Günümüzde hemen hepimiz yoğun geçen günler, aşırı çalışma ve uykusuzluk gibi faktörler nedeniyle kendimizi çoğu zaman yorgun hissediyoruz. Böyle bir günde size konsantrasyonunuzu arttırmayı vadeden basit bir içecek günün kalanına devam etmek için bir çözüm gibi gelecektir. Ancak hatırlatalım. Enerji içecekleri ve daha özelinde sporcu içecekleri bilim camiası tarafından uzun süredir tartışılmaktadır.
Enerji içecekleri enerjiyi artırdığı iddiasında olan meşrubatlardır. Genellikle yüksek miktarda kafein ve şeker, bazen de elektrolit (normalde kanda çözünen sodyum gibi mineral iyonları) ihtiva eder. Birçoğu aminoasit, bitki özü ve sağlığa yararlı olduğu iddia edilen başka malzemeler de içerir. Üreticilerin öne sürdüğü iddialar oldukça güçlü. Durum böyle olunca da enerji içeceği piyasası son yıllarda sürekli bir büyüme durumunda. Ancak hatırlatalım. Özellikle büyüme ve gelişme döneminde olanlar başta olmak üzere düzenli enerji içeceği tüketimi sağlığımız için zararlı.
Enerji İçeceklerinin İçinde Ne Var?
Çoğu enerji içeceği tipik olarak kafein, şeker, B vitaminleri gibi vitaminler, Amazon’da yetişen bir bitki olan guarana gibi yasal uyarıcılar; et ve balıkta doğal olarak bulunan bir amino asit olan taurin ve vücudumuzda yağın enerjiye dönüşmesine yardımcı olan bir madde olan L-karnitin içerir. Aslında bu bileşenler teker teker ele alındığında sorun çıkarmaz. Ancak asıl sorun, bu vitaminlerin, amino asitlerin ve bitkilerin genellikle gıda veya bitkilerde doğal olarak bulunandan daha yüksek konsantrasyonlarda bulunmasıdır. Bu bileşenler özellikle kafein ile birleştirildiğinde etkilerini arttırır.
Kafein adrenalin salınmasını teşvik ederek ve vücut metabolizması enerji yaydığında ortaya çıkan bir kimyasal olan adenozin tarafından üretilen “yorgunluk” sinyallerini engelleyerek çalışır. Hücre içi sinyal etkileşiminde rolü olan cAMP seviyesini yükselten kafein kalp kasılma hızını ve gücünü arttırır. Yükselen kan basıncı sayesinde vücudun tümüne taşınan oksijen miktarı artar. Tüm bu sürecin sonunda da kişi kendini daha zinde hisseder.
Çoğu enerji içeceği, porsiyon başına 70 ila 240 mg kafein içerir. Bir fincan kahve de ise yaklaşık 100 mg kafein bulunur. Yetişkinler için önerilen günlük kafein limiti 400 mg’a kadardır. 12-18 yaş arası kişilerin ise günde 100 mg veya daha az tüketmesi önerilir. Fazla kafein tüketimi özellikle kalp ile ilgili sorunlar yaşanmasına neden olacaktır.
Sporcu İçecekleri Suyun Yerine Geçer mi?
Enerji içeceklerinden sonra yeni moda tüketim alışkanlıklarımızdan birisi de sporcu içecekleridir. Bu içeceklerin içerikleri enerji içeceklerinden farklıdır. Su, şeker ve sodyum ve potasyum gibi elektrolitlerin karışımı olan bu içeceklerin terlemeyle kaybolan elektrolitlerin yerini dolduracak şekilde formüle edildiği söylenir. Elektrolitler, vücudunuzun iyonik dengesini koruyan minerallerdir. Bu denge sinir, kas ve beyin fonksiyonları için gereklidir. Bir dengesizlik elektrolit bozukluğuna yol açabilir. Ancak adından da anlaşıldığı gibi bu içecekler sporcular içindir.
Sporcular dışındaki kişilerin elektrolit seviyelerinin düşmesi ya da enerji depolarını tüketmesi pek nadirdir. Bu bakımdan normal kişiler için sporcu içecekleri suyun yerine geçmez. Sadece daha fazla para harcamanıza neden olur. Sporcu içecekleri gibi, enerji jelleri de, maratoncular gibi dayanıklılığa ihtiyaç duyan sporcular dışında başka kimseye fayda sağlamaz. Ancak boş kalori temin ettikleri gibi kilo almaya ve şeker hastalığına yol açabilirler.
Su genellikle fiziksel aktivite öncesinde, sırasında ve sonrasında en iyi seçimdir. Ayrıca konsantre olmaya ihtiyacınız varsa bir fincan kahve de benzer işi görecektir. Bizce hem sağlığınızdan hem de paranızdan boşuna ödün vermeye değmez!
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- 4 reasons why energy drinks are bad for you — and healthier ways to boost your energy; yayınlanma tarihi: 13 Ocak 2021; Bağlantı: https://www.insider.com/
- What that energy drink can do to your body; Yayınlanma tarihi: 27 Kasım 2017; Bağlantı: https://edition.cnn.com/
- Energy and Sports Drinks; https://www.uofmhealth.org/
- Sports drinks: the myths busted; yayınlanma tarihi: 1 kasım 2016; Bağlantı: https://www.foxnews.com
Dip Not:
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
