Biyoloji ve Coğrafya

Kedilerin Ve Bazı Hayvanların Gözleri Karanlıkta Neden Parlar?

Kedi, köpek ve bir çok hayvan gözleri, gelen ışığı yansıtma özelliği taşır. Bu nedenle, loş bir odada çekilen fotoğraflarda kedilerin gözleri genellikle parlar. Aynı durum karanlıkta bir el feneri veya bir arabanın farı yardımı ile bir hayvanı gözlemlediğiniz zamanlarda da karşınıza çıkar.

Elbette her hayvanın gözleri karanlıkta parlamaz. Aslına bakarsanız gözleri parıldayan türler, loş ışıkta daha iyi görecek şekilde evrimleşmiştir. Geceleri gözleri parlayan hayvanlar Crepuscular sınıfına dahildir. Alacakaranlık hayvanı olarak tanımlanan bu sınıfa dahil olan hayvanlar alacakaranlıkta (şafak ve alacakaranlık dönemlerinde) aktif olan hayvanlardır. Sonucunda bu hayvanların hem yırtıcılardan korunmak hem de avlarını yakalamak için daha keskin bir görüşe ihtiyaçları vardır.

Bu hayvanların gözlerinde ışığı yansıtma özelliği olan tapetum lucidum isimli ince bir katman bulunmaktadır. Gözün arkasındaki tapetum lucidum, hayvanların ışık yoğunluğunun düşük olduğu koşullarda daha iyi görmesini sağlar.

Kediler bunu başarır çünkü gözbebekleri – ışık koşullarına tepki olarak genişleyen ve daralan gözlerinin ortasında siyah görünen açıklıklar – özeldir. Gözbebekleri aslında pencereler gibi çalışır. Büyüdükleri zaman içeriye daha fazla ışık girmesini sağlar.

Bu nedenle bir kedinin gözbebekleri loş ışıkta insan gözbebeklerinden %50’ye kadar daha büyük olur. Ayrıca gözlerinin arkasında bizden daha fazla sayıda belirli bir ışık algılayan hücre vardır. Çubuk adı verilen bu hücreler düşük seviyeli ışığı da kolayca yakalar.

Kedilerin Gözlerinin Karanlıkta Parlaması Gözlerinin Anatomisi İle İlgilidir

Kedilerin gözleri karanlıkta görmek için vücutlarına oranla hayli büyüktür. Ancak kedilerin gözleri çok büyük olduğundan kendilerine yaklaşık 40 cm’den daha yakın herhangi bir şeye odaklanamazlar. Aslında bu konuda bıyıklarından yardım alırlar, bıyıkları sayesinde net göremedikleri nesneleri algılarlar.

Büyük göz bebeklerine ve çok sayıda çubuk hücresine sahip olmanın yanı sıra, kedilerde insanlarda olmayan bir şey daha vardır. Bu göze gelen ışığı yansıtma özelliği olan bir tapetum lucidum adı verilen bir katmandır. Latince bir tıbbi terim olan Tapetum lucidum, “göz ışığı” olarak da bilinmektedir.

Gözün arkasında, ışığı alan, ışığı elektrik sinyaline dönüştüren ve bu sinyali görüntüyü yorumlaması için beyne gönderen ince bir doku tabakası olan retinanın arkasında bulunur. Bu yapı kristal benzeri hücrelerden oluşmaktadır. Bu da temelinde ona bir ayna yapısı kazandırır. Yani ayna gibi, ışığı retinaya geri yansıtır. Bu, retinaya daha fazla ışığı emmesi için ikinci bir şans verir. Bu durum da özellikle geceleri görüşü iyileştirir. İnsanların gözünde bu katman yoktur. Bu nedenle geceleri aydınlatıcılar olmadan etrafı görmemiz olası olmayacaktır.

Çoğu köpeğin gözleri, kendilerine doğru bir ışık tutulduğunda aynı kedi gözü gibi parlayacaktır.

Bu yapı alacakaranlık hayvanlarının hepsinde olsa da kediler de daha da özelleşmiş durumdadır. Kedilerde bulunan tapetum lucidumda bir tür B vitamini olan riboflavin de yer alır. Riboflavin, ışığı kedilerin iyi görebileceği belirli bir dalga boyuna yükselten benzersiz özelliklere sahiptir. Sonucunda bu da retinanın düşük ışığa duyarlılığını büyük ölçüde artırır.

Kedilerin gözlerinin karanlıkta parlaması genellikle sarı-yeşil veya sarı-turuncu renkte gerçekleşir. Ancak bu renk kediden kediye farklılık da gösterir.

Diğer Hayvanların da Gözleri Parlar

Geceleri görmesi gereken diğer birçok hayvanda tapetum lucidum bulunur. Tapetum lucidum, balıklar, yunuslar ve diğer suda yaşayan hayvanlar için de yararlıdır çünkü bulanık, karanlık suda daha iyi görmelerine yardımcı olur. Kara hayvanlarında, tapetum gözün üst yarısında retinanın arkasında bulunur. Bu sayede yer seviyesini daha iyi görürler. Ancak suda yaşayan hayvanlarda tapetum gözün çoğunu kaplar. Sonucunda onların karanlıkta tüm çevrelerini görmeleri gerekir.

Pek çok hayvanda göz parlaması olmasına rağmen, bazı küçük evcil köpeklerde bu özellik yoktur. Mavi gözlü ve beyaz veya açık renkli kürklü çoğu hayvan da bu özelliği kaybetmiştir. Bu nedenle, köpeğinizin veya kedinizin gözleri parlamıyorsa paniğe kapılmayın. Tapetum lucidum içermeyen diğer türlerin listesi domuzları, kuşları, sürüngenleri, çoğu kemirgeni ve primatı (insanlar dahil) içerir.

Bu arada hatırlatalım. Ne yazık ki, tapetum lucidum’a sahip hayvanlar, loş ışıkta görme yetenekleri için bazı görme keskinliklerinden fedakarlık ederler. Bunun nedeni, tapetumdan yansırken etrafa sıçrayan tüm bu ışığın gördüklerini biraz daha bulanık hale getirebilmesidir. Bu nedenle, bir kedinin bir nesneyi parlak bir yerde bir insanın göreceği kadar net görebilmesi için ona yedi kat daha yakın olması gerekir. Neyse ki kedilerin bizler gibi yakını iyi görmelerine çok da ihtiyacı yoktur. Okumaya devam edelim: Evcil Hayvanlarımız Dünyayı Nasıl Görüyor?


Kaynaklar ve ileri okumalar

  • Why do cats’ eyes glow in the dark? yayınlanma tarihi: 11 Nisan 2022; Bağlantı: https://theconversation.com/
  • Ollivier, F., Samuelson, D., Brooks, D., Lewis, P., Kallberg, M., & Komaromy, A. (0000). Comparative morphology of the tapetum lucidum (among selected species). Veterinary ophthalmology, 7, 11-22. doi: 10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x

Size Bir Mesajımız Var!

Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.

Matematiksel

Batuhan Erdik

Grafik tasarımcısı ve bilgisayar meraklısı...

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu