Rönesans dehası Leonardo da Vinci adını bir çok kez duyduk. Bu İtalyan bilginin adını farklı yazılarda farklı yönlerini öne çıkararak ele aldık. Örneği bu yazımız da kendisinin haritacılığını, bu yazımızda da köprüler ile ilgili yaptığı çalışmasını inceledik. Ancak muhtemelen bir çoğunuz Leonardo’nun aynı zamanda ağaçlar ile ilgili bir çalışması olduğunu henüz duymadınız.
1452’de Vinci şehrinin Toskana köyünde doğan Leonardo da Vinci, birçok disiplini kapsayan karmaşık tasarımlarıyla hem çağdaşlarını hem de modern gözlemcileri etkileyen gerçek bir Rönesans insanıydı. Bu nedenle günümüzde kendisini, matematikçi, mühendis, mucit, anatomist, ressam, heykeltıraş, mimar, botanikçi, müzisyen gibi farklı sıfatlarla anıyoruz.
Bu çok yetenekli Rönesans dehası, “ağaçların kuralını” 500 yıl önce yazdı. Bize ağaçların gövdesi ve dalları arasında bir ilişki olabileceğinden bahsetti. Bu keşfini defterine ayrıntılı bir şekilde çizerek bizlere aktarmaya çalıştı. Teorisi temelinde ağaçların dallanma biçimi ile ilgiliydi. Ağaç türlerinin bir çoğunda geçerli olduğunu düşündüğü bu kurala göre, dalların toplam kalınlığı, ağaç gövdesinin toplam kalınlığına eşitti.
Muhtemelen Leonardo’nun ağaçlar ile ilgili bu gözlemi, onun daha gerçekçi resimler çizmiş olmasına olanak sağlamıştı. Ancak ilerleyen süreçte yapılan araştırmalar bu kuralın, neredeyse tüm yapraklı ağaçlar için doğru olduğunu gösterdi. Çalışmaya göre bunun nedeni ise ağaçların kendilerini rüzgarın zararlı etkilerinden korumak istemeleri.
Da Vinci’nin Çizimleri İle Ağaçların Gelişimi Arasında Nasıl Bir İlişki Var?
Bir kasırga esnasında pek çok ağaç devrilir. Ancak şaşırtıcı olan şey bazı ağaçların bu güçlü rüzgarlara dayanmayı başarmasıdır. Bazı ağaçların neden rüzgarlara karşı daha dayanıklı olduğu sorusunun cevabı, 2011 yılında Fransız bilim insanları tarafından verilmişti. Leonardo, ağaçlar dallandığında, daha küçük dalların çıktıkları dalla kesin, matematiksel bir ilişkisi olduğunu fark etmişti. Pek çok kişi, bu kuralı doğrulasa da kimse bunun için iyi bir açıklama yapamamıştı. Sonuçta verdiği cevap aslında oldukça basitti. İki yavru dalın yüzey alanları toplamı, ana dalın yüzey alanına eşittir.
Fransız fizikçi Christophe Eloy tarafından elde edilen bu formül 2022 yılında devamı niteliğinde yapılan bir başka çalışma ile de onaylandı. Kurallarını test etmek için Petersburg Nükleer Fizik Enstitüsü’nden fizikçi Sergey Grigoriev ve meslektaşları, çeşitli türlere ait ağaçların fotoğraflarını çektiler. Sonrasında da bunların gerçek dünyadaki modellerin tahminlerle eşleşmesini doğrulamak için dalları analiz ettiler.
Ekip henüz yaprak dökmeyen ağaçları incelememiş olsa da bu kural, araştırmacıların inceledikleri tüm yaprak döken ağaçlar için geçerliydi. Şimdiye kadar elde edilen deliller, 500 yıllık kuralı destekliyor. Ancak elbette tam olarak doğrulamak için, binlerce ağaç ve dalları üzerinde inceleme yapılmasına gerekmektedir. Yine de görünüşe göre ağaçlar karmaşık mühendislik ilkelerini tamamen kendi başlarına bulmuşlar gibi gözüküyorlar.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Uncovering Da Vinci’s Rule of the Trees. Yayınlanma tarihi: 29 Kasım 2011; Bağlantı: https://www.insidescience.org/
- Experimental evidence for logarithmic fractal structure of botanical trees. S. V. Grigoriev, O. D. Shnyrkov, P. M. Pustovoit, E. G. Iashina, and K. A. Pshenichnyi. Phys. Rev. E 105, 044412 – Published 29 April 2022. Bağlantı: https://journals.aps.org/
- The Wisdom Of Trees (Leonardo Da Vinci Knew It) Yayınlanma tarihi: 26 Aralık 2011; Bağlantı: https://www.npr.org/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
