Bir asırdan fazla bir süre önce epidemiyolog Dr. Thomas Tuttle, grip salgınını yavaşlatmak için maske ve sosyal mesafeyi önerdi. Pek çok düşman edinse de sonuç işe yarayacaktı.
Halka açık toplantılardan kaçının. Kiliseleri ve tiyatroları kapatın. El sıkışmayın. Maske takın. Bu sözler 2020’deki pandemi esnasında söylenmişe benziyor. Ancak bu sözler, 1918’de, İspanyol gribinin tüm dünyayı kasıp kavurduğu sırada Dr. Thomas Tuttle tarafından söylenmişti.
Dünya 1918 salgınına, İspanya ile bir bağlantısı olmamasına rağmen “İspanyol gribi” adını vermiştir. Birinci Dünya Savaşı’na katılan ülkeler, savaşın yol açtığı panikten daha fazla panik yaratmamak için griple ilgili hikayeleri sansürledi. İspanya tarafsızdı ve gazeteler o ülkedeki griple ilgili kapsamlı yayınlar yaparak hastalığı sonsuza dek İspanya’ya bağladı.
İspanyol gribi salgını dünya genelinde üç dalga halinde seyretti. Bunlar 1918 Mart-Ağustos dönemindeki ilk dalga, 1918 Eylül-Aralık dönemindeki ikinci dalga ve 1919 Ocak-Mayıs dönemindeki üçüncü dalga biçimindeydi. Mart 1918’de Kansas, Fort Riley askeri üssünde başlayan birinci dalga neredeyse bir ay içinde ABD genelinde yayılacaktı.
İlk salgın dalgası Amerikalıları ilkbahar ve yaz boyunca baş ağrıları ve ateşler içinde bıraktı. Salgının habercisi, zatürreden ölen gençlerdi. Doktorlar durumu fark edene dek Amerikalı askerler gribi savaş yorgunu Avrupa’ya taşıyacaktı. 1918’de İspanyol gribi salgını sırasında dünya farklı bir yerdi. Hiç kimse gribin tam nedenini bilmiyordu. Sağlık yetkilileri durumu öğrenmeye başladığında da artık çok geçti.
Dr. Thomas Tuttle İspanyol Gribi Mücadelede Önemli Bir İsimdi
Salgın sürecinde Dr. Tuttle bulaşıcı hastalıklar konusunda uzmandı. Kendisi Washington eyaletinde sağlık komiseri olarak görev yapıyordu. Hastalığın insan teması yoluyla, özellikle de enfekte olmuş kişilerin öksürmesi ve hapşırması yoluyla yayıldığına inanıyordu. Hatta bireylerin kendileri hasta olmadan hastalığı bulaştırma ihtimalini bile gündeme getirdi.
Tuttle; Nome, Alaska’dan Seattle’a giden bir buharlı gemide grip salgını olduğunu öğrenmişti. Ancak Nome’da hiçbir grip vakası rapor edilmediği göz önüne alındığında bunun nasıl olabileceğini merak etti. Sonuç, birisinin gemiye bindiği ve hiçbir semptom yaşamamasına rağmen enfeksiyonu yaydığıydı.
Dr. Tuttle, gözlemlerine dayanarak bugün sosyal mesafe olarak adlandırılan şeyi savunacaktı. Hatta Seattle belediye başkanını tramvayda maske takmayanlara ve kaldırıma tükürenlere para cezası vermeye ikna etmeyi de başardı. Ancak başta kiliselerin kapatılması olmak üzere sert tedbirlere karşı bir muhalefet de vardı.
Tuttle’ın tavsiyelerinin uygulanmasıyla birlikte gribin Seattle’daki yayılımı önemli ölçüde yavaşladı ve diğer şehirler de bu durumdan haberdar oldu. Kısa süre sonra, San Francisco’da toplu yerlerde maske takma zorunluluğu geldi. St. Louis, halka açık toplantıları yasakladı ve okulları kapattı. Ancak önlem almayan Philadelphia gibi şehirlerde grip salgını yayılmaya devam edecekti.
Seattle salgını geçici olarak durdurmada başarılı olmasına rağmen Dr. Tuttle, kısıtlamalar hafifletildiğinde ikinci bir dalganın geleceği konusunda uyardı ve gerçekten de öyle oldu. Ancak hükümetin çeşitli düzeylerinin, bir sonraki salgına hazırlanmak yerine yalnızca eldeki sorunlarla ilgilenmesi onu hayal kırıklığına uğrattı.
Dr. Thomas Tuttle, geçmişten günümüze ışık tuttu
Thomas Tuttle hazırladığı raporda; salgın etiyolojisi ve epidemiyolojisi hakkında çok az şey bildiklerini ve devletin sadece salgın sırasında gerekli fonları sağladığını, salgından sonra hastalığın araştırılması ve koruyucu önlemlerin alınması konusunda bir çalışma yapmadığını söyledi. Ayrıca 20 ya da 30 yıl sonra ortaya çıkacak salgınlara karşı hazırlıksız olacaklarını da belirtti.
Her ne kadar fiziksel mesafe, maske ve karantina gerekliliği konusunda vizyoner olsa da talepleri onu kutuplaştırıcı bir figür haline getirdi. Sonunda da bu durum sağlık komiseri olarak işini kaybetmesine neden oldu.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- The Dr. Fauci of the 1918 Spanish flu. (Erişim Tarihi: 30.04.2020). Kaynak site: Forbes. Bağlantı: The Dr. Fauci of the 1918 Spanish flu/
- Mask resistance during a pandemic isn’t new – in 1918 many. Americans were ‘slackers.’ Yayınlanma tarihi: 20 Ocak 2020. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Mask resistance during a pandemic isn’t new – in 1918 many. Americans were ‘slackers’
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
