Van Gogh tarafından yapılan Yıldızlı Gece tablosu kendisinin en güzel ve ikonik tablolarından biridir. Ancak son zamanlarda sadece güzelliğiyle değil, aynı zamanda altında yatan matematiğiyle de tanınır hale gelmiştir.
1889 Haziranında, Vincent Van Gogh, odasının penceresinden bakarak, gün doğumu öncesi manzarasını çizdi. “Yıldızlı Gece” tablosunda resmedilen, adının çağrıştırdığı gibi yıldızlı ve sakin, huzur dolu bir gece değildi. Ancak hikayeyi anlamak için öncelikle kısaca kendisini tanımanız gerekir.
Kısaca Vincent van Gogh
Vincent van Gogh, 30 Mart 1853’te Hollanda’da doğdu. Sanata olan ilgisi erken yaşlarda ortaya çıktı. On altı yaşında bir sanat galerisinde çalışmak için Lahey’e gitti. Ancak sanat galericiliğine olan ilgisini zamanla kaybetti ve bir sanatçı olarak kariyer yapmayı seçti. Kısa bir dönem bunun eğitimini almayı planlasa da bu durumdan çabuk sıkılacaktı. Sonucunda çoğunlukla kendi kendini geliştirdi.
Van Gogh resimlerinde işçi sınıfının yaşantılarından kesitler sınmaya takıntılıydı. Bu takıntı sonuçta 1885’te Patates Yiyenler adlı ilk büyük eserini resmetmesine neden oldu. Resim, Van Gogh’un en güvenilir eleştirmeni olan kardeşi Theo ve çağdaşlarının çoğu tarafından bir başarısızlık olarak kabul edilecekti. Ancak Van Gogh ölümüne kadar bu resimle gurur duymaya devam etti.
Kısa bir süre sonra, Van Gogh, Empresyonist çağdaşlarının parlak renklerinin tam aksine, koyu toprak tonlarında natürmortlar boyamaya başladı. 1885’in sonlarına doğru Anvers’e taşındı. Çok içti ve az yedi. Sonunda sağlığı bozuldu.
1887’de Fransa’ya taşındığında, sanatı yeni bir döneme girdi. Bu dönemde daha parlak bir renk paleti benimsedi. Bu esnada manzara resimlerine odaklanacaktı. Ancak bu süreci uzun sürmedi. Çünkü giderek akıl sağlığını yitirmeye başlamıştı.
Van Gogh Yıldızlı Gece Tablosunu Hangi Duygular Eşliğinde Yaptı?
Hayatının sonlarına doğru Van Gogh depresyon, epileptik nöbetler, sanrılar ile mücadele etti. 19. yüzyılın sonlarında Fransa’da, tüm akıl hastalığı biçimleri genel “epilepsi” terimi altında gruplanıyordu. Akıl hastalığı konusunda çok az uzmanlık çalışması vardı ve tedavisi yoktu.
Bunun sonucunda kendisi de bir süre akıl hastanesine yatırıldı. Burada başyapıtı olan Yıldızlı Gece’yi boyadı. Yazının başında bahsettiğimiz o pencere akıl hastanesinin penceresi idi.
Saint Rémy’deki hastanede bir yıl geçirdikten ve ilerleme kaydetmediğini hisseden Van Gogh, 1890 yılının Mayıs ayının ortalarında Paris’teki kardeşi Theo’ya daha yakın olabilmek için buradan ayrılacaktı. Ancak zihinsel durumu asla tam olarak iyileşmedi. Kendini göğsünden vurmadan önce dokuz hafta daha yaşadı. Devamında da aldığı yara sonucunda hayatını kaybetti.
Van Gogh’un rahatsızlığının ne olduğu kesin olarak bilinmiyor. Van Gogh’un varisleri ve ilk dönem tarihçileri, onun sanatsal başarılarını öne çıkarmayı tercih ettiler. Bu nedenle, 1950’lere kadar sanatçının akıl hastalığı akademik çalışmanın konusu olmadı.
Çağdaşlarının çoğu, yaşamı boyunca Van Gogh’un çalışmalarını takdir etse de, ölümünden sonrasına kadar dünya çapında tanınmadı. Bugün Van Gogh’un resimleri var olan en değerli resimlerden bazılarıdır. En ünlü tablosu Yıldızlı Gece ise New York City’deki Modern Sanat Müzesi’nde bulunmaktadır. ( Ek okumalar: Vincent van Gogh’un Kulağını Kesmesinin Gerçek Nedeni Nedir?)
Resmin Arka Planındaki Matematik Ve Fizik Nedir?
Türbülans bir sıvının ya da gazın hareket halindeki düzensizliği olarak tanımlanır. Ancak türbülansı matematik kullanarak ifade etmek çok zordur. Bunu yapmak için, matematikçilerin 1800’lerde formüle edilen ve sıvıların hareketini tanımlayan Navier-Stokes denklemlerinin çözümlerini anlamaları gerekir.
Bu denklemlerin çözülmesi de aslında çok zordur. Aslında o kadar zordur ki Clay Mathematics Institute tarafından ortaya konan “Bin Yıllık Ödüllü Problemler” listesinde yerini almıştır. ( Detaylar için: Henüz Kimsenin Çözemediği Milenyum Soruları Nelerdir?)
Rus matematikçi Andrey Nikolaevich Kolmogorov türbülans konusunda yaptığı çalışmalarla bilinmektedir. Kolmogorov istatistiksel bir yaklaşımla bu konudaki bilinmezliği gidermeye çalışmış, bir akışkanın hızındaki değişimler ile enerjisinin sürtünme nedeniyle dağılma oranı arasında bir ilişki bulunduğunu öne sürmüştür. Kolmogorov’un 1940’lı yıllarda yaptığı bu çalışmalar günümüz türbülans modelinin temellerini oluşturmuştur.
Yıldızlı Gece Tablosunun Matematiksel Analizi
Yıldızlı Gece’deki desenlerin türbülanslı akışın özelliklerine uyup uymadığını belirlemek için bilim insanları, resmin dijital bir versiyonunu geçtiğimiz yıllarda incelediler. Görüntüdeki piksellerin parlaklığını karşılaştırdılar.
Parlaklık modellerinin, 1940’larda Rus matematikçi tarafından formüle edilen denklemlerle eşleştiğini buldular. Van Gogh’un resimlerinin birçoğunda gizlenmiş, Kolmogorov’un denklemine yakınlık gösteren, belirgin bir akışkan yapı deseni vardı. Yıldızlı Gece’deki desenlerin yanı sıra aşağıda eklediğimiz diğer resmin de türbülanslı akışlara esrarengiz bir biçimde benzerlik sergilediği ortaya çıktı.
Sanatçının psikolojik olarak çalkantılı dönemlerinde türbülansı daha iyi yansıtması bir tesadüf mü yoksa bu ruh hali türbülansı yansıtma konusunda sanatçıda bir şeyleri mi tetiklemişti? Bu elbette bilinmiyor. Ancak görünen o ki böyle bir analiz yöntemi sayesinde belki de ilk kez bir sanat eserinin yarattığı etkinin öznel ifadesi sayısal olarak da desteklenmiş oluyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Raphael Rosen; From Klein Bottles to Chaos Theory; A Guide to the Nerdiest Math Facts, Theorems, and Equations
- The unexpected math behind Van Gogh’s “Starry Night” – Natalya St. Clair; Bağlantı: https://ed.ted.com/
- The Mathematics in Van Gogh’s Most Famous Painting, ‘Starry Night; Bağlantı: https://futurism.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
