İlk yapılış amaçları bu olmasa da günümüzde Temari topları, barındırdıkları ilginç desenler ile matematikçilerin ilgisini çekiyor.
Fusako Aizawa, kocasını genç yaşta kaybetmesi sonucunda, çocuğuna bakabilmek için, hayatının çoğunu çalışarak geçirmiş bir kadındı. 60 yaşına geldiğinde, nihayet biraz daha fazla boş zamanı oldu. Bu esnada, bir hobi edinmeye karar verdi.
Temari topları yapmak için bir atölyeye gitti. Temari yapmaya başladığı ilk andan itibaren bunun bağımlısı oldu ve hatta Tokyo’da temari yapımında diploma aldı. Canlı renkler ve ayrıntılı geometrik tasarımlarla, her biri bir öncekinden daha karmaşık yüzlerce tane yaptı. Her parçanın karmaşıklığına bağlı olarak, onları tamamlamak için iki haftadan üç aya kadar zaman harcadı.
Fusako’nun 88. doğum gününde ailesi, Temari toplarından oluşan bir sergi düzenledi. Aynı zamanda bir grafik sanatçisi olan torunu kendisine hediye edilen 500 tane Temari topunu fotoğrafladı. Görüntülerini 2009’da fotoğraf paylaşım web sitesi Flickr’a yükledi.
İlk bir kaç yıl fazla ilgi çekmese de 2013’te görüntüler bir anda viral hale geldi. Kısa sürede tanınır oldular. Bu esnada bu toplar bir matematik ders kitabının kapağında bile kendilerine yer buldu.
Temari Topları Nedir?
Geleneksel Japon el sanatlarından biri olan temari sanatında kullanılan renkli ipliklerle süslenmiş dekoratif toplardır. “Temari” kelimesi Japonca’da “el topu” veya “elde yapılan top” anlamına gelir. Bu toplar, eski Japonya’da çocukların oynaması için yapılan basit oyuncaklardan ev eşyalarına kadar bir dizi amaca hizmet etmiştir.
İlk zamanlarda topların yapımında eski kimonolardan arta kalan kumaş parçaları kullanılmaktaydı. Fakat bu toplar zaman için muhteşem geometrik formlara sahip birer sanat eserine dönüştü.
Başlangıçta Temari ile yalnızca soylu insanlar oynardı Japon fotoğrafçı Kusakabe Kimbei’nin temari ve diğer geleneksel oyuncaklarla oynayan kızları gösteren görüntüsü. Yapımında ipek kullanıldığı için Temari topları uzun süre seçkin sınıfın eğlence aracı olarak kullanıldı.
Zaman içinde pamuk kullanımı yaygınlaştı. Bunun sonucunda da temari yapma sanatı genel nüfus arasında da giderek yaygınlaşmaya başladı. Zaman içinde, Yeni yıl kutlamalarında özellikle anne ya da babaanneden kızına ya da torununa bu topları hediye etmek bir gelenek haline geldi. Bir kişiye bir temari topu hediye etmek, dostluk ve sadakatin bir sembolü olarak görülmeye başlandı.
Günümüzde Temari Topları
Temari topları yaygınlaştıkça biçim değiştirmeye başladı. Topların üzerindeki desenler başta sadece doğal örüntüler iken zamanla daha karışık ve iç içe geçen birçok farklı geometrik şekli (üçgenler, çemberler, vs.) barındıran matematiksel tasarımlara dönüştü.
Yazının başında tanıttığımız büyükanne sadece bir örnekti. Kendisi 97 yaşında vefat edene kadar çok sevdiği toplarını yapmaya devam etti. Şimdilerde bu toplar kızının evindeki bir odada sergileniyor. Ve NanaAkua, büyükannesinin temari toplarından ilham alan insanlardan yüzlerce e-posta almaya devam ediyor. Bu da bizlere bir şeyler öğrenmek için asla çok geç olmadığını kanıtlıyor.
Temari sanatı, özellikle kadınlar arasında geleneksel bir el sanatı olarak bilinir ve bu topların yapımı genellikle anne ve büyükannelerden genç nesillere aktarılan bir beceri olabilir. Günümüzde ise temari topları, geleneksel el sanatlarını yaşatma ve kültürel mirası sürdürme amacıyla hala birçok kişi tarafından yapılmaktadır. Ancak elbette Bir Temari zanaatkarı olmak elbette geçmişten beri zor ve meşakkatli bir süreç.
Bunun için belli bir eğitimden geçmek gerekiyor. Ama tabi ki evde kendi kendinize bunu bir hobi olarak deneyebilirsiniz. Yazının devamında ayrıca göz atmak isterseniz: Hem Sanatçı Hem De Bilim İnsanı Olmak Mümkün: İşte Size Bazı Örnekler
Kaynak ve ileri okumalar için:
- The grandmother whose stunning craftwork went viral; yayınlanma tarihi: Aralık 2020. Kaynak site: BBC. Bağlantı: The grandmother whose stunning craftwork went viral
- 92-Year-Old Grandma Shares 30 Years of Embroidered Temari Balls; yayınlanma tarihi: 22 kasım 2013; Kaynak site: TwistedSifter. Bağlantı: 92-Year-Old Grandma Shares 30 Years of Embroidered Temari Balls/
- Temari Balls: Mixing Mathematics with Beautiful Art. Yayınlanma tarihi: 19 Nisan 2023. Kaynak site: ZME Science. Bağlantı: Temari Balls: Mixing Mathematics with Beautiful Art
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
