Günümüz dijital çağında, bilgiye erişim her zamankinden daha kolay, ancak bu bilgi karmaşası içinde gerçekten anlamlı beceriler geliştirmek zorlaşıyor. Peki, bu hızlı değişim ve sürekli öğrenme gerekliliği içinde öne çıkan en kritik beceri nedir? Araştırmacılar, bu soruya şaşırtıcı bir yanıt veriyor: Kasıtlı öğrenme.
Her deneyimi bir öğrenme fırsatına dönüştürmeyi amaçlayan bu yaklaşım, yalnızca bireysel başarıyı artırmakla kalmıyor, aynı zamanda günümüz dünyasının karmaşık dinamiklerine ayak uydurmak için vazgeçilmez bir anahtar sunuyor.
Kasıtlı ve Kasıtsız Öğrenme Nedir?
Biz insanlar, öğrenen makineleriz. Hayatı gözlemleyerek, dinleyerek ve izleyerek anlamaya çalışırız. Hatta başkalarına bir şeyler öğretirken bile kendimiz öğreniriz. Ancak öğrenmenin her zaman bilinçli bir süreç olmadığını unutmamak gerekir.
Örneğin, haberleri izlerken ya da bir koşu sırasında sesli kitap dinlerken farkında olmadan bilgi ediniriz. Bu durum, kasıtsız öğrenme olarak adlandırılır ve genellikle bir amaç gütmeden gerçekleşir.
Buna karşın, bir şeyi öğrenmek için bilinçli bir çaba sarf ettiğimizde durum tamamen değişir. Bu noktada öğrenme sürecimizin arkasında bir amaç yatar. Kavramları yalnızca anlamakla kalmayıp, aynı zamanda hayatımıza entegre etmek istediğimizde kasıtlı öğrenme devreye girer.
Kasıtlı öğrenme, bilinçli bir çabayla gerçekleşir ve kişinin bilgiyle ilişkisini daha derin bir düzeye taşır. Bir matematik kavramını daha iyi anlamak için öğretmenine soru soran bir öğrenci ya da yeni bir programlama dilini anlamak için kitap okuyan bir programcı… Bu kişiler, öğrenme süreçlerini bilinçli bir şekilde yönlendirerek kasıtlı öğrenme gerçekleştirir.
Buna karşılık, öğrenme her zaman bu kadar bilinçli bir şekilde gerçekleşmez. Çocuklarla oyun oynarken sosyal beceriler geliştiren bir çocuk, tarihi bir televizyon dizisini eğlenmek için izlerken bilgi edinen bir izleyici de öğrenecektir. Bu durumlarda öğrenme, amaçsız gibi görünen bir aktivite sırasında kendiliğinden gerçekleşir. İşte bu da kasıtsız öğrenmedir.
Kasıtlı ve Kasıtsız Öğrenmenin Dengesi
Kasıtlı ve kasıtsız öğrenme arasında bir denge kurmak, en verimli sonuçları sağlayacaktır. Çeşitli kişisel ve durumsal faktörlere bağlı olarak, her iki yaklaşımı da gerektiği gibi kullanmak önemlidir. Günlük hayatta her iki yöntemin bir arada uygulanabileceği pek çok fırsat vardır.
Öğrenme, ister kasıtlı ister kasıtsız gerçekleşsin, bireyin gelişimi ve başarısı için kritik bir öneme sahiptir. Önemli olan, hangi öğrenme türünün hangi durumda daha uygun olduğunu anlamak ve bu süreci etkili bir şekilde yönetebilmektir.
Kasıtlı öğrenmenin temelinde, öğrenmeyi bilinçli bir hedef olarak belirlemek yatar. Başka bir deyişle, öğrenmek istemek bu sürecin başlangıç noktasıdır. Ancak bu istek tek başına yeterli değildir; etkili bir kasıtlı öğrenme süreci için motivasyon, hedef belirleme ve planlama büyük önem taşır.
Öğrenme Motivasyonunu Artırma
Öğrenme yolculuğunuza başlamadan önce, neden öğrenmek istediğinizi kendinize net bir şekilde ifade edin. Güçlü bir öğrenme motivasyonu, sürecinize yön verecek ve karşılaşabileceğiniz zorlukların üstesinden gelmenize yardımcı olacaktır. Bunu yapmak için şu soruları sorabilirsiniz. Bu sorulara yanıt bulmak, motivasyonunuzu artırır ve odaklanmanızı kolaylaştırır.
- Öğrenmek istediğim bilgi veya beceri bana nasıl fayda sağlayacak?
- Hangi hedeflere ulaşmamı kolaylaştıracak?
- Öğrendiğim şeyler beni kişisel veya profesyonel olarak nasıl geliştirecek?
Hedeflerinizi Belirleyin
Net ve ulaşılabilir hedefler belirlemek, kasıtlı öğrenmenin bir diğer önemli unsurudur. Hedeflerinizi belirlerken Spesifik, Ölçülebilir, Ulaşılabilir, İlgili ve Zaman sınırlı (SMART) kriterlerini kullanabilirsiniz. Örneğin:
- “Bir ay içinde temel İspanyolca ifadeleri öğrenmek” gibi net bir hedef, öğrenme sürecinizi somutlaştırır.
- “Her hafta bir yeni programlama konsepti öğrenmek” gibi ölçülebilir hedefler koyarak ilerlemenizi değerlendirebilirsiniz.
Öğrenme Planı Oluşturun
Bir hedef belirledikten sonra, bu hedefe ulaşmak için bir plan yapmalısınız. Ancak, planlamanın karmaşık veya bunaltıcı olmamasına dikkat edin. İşte etkili bir öğrenme planı oluşturmak için bazı ipuçları:
- Zaman Yönetimi: Öğrenme için düzenli bir zaman dilimi ayırın.
- Kişisel ve Durumsal Faktörleri Değerlendirme: Mevcut bilgi düzeyinizi, zamanınızı ve öğrenme tarzınızı göz önünde bulundurun.
- Esneklik: Planınızı ilerledikçe gözden geçirin ve gerekirse değiştirin.
Verimli Çalışma Teknikleri Kullanın
Planınızı uygularken, öğrenme sürecinizi destekleyecek verimli çalışma tekniklerinden yararlanın:
- Pomodoro Tekniği: Çalışma sürelerini kısa molalarla bölerek odaklanmayı artırın.
- Aktif Not Alma: Not alırken bilgiyi anlamaya ve özetlemeye çalışın.
- Tekrar ve Pekiştirme: Öğrendiklerinizi düzenli aralıklarla tekrar ederek kalıcılığını artırın.
- Uygulama: Bilgiyi pratiğe dökerek daha iyi anlayın ve içselleştirin.
Öğrenme bir yolculuktur ve bu yolculukta planınızı ve tekniklerinizi sürekli olarak değerlendirin. Nelerin işe yarayıp yaramadığını analiz ederek sürecinizi optimize edin. Bu, hem motivasyonunuzu yüksek tutar hem de daha etkili bir öğrenme sağlar.
Sonuç olarak, kasıtlı öğrenme, doğru motivasyon, iyi bir planlama ve verimli çalışma teknikleri ile hayatınızın her alanında gelişim sağlamanın en güçlü yollarından biridir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Doherty, John & Ketchner, Kevin. (2005). Empowering the Intentional Learner: A Critical Theory for Information Literacy Instruction. Library Philosophy and Practice, ISSN 1522-0222, Vol. 8, Nº. 1, 2005. 8.
- Why ‘intentional learning’ is the most important skill to learn right now. Yayınlanma tarihi: 15Ekim 2020; Bağlantı: Why ‘intentional learning’ is the most important skill to learn right now./
- Intentional Learning: Setting Learning as a Deliberate Goal. Bağlantı: Intentional Learning: Setting Learning as a Deliberate Goal/
Matematiksel
