Annelerimizden duymaya alışık olduğumuz bir söylem vardır. Buna göre, ocaktaki bir tenceredeki suya tuz koymak suyu daha hızlı kaynatacaktır. Peki ama kaynayan suya neden tuz eklenir? Daha da önemlisi gerçekten işe yarar mı?
Suya tuz eklememizin ilk nedeni lezzet ile ilgilidir. Sonucunda suya tuzu genellikle makarna pişirirken eklemeyi tercih ederiz. Eklediğimiz tuz kaynayan kuru gıda tarafından bir miktar emilecektir. Ayrıca tuz dildeki kemoreseptörlerin tat duyusu yoluyla algılanan molekülleri tespit etme yeteneğini artırır. Tüm bunların sonucunda yemeğinizin daha lezzetli olduğunu düşünürsünüz.
Aslına bakarsanız birazdan göreceğiniz gibi suya tuz eklemenin geçerli nedeni budur. Ancak bir çoğumuzun suya tuz eklemesinin nedeni suyun kaynama noktasını arttırdığını düşünmemizdir. Böylece makarnayı eklediğinizde suyunuz daha yüksek bir sıcaklığa sahip olacak ve böylece daha iyi pişecektir.
Suya Tuz Eklemek Sıcaklığı Arttırır mı?
Bu bilgi teoride doğru gibi gözükse de gerçekte kaynama noktasını 2°C yükseltmek için bir litre suya 230 gram sofra tuzu eklemeniz gerekir. Sonuçta 1 litre suyun içerisine yaklaşık 1 çay kaşığı tuz eklerseniz, yaklaşık 3 gram tuz eklemiş olursunuz. Bu miktarda tuzun kaynama süresine katkısı ise ancak birkaç saniye olacaktır. Aşağıda eklediğimiz tuz miktarına göre suyun kaynama derecesini nasıl değiştirdiğimizi görebilirsiniz.
Tuzlu Su Neden Daha Çabuk Kaynar?
Suya tuz eklemek temelde iki şey yapar. Öncelikle kaynama noktasını arttırır ve ısı sığasını (ısı kapasitesi) azaltır. Isı kapasitesi ise suyun sıcaklığını 1°C artırmak için gereken enerji miktarıdır. Saf suyun inanılmaz derecede yüksek bir ısı kapasitesi vardır. Ancak aynı durum tuzlu su için geçerli değildir.
İsterseniz bunu siz de basit bir deney ile gözlemleyebilirsiniz. Ocağın üzerine iki tane su dolu tencere koyalım. A kabında 100 gr saf su ve B kabında 100 gr su ve % 20 tuzlu su olsun. A kabı daha yüksek bir ısı kapasitesine sahip olacak ve kaynaması daha uzun sürecektir. %20 tuz konsantrasyonu içeren kap 25 kat daha hızlı ısınacak ve kaynama noktasına ulaşma yarışını kazanacaktır. Ancak elbette bu, suyun aşırı tuzlu olması ve yemeği yenmez hale getirmesi anlamına da gelecektir.
Bazı insanlar suya kaynatıldıktan sonra tuz eklemeyi tercih ederler. Açıkçası, tuz sonradan eklendiğinden bu durum kaynama hızını hiç arttırmayacaktır. Ancak tuzlu sudaki sodyum ve klorür iyonlarının metalle reaksiyona girmesi için daha az zaman olduğundan metal kapların korozyondan korunmasına yardımcı olabilir.
Aslında bu etki, tencere ve tavalarınızı yıkayana kadar saatlerce veya günlerce bekleterek yapabileceğiniz hasarla karşılaştırıldığında önemsizdir. Bu nedenle tuzunuzu başlangıçta veya sonunda eklemeniz çok da fark yaratmayacaktır.
Suyu Tuzlamak Zorunda Mıyız?
Suyu tuz atmanız gerektiğini söyleyen bir tarifi uyguluyorsanız ancak tuzu azaltmaya çalışıyorsanız, bunun bir sorun olup olmayacağını merak edebilirsiniz. Tuz, pişirme işleminde bir amaca hizmet eder. Aslında mayalamayı (pişmiş ürünlerin kabarma süreci) düzenler. Bu nedenle kimi durumlarda pişirme sırasında tuzun atlanması tarifi etkiler.
Ancak pirinç veya makarna yapmak için kullanılan suyun tuzlanması tamamen lezzetle ilgilidir. Ürünün pişirme hızını veya son dokusunu etkilemez. Sonuç olarak annenizin sözünü dinleyip, kaynama zamanını azaltmak için tenceredeki suya tuz eklemek istiyorsanız gerçekten de bolca tuz eklemeniz gerektiğini unutmayın. Eklemesiniz de fazla bir sorun olmayacaktır.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Why Do You Add Salt to Boiling Water? Yayınlanma tarihi: 2 Haziran 2021. Kaynak site: ThoughtCo. Bağlantı: Why Do You Add Salt to Boiling Water?
- Does Adding Salt to Water Help it Boil Faster?.Kaynak site: Yayınlanma tarihi: 25 Mayıs 2021. Bağlantı: Does Adding Salt to Water Help it Boil Faster?
- Elvers, B.; et al. (ed.) (1991). Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry (5th ed.). Vol. A24. Wiley. ISBN 978-3-527-20124-2.
- McQuarrie, Donald; et al. (2011). “Colligative properties of Solutions”. General Chemistry. Mill Valley: Library of Congress. ISBN 978-1-89138-960-3.
- Atkins, P. W. (1994). Physical Chemistry (4th ed.). Oxford University Press, Oxford. ISBN 0-19-269042-6.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
