şekilde taşınmasını sağlar. Bu hareket sırasında ortaya çıkan sesler midede ve bağırsaklarda duyduğumuz gurultuların temel kaynağıdır.
Peristaltik dalgaların oluşumu, düz kas hücrelerindeki elektriksel potansiyelin ritmik dalgalanmasından kaynaklanır. Uygun koşullar altında bu elektriksel değişim kasın kasılmasına yol açar. Bu dalgalanmaya temel elektriksel ritim (basic electrical rhythm, BER) adı verilir ve bağırsak duvarlarında yer alan enterik sinir sisteminin kendiliğinden etkinliği sonucu ortaya çıkar.
BER, mide ve ince bağırsak kas hücrelerinin düzenli bir ritimde kasılmasını sağlar. Mide için bu ritim dakikada yaklaşık üç kez, ince bağırsaklar içinse yaklaşık 12 kezdir. Bu ritmik aktivite kalp kasındaki düzenli atımlara benzer, ancak daha yavaştır. Ayrıca otonom sinir sistemi ve hormonal faktörler de bu temel elektriksel ritmi düzenleyerek sindirim sisteminin aktivitesini ince ayarlarla kontrol eder.
Acıktığımızda Mide Guruldama Sesi Neden Artar?
Peristalsis’in hızı ve kuvveti genellikle midede yiyecek varken artar. Ancak mide ve ince bağırsaklar yaklaşık iki saat boş kaldığında da bu hareketlilik yeniden hızlanır. Bu durumda, mide duvarındaki reseptörler yiyecek olmadığını algılar ve enterik sinir sistemi elektriksel aktivite dalgaları üretir. Bu dalgalara göç eden miyoelektrik kompleksler (MMC) denir.
MMC’ler mide ve ince bağırsak boyunca ilerleyerek açlık kasılmalarını başlatır. Bu kasılmalar midenin alt bölümü olan antrumda başlar ve bağırsağın sonuna, terminal ileuma kadar yayılır. Bu ritmik dalgalar, midede ve bağırsaklarda biriken mukus, yiyecek artıkları ve bakterileri temizler. Böylece sindirim kanalında bu tür kalıntıların birikmesini önleyerek sistemi hazır tutar.
Bu kasılmalar mide ve bağırsaklarda titreşimler oluşturarak açlıkla özdeşleşen o karakteristik guruldama sesini çıkarır. Açlık kasılmaları bir kez başladığında 10–20 dakika boyunca sürer ve yeni bir öğün gelene kadar her bir ila iki saatte bir yeniden ortaya çıkar.
Ancak bunlar, açlık sancıları ile karıştırılmamalıdır. Açlık sancıları genellikle son öğünden 12–24 saat sonra başlar ve birkaç gün boyunca yavaş yavaş azalır. Bu sancıların, hayvanlarda yeme dürtüsünü tetikleyen açlık hissinde önemli bir rolü olduğu düşünülür.
Düşük kan şekeri bu kasılmaları daha da belirgin hale getirir. Ayrıca, damar yoluyla verilen motilin hormonu da bu hareketleri başlatabilir. Yemek yendiğinde ise bu kasılmalar durur ve sindirim sistemi besinleri işlemeye odaklanır.
Sonuç Olarak
Sindirim sistemi son derece karmaşık bir yapıya sahiptir. Düzgün, sessiz çalışabilmesi için dengeli bir beslenmeye ihtiyaç duyar. Gaz üretimi yüksek yiyecekler tükettiğimizde, hızlı ve konuşarak yemek yediğimizde ya da sakız çiğnediğimizde sindirim kanalındaki gaz miktarı artar. Bu da mide guruldamasını daha olası hale getirir.
Gürültülü bir mideyi sakinleştirmenin en iyi yolu, az sayıda büyük öğün yerine daha sık ve küçük öğünler tüketmektir. Vücudunuza düzenli olarak yiyecek girdiğinde, sindirim sistemi boş kalmaz ve peristaltik guruldamalar için fırsat bulamaz.
Kaynaklar ve İleri okumalar:
- All you need to know about stomach growling. Yayınlanma tarihi: 4 Nisan 2023. Bağlantı: All you need to know about stomach growling
- Schnedl WJ, Enko D. Histamine Intolerance Originates in the Gut. Nutrients. 2021 Apr 12;13(4):1262. doi: 10.3390/nu13041262. PMID: 33921522; PMCID: PMC8069563.
- Hosseini-Asl MK, Taherifard E, Mousavi MR. The effect of a short-term physical activity after meals on gastrointestinal symptoms in individuals with functional abdominal bloating. A randomized clinical trial. Gastroenterol Hepatol Bed Bench. 2021 Winter;14(1):59-66. PMID: 33868611; PMCID: PMC8035544.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
