Vücudunuzdaki DNA’nın yüzde 99.75’i size ait değildir. Belki şöyle demek daha doğru olacak: Yüzde 100 insan olarak doğuyor, yüzde 99,75 başka bir canlı olarak ölüyoruz! Bunun nedeni vücudunuzdaki bakteri sayısı ile ilişkilidir.
1880’lerin ortalarında, Theodor Escherich adlı bir çocuk doktoru, tartışmalı bir fikir ileri sürmüştü. Çalışmalarından elde ettiği bulgulara göre bakteriler, herhangi bir sağlık sorununa neden olmadan, bağırsaklarımızda yaşıyordu. Bu kavram, o zamandan itibaren bilim insanlarının yeni bir dünya keşfetmesini sağladı.
Mikrobiyom olarak da adlandırılan bu dünya içimizde ve üzerimizde yaşayan mikropları barındırıyordu. İlerleyen süreçte, yetişkin bir insanın bağırsağında 500 farklı çeşitte yaklaşık 100 trilyon bakterinin bulunduğu anlaşılacaktı. Ve Theodor Escherich haklıydı. Bu bakterilerin %85’i faydalı türlerdi.
Sağlıklı insan vücudu mikroorganizmalarla doludur. Vücudumuzun yüzeylerindeki her köşe bucakta yaşarlar. Ancak içimizde yaşayanları düşündüğümüzde zararlı bakteriler ve virüsler gibi şeyler aklımıza gelse de, aslında bunların çoğunluğu nötr, iyi ve hatta inanılmaz derecede gereklidir.
Mikrobiyom Nedir?
Bu mikrobiyal simbiyotikler, yiyecekleri sindirmenize, temel vitaminleri üretmenize, enfeksiyonlardan korunmanıza ve diğer birçok kritik işlevi yerine getirmenize yardımcı olur. Ve aslında siz öldükten sonra da yaşamaya devam ederler. Vücudunuzun yeni yaşamın gelişebilmesi için geri dönüştürülmesinde de önemli bir rol oynarlar.
Bu mikroorganizmaların en büyük koleksiyonu açık ara bağırsağımızdadır. Sadece mikroskop yardımıyla görülebilen bu minik organizmalar, mikrobiyotamızı oluşturur. Mikrobiyotanın, ürettiği ürünlerin ve içinde yaşadığı ortamın birleşimine de mikrobiyom denir.
Tipik olarak, bağırsak mikrobiyotamız birkaç bin farklı bakteri türünün yanı sıra virüsler ve mayalar gibi diğer mikroplardan oluşur. Bazı türler bol miktarda bulunurken, diğer türler nadirdir. Ayrıca her insanın mikrobiyotasının tam bileşimi parmak izleri kadar benzersizdir. Ancak parmak izlerinin aksine, mikrobiyota sürekli değişmektedir.
Bağırsakta sadece bakteri değil, virüs, mantar ve arkeler de dahil binlerce tür barındıran mikrop popülasyonu mevcuttur. Bu mikroplar doğduğumuz andan itibaren bağırsaklarımıza ve cildimize yerleşmeye başlar. Doğum şekli, doğal veya sezaryen, bebeğin ilk temas ettiği mikrop türünü belirler.
Ağzınız da insan vücudundaki en çeşitli yaşam alanlarından biridir. 700’den fazla bilinen bakteri türü, mayalar, virüsler ve bazı protozoalar içerir. Bu topluluğa topluca oral mikrobiyom denir ve bu bakteriler de sağlığınızda önemli bir rol oynar. Aslında burun, cilt, akciğerler ve genital organların kendi mikrobiyomları vardır.
İnsan Vücudundaki Bakteri Sayısı Ne Kadar?
Vücudumuzun nasıl gelişip işlev gördüğü genlerimiz tarafından belirlenir. Genetik materyalimizde yaklaşık 20.000 gen kodlanmıştır. Mikrobiyotamızı oluşturan farklı mikropların kendi genleri vardır. Kaba bir tahminle, 2.000 farklı mikrop türü ortalama olarak her biri 3.000 gen taşır. Bu, mikrobiyotanın altı milyon gen taşıdığı anlamına gelir.
Sıkça alıntılanan, her insan hücresi için 10 bakteri hücresi olduğu tahmini, Missouri Üniversitesi’nden TD Luckey’nin 1972 tarihli bir makalesinden gelir. Ancak 2016 yılında yapılan bir araştırma, toplam hücre sayımızın %56’sının bakteri olduğunu tespit etmiştir.
Gerçek toplam bakteri sayısı kaç olursa olsun üç yaşına geldiğinde hepsi yerli yerini almış durumda olur. Bu yüzden yüzde 100 insan olarak doğduğunuzu ama yüzde 50 uzaylı olarak öldüğünüzü söylemek mümkündür.
Bu görünmez organ, ebeveyn genetiği, coğrafya, beslenme ve yaşam tarzı gibi farklı faktörler tarafından modüle edilir. Mikrobiyom parmak izi henüz emekleme aşamasında olsa da, kentsel bir alanda yaşayan bir bireyin kırsal bir sakine göre farklı bir mikrobiyal topluluğa ev sahipliği yapacağı açıktır.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Deo PN, Deshmukh R. Oral microbiome: Unveiling the fundamentals. J Oral Maxillofac Pathol. 2019 Jan-Apr;23(1):122-128. doi: 10.4103/jomfp.JOMFP_304_18. PMID: 31110428; PMCID: PMC6503789.
- Sender R, Fuchs S, Milo R. Are We Really Vastly Outnumbered? Revisiting the Ratio of Bacterial to Host Cells in Humans. Cell. 2016 Jan 28;164(3):337-40. doi: 10.1016/j.cell.2016.01.013. PMID: 26824647.Healthy guts are swarming with bugs, so what do they do? Yayınlanma tarihi: 10 Ekim 2016. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Healthy guts are swarming with bugs, so what do they do?
- Half of You Isn’t Human; yayınlanma tarihi: 6 Mayıs 2021; Bağlantı: https://www.discovermagazine.com/
- Keenan, Sarah & Emmons, Alexandra & DeBruyn, Jennifer. (2023). Microbial community coalescence and nitrogen cycling in simulated mortality decomposition hotspots. Ecological Processes. 12. 10.1186/s13717-023-00451-y.
Matematiksel
