Bazı insanlar dünyaya geldikleri andan itibaren mücadele etmek zorunda kalır. Caroline Herschel bu insanlardan birisidir. Duygulandıran mücadelesi sonucu elde ettiği başarılar ise birçok insana güç verecektir cinstendir.
1750 yılında Almanya’da doğan Caroline Lucretia Herschel, ailenin sekizinci çocuğuydu. 10 yaşında tifüs hastalığına yakalanması sonucu, gelişimi durdu ve boyu 1.30 metrede kaldı. Sol gözünde oluşan görme kaybı da buna eklenince annesi ondan umudunu kesti. Annesi bu noktadan sonra, onun bir hizmetçi olmasının en doğru seçenek olacağını düşünmeye başlamıştı. Neyse ki babası aynı görüşte değildi.
Baba Isaac Herschel, kızına gizliden eğitim verdi ve erkek kardeşinin derslerine girmesini de sağladı. Isaac Herschel hem bir işçi hem de iyi bir müzisyen idi. Donanımlı bir kişiydi. Bu nedenle çocuklarının dil, müzik ve matematik eğitimleri alması için elinden geleni yaptı. Çocukları da onun ayak izlerini takip etti.
Caroline Herschel’in Başarısında Abisinin Payı Büyüktü
Astronomi alanındaki en önemli katkıları, birkaç kuyruklu yıldızın ve özellikle Uranüs gezegeninin keşfidir.
Babasının ölümünden sonra da Caroline Herschel, 20’li yaşlarının başında, Almanya’nın Hanover kentinden İngiltere’ye abisinin yanına taşındı. Erkek kardeşi William Herschel o sırada İngiltere’nin Bath kentinde müzik öğretmeni olarak çalışıyordu. Abisinin desteğiyle eğitimine devam etti ve abisi de ona şan dersleri verdi.
Sonrasında da Bath şehri orkestrasının en başarılı sopranolarından biri oldu. Bu sırada abisi William Herschel’de aynı orkestrada müzik yapıyordu. İki kardeş bir yandan müzikle uğraşırken bir yandan da teleskop ile gökyüzünde kuyruklu yıldızların peşine düştüler. Abi William geçimini müzikten sağlıyordu ama asıl tutkusu astronomiydi. Ve yaptığı teleskoplar zamanın en güçlülerindendi.
1783’te Caroline ilk keşfini nebula (toz ve gazdan oluşan bulutsu yapılar) bularak gerçekleştirir. Devamında Andromeda Gökadasının uydusu Messier 110’u keşfetti. Nebulalara ve uydulara ek olarak sekiz adet kuyrukluyıldızı keşfeden Caroline, buluşlarıyla İngiliz Kraliyetinden maaş almaya başlar. İngiltere’de astronomi alanındaki çalışmaları için ücret ödenen ilk kadın olur.
Herschel Kardeşler ve Uranüs’ün Keşfi
İkili, 13 Mart 1781 gecesi bulanık bir yıldız fark etti. Önce bir kuyruklu yıldız gördüklerini düşündüler. Ama sonraki gecelerde bu cisim arka plandaki sabit yıldızların arasından ağır ağır ilerlerken, onun kuyruklu yıldızlar gibi çok uzun bir yörüngede değil, gezegenler gibi daireye yakın bir yörüngede hareket ettiğini fark ettiler. Bu antik çağda bilinmeyen ve teleskop çağında keşfedilen ilk gezegendi.
Herschel yaşamayı seçtiği ülke tarafından kabul görmeyi çok arzu ediyordu. Bu yüzden yeni gezegene İngiltere Kralı III. George’un adını verdi. Bu isim benimsenmiş olsaydı, bugün gezegenleri Güneş’ten uzaklık sırasına Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn… ve George biçiminde sayacaktık. Neyse ki Alman astronom Johann Bode, Roma tanrısı Satürn’ün babasının adını önerdi: Uranüs. Bu isim kabul gördü.
Herschel kardeşlerin çalışmaları William’ın evlenmesiyle birlikte azaldı. Bu durum, Caroline’i derinden etkilese de çalışmalarına devam etti. Abisinin ölümünden sonra, abisiyle yaptıkları tüm keşiflerini katalogladı.
Çalışmalarıyla Caroline’e Kraliyet Astronomi Derneği ve Kraliyet İrlanda Akademisi’nin fahri üyeliği takdim edildi. Prusya Kralı ise, başarıları için Caroline’e, Altın Bilim Madalyası verdi. Caroline Herschel 1848 yılında öldü. Ölümünden kırk yıl sonra keşfedilen küçük bir gezegene Caroline‘in astronomiye yaptığı katkıların bir sembolü olarak ‘‘LUCRETİA’’ ismi verildi. Hayattayken bu jesti kimse yapmaya cesaret edemezdi, çünkü kendi katkılarının abisinin katkılarının önünde anılmasından hiç hoşlanmazdı.
İlklerin kadını Caroline Herschel’in yaşamına tanıklık edince belki de mücadeleden kaçınmak, biraz da kendi tercihimizdir diye düşünmemek zor oluyor. Ne dersiniz?
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Caroline Herschel Biography; Bağlantı: https://www.thefamouspeople.com/
- 8 Facts About Pioneering Astronomer Caroline Herschel; Yayınlanma tarihi: 24 Mart 2017; Bağlantı: https://www.mentalfloss.com/
Dip Not:
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
