Herhangi bir üniversiteyi ziyaret ettiğiniz zaman genellikle sanat ve bilim bölümlerinin kampüsün zıt uçlarında veya ayrı binalarda bulunduğunu fark etmiş olmalısınız. Büyük bir ihtimalle de bunu fazla yadırgamamışsınızdır. Sonuçta sanat ve bilim iki farklı entelektüel araç gibi gözükmektedir. Yine de tarih boyunca pek çok insan bu büyük bölünmeyi başarıyla aşmış ve sanatı bilim ile birleştirmeyi başarmıştır. Bu bilim insanları ve sanatçılar bir tutkularını diğerine tercih etme gereği duymadılar. Sonucunda dünya bunun için daha iyi durumda. İşte tarihe hem sanatçı hem de bilim insanı olarak damga vurmuş bazı kişiler.
1.Leonardo da Vinci
Leonardo da Vinci, Son Akşam Yemeği ve Mona Lisa da dahil olmak üzere günümüzde en çok sevilen tablolardan bazılarını bizlere hediye etti. Ancak bir çok kişinin bildiği gibi kendisi aynı zamanda anatomi, optik ve hemen hemen her şey üzerinde çalışmalar yapan bir bilim insanıydı. Tüm bunların yanında da başarılı bir mühendisti. Bunu diğer bir çok şeyin yanı sıra tasarladığı robotlar ve uçan makinelere bakarak görebiliyoruz.
Ama bu noktada bir hatırlatma yapmamız gerekiyor. Da Vinci bazen resim yapmıyor, bazen de bilimle uğraşmıyordu; bunun yerine her ikisini birleştirmeyi başarmıştı. Örneğin, Mona Lisa tablosunu ölümsüzleştirilen gizemli gülümsemeyi tuvale aktarabilmek için Floransa’daki Santa Maria Nuova hastanesinin bodrum katında kadavraları inceleyerek zaman geçirmişti.
Bir resimdeki gözlerinin odanın içinde seni takip etmesine günümüzde “ Mona Lisa etkisi” denir. Da Vinci, bunu yalnızca resim tekniklerini değil, aynı zamanda görme bilimini de anlayarak başarmıştı. Sonucunda sanatının içine bilimi dahil etmeseydi, büyük bir ihtimal ile ölümsüz eserlerini ortaya koyamazdı. Hem bilim adamı hem de sanatçı olmasaydı, en büyük eserlerini üretemezdi.
2. Dr. Santiago Ramon y Cajal
Santiago Ramón y Cajal, sanatı bir meslek olarak sürdürmeyi düşünüyordu. Ancak sonucunda babasının isteklerini yerine getirip tıp fakültesine gitti. Bu aslında insanlık tarihi açısından iyi bir karardı. Sinirbilimin babası Dr. Santiago Ramon y Cajal, nöronların birbirleriyle nasıl iletişim kurduklarını keşfeden ilk kişiydi. Cajal, nöronların birbirine dokunmadığını ve nöronun dal ve kütük benzeri uçları arasındaki küçük bir boşluk üzerinden gönderilen kimyasal ve elektriksel bir sinyal kullanarak iletişim kurduğunu buldu. Sanatçı gözü, sinirlerin modellerini ve yapılarını derinlemesine görmesini sağladı.
Çalışmaları ona “Nöron doktrini” olarak bilinen teorisiyle 1906’da Nobel Fizyoloji/Tıp Ödülü’nü kazandıracaktı. Bu arada resim yapmaya da devam etti. Ve Leonardo gibi bilimi sanatını şekillendirmeye bir araç olarak kullandı. Cajal’ın sinir hücresi çizimleri hem güzel hem de öğreticidir.
3. Hedy Lamarr
Hollywood’un en güzel yıldızlarından Hedy Lamarr’ın yaşamının en etkileyici kısmının güzelliği veya sinema kariyeri ile hiçbir ilgisi yoktu. Hedy Lamarr, çığır açmış ve modern iletişim sistemlerinin temelini oluşturmuş bir teknolojik yeniliğin patentine sahip bir yıldızdır. Kendisi bu buluşuyla da klişe bir düşünce biçimi olan “güzel ve aptal kadın” imajına son vermiştir.
Dünya onun vücuduna bakarken, Lamarr aklını kullanıyordu. Radyo sinyallerinin karışmasını önlemek için frekanslar arasında hızla geçiş yapma tekniği olan “frekans atlama”yı geliştirdi. Teknoloji, Nazilerin İkinci Dünya Savaşı sırasında sinyalleri karıştırmasını ve ABD radyo kontrollü torpidolarını yönlendirmesini engelledi. Aynı zamanda günümüzün Wi-Fi’sini de mümkün kıldı. İletişimin kaderini değiştiren buluşundan tek kuruş kazanamayan Hedy Lamarr, 2000′de Florida’daki mütevazı evinde yaşama veda etti. Lamarr ve Antheil, ölümlerinden sonra Milli Mucitler Onur Listesi’ne alındı.
4. Maria Sibylla Merian
Bir kadının bilim insanı ya da sanatçı olmasının beklenemeyeceği bir zamanda, Maria Sibylla Merian her ikisiydi. 1647’de Almanya’da doğmuş olmasına rağmen, Merian büyük ölçüde Hollanda’da yaşadı ve burada korunmuş böcekler yerine canlı böcekler üzerinde çalışmalar yapma şansına sahip oldu. Bunun sayesinde de adına böcek bilimine yüzyıllar öncesinden ışık tutan biri olarak tarihe yazdıracaktı. Ayrıca bu böceklerin ve çiçeklerin resimlerini ve metamorfoz sürecinin açıklamalarını yayınladı.
Maria’nın 1672 yılında yayımlanan “Caterpillars, Their Wondrous Transformation and Peculiar Nourisment from Flowers / Tırtılların Mucizevi Dönüşümleri ve Garip Besin Bitkileri” kitabında tırtıllar, kurtçuklar, kelebekler, sinekler ve diğer küçük hayvanları, zaman, yer ve karakteristik özelliklerini içeren notlar da vardır. Yumurtadan larvaya, pupadan ergin haline, kelebeğin tüm aşamalarını gösteren kitap, sadece sanatçı olarak değil “bilim insanı” olarak da onu tarihin önemli bir yerine koyuyor.
5. Brian May
Bilim ve sanatı birleştirmek sadece geçmişte kalan bir şey değil. Rock grubu Queen’in kurucu ortağı ve baş gitaristi olan Brian May, “We Will Rock You” ve “The Show Must Go On” gibi şarkılar yazdı. Ayrıca solo albümler üretti ve kendi adını taşıyan grubunu yönetti.
Müzik aşkı bir tarafta dururken Brian May’ın ise ilgisini fizik özellikle de astronomi ve uzay bilimi çekti. Brian May, Oort Bulutu’nun yapısını araştıran 4 makale yazdı. 2007 ile 2008 yılları arasında Liverpool John Moores Üniversitesi’nde Yardımcı Doçent olarak ders veren Brian May, halen İmparatorluk Koleji’nde araştırmacı olarak görev yapmaktadır. Kendisi hem bilim insanı hem de sanatçı olunabileceğinin günümüzde en iyi örneklerinden biridir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- 5 People Famous For Mixing Science With Art. Yayınlanma tarihi: 14 Kasım 2022; bağlantı: https://discovermagazine.com/
- 7 Remarkable People Who Straddled The Line Between Art And Science. yayınlanma tarihi: 19 Nisan 2018; Bağlantı: https://interestingengineering.com/
Matematiksel
