Matematikte başarılı olmak için ne kadar yeteneklisiniz? Matematik yeteneği doğuştan mıdır? Yoksa sonradan mı kazanılır? Bu aslında halen netliği tartışılır olan bir konu. Bununla ilgili öne çıkan iki farklı kavram olduğunu görüyoruz. Bunlardan ilki sayı duyusu (number sense) diğeri ise matematik yeteneği (math ability).
Günümüzde bir çok matematikçi dört işlem yapmada aslında zannedildiği kadar iyi olmadığını dile getirmektedir. Düşünürseniz aslında bu çok da şaşırtıcı değil. Temel seviyenin ötesindeki matematik aslında sayılarla değil, mantık, semboller, desenler ve şekillerle ilgilidir.
Bir matematikçi nadiren dört işlem ile uğraşmak zorunda kalır. Bu nedenle zihinsel aritmetiği zamanla kötüleşebilir. Ancak matematikçiler de diğer insanlar ve hayvanlar gibi ilkel bir sayı duyusu ile doğarlar. Bu doğuştan gelen duyu sallantılı olsaydı, matematikçiler ilk etapta matematiksel yeteneklerini geliştirebilirler miydi?
Bu soru, Johns Hopkins Üniversitesi’nden psikologlar tarafından yakın zamanda yapılan bir araştırmanın konusuydu. Melissa Libertus, Lisa Feigenson ve Justin Halberda, matematiksel yeteneğin yaklaşık sayı hissi ( approximate number system) adı verilen bir şeyle nasıl bağlantılı olduğunu bulmak istediler.
Yaklaşık sayı hissi, iki kaseden hangisinin daha fazla çerez içerdiğini veya bir partide kaç kişi olduğunu bir bakışta tahmin etme yeteneğimizi temsil eder. Bu doğuştan sahip olduğumuz bir beceridir. Bu becerinin aynı zamanda hayvanlarda da bulunduğu bilinmektedir. Araştırmada temel soru, iyi bir doğuştan sayı duyusunun matematiksel yetenekle el ele gidip gitmediği idi.
Sayı duyusu matematik yeteneğinin ortaya çıkmasında ne derece etkilidir?
Araştırma ekibi, yalnızca asgari düzeyde örgün eğitim almış olan 3 ila 5 yaşındaki çocukları test etti. Bu yaşı tercih etmelerinin temel nedeni, çocukların doğuştan gelen sayı duyularının henüz daha eğitimle şekillenmediği bir evrede olmalarıydı.
Çalışmada çocuklara bilgisayar ekranında kısa süreliğine yanıp sönen mavi ve sarı renkli noktalar gösterildi. Çocukların yapması gereken ise hangi renkli noktalardan daha fazla olduğunu tahmin etmekti..
Araştırmacılar, her çocuk için doğru cevapların yüzdesini, ortalama yanıt süresini ve bir çocuğun genel doğruluğunu ölçtüler. Hesaplama esnasında ayrıca bir çocuğa gösterilen her bir ekran görüntüsünün zorluğunu da hesaba kattı. Sonuçta belli bir renk diğerinden belirgin bir biçimde fazla ise onu fark etmek daha kolaydır. Ancak oranlar birbirine eşit olursa tahmin zorlaşır.
Sonrasında matematik becerilerini ölçmek için çocuklar bir teste dahil oldular. Araştırmacılar ayrıca çocukların ebeveynlerinden çocuklarının kelime dağarcığını değerlendirmelerini istedi. Çalışmanın sonuçlarının genel analizi, sayı duyusu ile matematik yeteneği arasında gerçekten güçlü bir bağlantı olduğunu ortaya koydu.
Doğuştan gelen sayı duyuları daha gelişmiş olan çocuklar matematik testlerinde de daha başarılı oldu. Ancak henüz net olmayan şey, sayı duyusu ile matematiksel yetenek arasındaki bu bağlantının neden var olduğu.
Matematik Yeteneği Geliştirilebilir mi?
Nedenlerinden biri doğuştan gelen gelişmiş bir sayı duyusunun çocukların matematiği anlamasını kolaylaştırması olabilir. Belki de en baştan beri çocuklar bu az gelişmiş sayı duyusu nedeniyle matematik öğrenmeye karşı olumsuz bir tutum geliştirmişlerdi.
Araştırmanın yazarı, “Bu konuda daha öğrenmemiz gereken çok şey var. Ancak yaptıklarımız, eğitimde gelecekteki araştırma ve uygulamalar için birçok önemli yolu gündeme getiriyor. “diye durumu özetliyor.
Burada önemli olan arada bulunan bu bağ vasıtası ile sayı duyusunu geliştirerek matematik yeteneğinin gelişmesini sağlayıp sağlayamayacağımız. Belki de erken yaşta ilk odaklanılması gereken şey sadece budur.
Özetle, hepimiz bir sayı duyusu ile doğuyoruz. Sayı duyusu daha gelişmiş olanlar da matematikte daha başarılı oluyorlar.
Ancak hatırlatalım. Bir matematikçi olmak istiyorsanız muhtemel sayı duyusu yetmeyecektir. İhtiyaç duyulan matematik yeteneğidir. Ayrıca matematik yeteneğinin gelişmesi, okul matematiğinde çok daha iyi bir başarı için önemlidir. Göz atmanızı öneririz: Matematik Zekası Diye Bir Şey Yok, Aslında Hepimiz Matematikçiyiz!
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Math Skills: Nature or Nurture?; yayınlanma tarihi: 17 Ağustos 2011; Bağlantı: https://www.psychologytoday.com/
- Are math skills genetic?; Yayınlanma tarihi: 14 Ağustos 2011; Bağlantı: https://www.cnet.com
- You can count on this: Math ability is inborn; Yayınlanma tarihi: 8 Ağustos 2011; Bağlantı: https://www.eurekalert.org
- Born to count?; Yayınlanma tarihi: 7 Ağustos 2011; Bağlantı: https://plus.maths.org
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
