Romeo ve Juliet, Machbet, Kral Lear gibi ölümsüz eserler ortaya koyan Shakespeare, şüphesiz İngiliz edebiyatının en etkileyici yazarları arasında yer almaktadır. William Shakespeare’in Olgunluk Dönemi komedyalarından biri olan Venedik Taciri 1596-1597 yılları arasında yazılmıştır. Bu oyunun biçim ve içerik özellikleri açısından Shakespeare’in yazarlık serüveninde önemli bir yer tuttuğu bilinmektedir.
Portia, William Shakespeare’in Venedik Taciri’nin kadın kahramanıdır. Ölen babasının tek varisi, genç ve güzel Portia evlilik çağına gelir. Fakat babasının vasiyeti üzerine kendi istediği birisiyle değil hatta onu isteyen her hangi birisiyle de değil yalnızca üç sandık arasından doğru sandığı bulan talibiyle evlenmek zorundadır. Bu hikayenin gerçek kısmı. Bu yazımızda Portia’nın kutuları bir bulmaca olarak karşınıza çıkacak.
ABD’li matematikçi, filozof ve bulmacacı Raymond Smullyan, söz oyunlarına ve paradokslara dayalı eğlenceli bulmacalarıyla tanınır. Hayatının daha önceki dönemlerinde konser piyanistliği ve illüzyonistlik yapan Smullayan, sonraları matematiksel mantık alanında başarılı bir akademik kariyer yapmıştır. Ancak esas ününü bulmaca kitaplarına borçludur. Aşağıda okuyacağınız Smullyan’ın hazırladığı bulmaca, Shakespeare’in Venedik Taciri adlı oyununa dayanmaktadır.
Portia’nın Üç Kutusu Problemi. Siz de Aday Hangi Kutuyu Seçmeli?
Güzel Portia’nın üç kutusu vardır; biri altın, biri gümüş ve biri de kurşun. Bu kutulardan birinin içinde bir resmi bulunmaktadır. Babasının vasiyeti doğrultusunda, kendisiyle evlenmek isteyenlerin bu kutulardan birini seçmesi gerekmektedir. Seçim yapan kişi içinde resim bulunan kutuyu seçmeyi başarırsa da güzel Portia ile evlenecektir.
Ancak Portia akıllı biriyle de evlenmek istemektedir. Sonucunda bunu sağlamak için her bir kutunun üstüne bir ifade yazar. Sonrasında da, kendisiyle evlenmek isteyen kişiye bu ifadelerden en fazla birinin doğru olduğunu söyler. Aşağıda bu üç kutuyu ve üzerlerinde yazan ifadeleri görüyorsunuz. Sizce seçim yapan damat adayı hangi kutuyu seçmelidir?
Sonucunda aday doğru kutuyu seçer ve Portia ile evlenir. Ancak zaman içinde Portia eşinin entelektüel düzeyinden memnun olmaz. Sonrasında da eşinden boşanır. Zaman içinde tekrar evlenmesi gündeme gelir. Ancak bu sefer daha akıllı biriyle evlenmek ister. Portia’nın aklına aynı kutu oyunu gelir. Ancak bu sefer kutuların üzerindeki yazıları değiştirir. Bu kez, yeni damat adayına kutuların üstündeki ifadelerden en az birinin doğru ve en az birinin yanlış olduğunu söyler. Peki o zaman şimdi, bu damat adayı hangi kutuyu seçmelidir?
Bu soruları cevapsız bırakmak istemiyoruz. Spoiler almamak adına soruyu çözene kadar aşağıdaki cevaba bakmamanızı öneririz. Kendi cevabınızı bulduktan sonra kontrollerini yapabilirsiniz.
Portia’nın Kutuları Problemlerinin Cevapları
Birinci sorunun cevabı: Resim gümüş kutunun içindedir. Altın ve kurşun kutuların üzerinde birbirinin karşıtları olan ifadeler bulunmaktadır. Bu da tam olarak birinin doğru olması gerektiği anlamına gelir. Bu durumda gümüş kutudaki ifade yanlış olmalıdır.
İkinci sorunun cevabı: Resim altın kutunun içindedir. Eğer resim bakır kutuda olsaydı, tüm ifadeler doğru olurdu. Resim gümüş kutuda olursa da tüm ifadeler yanlış olurdu. Bu durumda resim altın kutuda olmalıdır. Bu sayede iki ifade doğru biri yanlış olur. Keyifli zaman geçirdiğinizi umarız…
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Can you solve it? The mystery of Portia’s caskets; yayınlanma tarihi: 13 Şubat 2017; Bağlantı: https://www.theguardian.com/
- Did you solve it? The mystery of Portia’s caskets; Yayınlanma tarihi: 13 Şubat 2017; Bağlantı: https://www.theguardian.com/
- Portia (The Merchant of Venice); Bağlantı: https://en.wikipedia.org/wiki/Portia_(The_Merchant_of_Venice)
Dip Not:
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım
