1963 yılıydı ve uzay yarışı tüm hızıyla devam ediyordu. Sovyet kozmonotu Yuri Gagarin’in uzaya çıkan ilk insan olmasının üzerinden iki yıl geçmişti. Fransa yarışa katılmakta geç kaldığının farkındaydı. Sonunda 18 Ekim 1963’te ben de varım demek istedi. Hamlesi Félicette adlı bir kediyi uzaya göndermekti. Bunun sonucunda Félicette isimli bu sevimli kedi, ilk ve tek kedi astronot olma unvanını elde edecekti.
Félicette’in bilime yaptığı ve sonuçta hayatına mal olan olağanüstü katkılarına rağmen, pek çok insan onun adını duymadı. Félicette, 1957’de Dünya’nın yörüngesine giren ilk hayvan olan Sovyet uzay köpeği Laika’nın ve hatta 1961’de NASA tarafından uzaya fırlatılan ilk maymun olan Ham’ın gölgesinde kaldı. Aynı şey ABD, Sovyetler Birliği, Fransa ve Çin gibi güçler tarafından uzaya gönderilen diğer hayvanlar için de söylenmelidir. Kendileri burada: Uzay Yolculuğunun Sessiz Kahramanları: Uzaya Giden Hayvanlar
Félicette’ni Uzay Uçuşu Macerası Nasıl Başladı?
Félicette’in hikayesi 1961’de, süper güçlerin hayvanları uzaya gönderen başarılı uçuşlarının ardından, Fransa’nın kendi görevlerini başlatmalarına izin verecek verileri toplamayı umarak köpekler veya maymunlar yerine kedileri kullanmaya karar vermesi ile başladı.
Centre d’Enseignement et de Recherches de Médecine Aéronautique’deki (CERMA) bilim insanları, yeni hedefleri doğrultusunda tamamı dişi 14 kediyi sahiplenerek “astronot” eğitimi vermeye başladılar. Kedilerden birine “C 341” adını verdiler. Daha sonra, bu smokin kedisi Félicette olarak ölümsüzleşecekti.
Félicette ve diğer 13 kedi, uzay uçuşuna nasıl tepki vereceklerini görmek için titiz bir tarama sürecinden geçti. Her birinin beynine tepkilerini ölçmek için bir elektrot yerleştirilmişti. Kediler bu biçimde birkaç ay boyunca kapalı yerlerde tutuldular ve çeşitli testlere dahil oldular.
Félicette 18 Ekim 1963 Uzaya Giden İlk Kedi Oldu
Tüm kediler arasında Félicette, uzaya gitmek için altı adaydan biri olarak ortaya çıktı. Onun seçilmesinin nedeni tüm süreçte fazla kilo almaması ve sakin, dengeli tavrıydı. Sonunda, 18 Ekim 1963’te Cezayir, Hammaguir’de bir Véronique AG1 roketi ile sabah 8:09’da uzaya fırlatılacaktı.
Bu süreçte Félicette rokete ve göğsüne monte edilen mikrofonlar aracılığı ile takip edilmekteydi. Ayrıca kalp aktivitesini izlemek için ön sol ve arka sağ ayağında ek elektrotlar vardı. Son olarak ön ayaklarından birine takılan bir çift elektrot, C 341’i uçuşu sırasında elektroşok ile uyaracaktı.
Véronique isimli roket en yüksek noktasına 152 kilometre irtifada ulaştı. Bu önemli bir rakamdı. Sonucunda Félicette yörüngeye girmemiş olsa da uluslararası anlamda uzay sınırı olarak kabul edilen 100 km Karman sınırını geçmişti. Bu da onu resmi olarak uzaya giden ilk kedi yapacaktı.
C 341 uzayda yaklaşık 5 dakika geçirdi. Yörüngeye çıkacak kadar güce sahip olmayan roket, alçalmaya başladı. Fırlatmadan 13 dakika sonra ise kapsül Dünya’ya geri döndü. C 341 güvenli bir şekilde dünyaya geri gelmeyi başarmıştı.
Fransız basını haberi yayınladığında herkes heyecanla karşıladı. Sonucunda bu Fransa için, Fransız bilim insanları ve mühendisler için büyük bir zaferdi. C 341’in Fransız gazetelerinde manşet olmuştu. Sonrasında da o dönemde popüler olan çizgi film karakteri siyah beyaz kediye atfen Felix takma adı verilecekti. Ancak C 341 dişi olduğu için Felix adı yanlıştı. Bu nedenle ismi sonradan Felix’in dişi versiyonu olan Félicette ile değiştirilecekti.
Uzaydaki İlk Kedi Bize Ne Öğretti?
Félicette artık bir kahramandı. Ancak ne yazık ki uçuş sonrası ününün tadını hiç çıkaramadı. Aslında geriye döndüğünde son derece sağlıklıydı. Hatta başlangıçtaki diyet ve eğitim sürecinden sonra son derece fit bir vücuda da sahipti.
Muhtemelen müsaade edilseydi daha uzun süre yaşayacaktı. Ancak uçuşundan iki ay sonra yaşamına son verilecekti. Bilim insanları bunu, uzayın vücuduna yaptığı etkileri görmek için gerekli görmüşlerdi. Bilim insanları daha sonrasında, otopsiden ve hatta uçuştan çok bir şey öğrenemediklerini kabul ettiler.
Fransızlar hiçbir zaman insanları uzaya göndermediği için bu erken başarıları Rus ve Amerikan başarılarının yanında sönük kaldı. Bu nedenle, Félicette’in hikayesi yavaş yavaş unutuldu. Fransızlar bile onu unuttu. Félicette’in uzay uçuşunu onurlandıran bir dizi pul ortaya çıktığında, tıpkı başlangıçta medyanın yaptığı gibi, onu yanlışlıkla Félix adında bir erkek kedi olarak tasvir ettiler.
Neyse ki, Félicette’in adı 2017’de Matthew Serge Guy’ın çabaları sayesinde karanlıktan kurtarılacaktı. Sonucunda toplanan paralar ile Félicette ünlü heykeltıraş Gill Parker tarafından tasarlanan 1,5 metrelik bronz bir heykelle onurlandırıldı. Heykel, Félicette’i Dünya gezegeninin tepesine tünemiş, gökyüzüne doğru bakarken tasvir ediyor. Bu heykel şu anda Strazburg’daki Uluslararası Uzay Üniversitesi Kampüsü’nde yer alıyor.
Ardından, Université Toulouse III gözlemevine Félicette’in adını vereceklerini duyurdu. Sonucunda, Félicette nihayet hak ettiği takdiri alıyor. Uzay yolculuğuna katkısı küçük olabilir – ve kesinlikle istemsizdi – ama yine de bir katkıydı. Bugünün astronotları ve uzay yolcuları onun pati izlerini takip ediyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- The story of Félicette, the first cat in space. Yayınlanma tarihi: 14 Ekim 2022; Bağlantı: https://www.skyatnightmagazine.com/
- Meet Félicette: The first cat in space. yayınlanma tarihi: 8 Kasım 2022; Bağlantı: https://www.zmescience.com/
- How Félicette The Cat Became The First Feline To Ever Go To Space. yayınlanma tarihi: 6 kasım 2021; Bağlantı: https://allthatsinteresting.com/felicette
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
