Rönesans keşifler zamanıydı. 16. yüzyılda, özelikle İtalya’da matematikte gerçekleşen ilerlemeler hızlı ve heyecan vericiydi. 1450 yılı civarında değiştirilebilir harf kalıplarıyla baskı yapan matbaanın icadının ardından matematik klasiklerinin çoğu İtalyanca ‘ya çevrilmiş, diğerleri de Latince veya kendi orijinal dilinde basılmıştı. Tüm bunların temelinde 1494’e, Luca Paccioli (1445- 1517) adlı bir Fransisken keşişin kaleme aldığı olağanüstü bir kitabın basılmasının önemli etkisi vardı.
Luca Paccioli Kimdir?
Luca Paccioli temelinde kendi kendini yetiştirmiş bir matematikçiydi. 20 yaşına geldiğinde Venedikli zengin bir tüccarın oğullarına öğretmenlik yapmaya başlamıştı. Aynı zamanda felsefe ve teolojiyle ilgili halka açık seminerlere katılıyor ve özel bir öğretmenden matematik dersleri alıyordu.
Paccioli 1470 yılında çalışmalarına devam etmek üzere Roma’ya gitti. Sonrasında da 27 yaşında Fransisken keşişi oldu. Paccioli’nin başyapıtı Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita (Aritmetik, Geometri ve Oransallığın Özeti) 1494 yılında yayınlandı.
Paccioli “matematiğin çok büyük soyutlaması ve inceliğine” övgüyle kaleme aldığı Summa’da, Fibonacci’nin yaklaşık 300 yıl önce yazdığı Liber Abaciye çok şey borçlu olduğunu kabul ediyordu.
Luca Paccioli Çift Taraflı Kayıt Sisteminin Yaygınlaşmasını Sağlayacaktı
Summa belli başlı cebir ilkelerini ortaya koyuyordu. Ayrıca 60 X 60’a kadar ulaşan bir çarpım tablosu içeriyordu. Bu matbaanın yeni sayı sisteminin kullanımını yaygınlaştırdığı bir dönemde, bu faydalı bir özellikti. Kitabın en kalıcı katkılarından biri, muhasebede çift taraflı defter tutma sistemini tanıtmasıydı.
İşletmelerde meydana gelen ve para ile ifade edilen ticari işlemlerin karşılıklı olarak en az iki hesaba kaydedildiği kayıt yöntemine çift taraflı kayıt yöntemi denir. Çift taraflı kayıt yönetiminde işlemler biri borçlu ve diğeri alacaklı olmak üzere en az iki hesaba kaydedilmektedir. Kendi buluşu olmamasına rağmen konuyu kapsamlı bir biçimde ele aldığı için Luca Paccioli kimileri tarafından muhasebenin babası olarak anılmaktadır.
Çift taraflı defter tutma kavramı ilk kez Fibonacci ele almıştı. Ayrıca bu sistem bir İtalyan şirketinin Londra bürosunun 1305 yılında yayınladığı bir kitapta da geçiyordu. Kaynağı ne olursa olsun, muhasebe yöntemlerinde çığır açan bu buluşun önemli ekonomik sonuçları oldu. Sanayi devrimi geliştikçe, Pacioli’nin ortaya koyduğu fikirler iş hayatının temeli olarak görülmeye başlandı. Sonucunda bugün tüm dünyada kullanılan sistem, esasen Pacioli’nin tanımladığı sistemdir.
Luca Paccioli Ve Leonardo Da Vinci
Luca Paccioli Milano’dayken Leonardo Da Vinci ile tanışmış, yakın dost olmuşlardı. Kendisi Leonardo’nun yeteneklerinden muazzam etkilenmişti. Sonrasında onun “uzayda hareket, çarpışma, ağırlık ve kuvvetler konusundaki paha biçilmez eserleri” üzerine yorumlar da yapmıştı. Paccioli de sanat ve matematik arasındaki karşılıklı ilişkilerle ilgilendiğinden, ortak yönleri oldukça fazlaydı.
Leonardo oranlar ve geometri konusunda içgüdüsel bir sezgiye sahipti. Bununla birlikte, Paccioli ile tanışmadan önce matematikle ilgili pek az şey bilmekteydi. Günümüzde defterleri, cetvel ve pergelle yaptığı çizimlerle doludur. Ancak aslında sezgisel olarak kullandığı kavramlarda uzmanlaşması yönünde cesaretlendiren kişi Paccioli olmuştur.
Leonardo da, bunun karşılığında, 1498 yılında Paccioli’nin bir diğer önemli eseri De Divine Proportione (İlahi Orantı Hakkında) karmaşık çizimleri gerçekleştirmiştir. 21. yy’a yalnızca iki kopyası ulaşan kitabın ilk yayın tarihi 1509 olarak bilinmektedir. Dâhi sanatkârın İtalya, Milan’da 1982 yılında yeniden basılan kitaptaki çizimlerinden bazıları aşağıdaki gibidir.
Yazımızın sonunda göz atmanızı öneririz: Leonardo da Vinci 500 Yıl Önce Ağaçların Gelişim Kuralını Doğru Olarak Bilmişti
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Leonardo da Vinci’s Geometric Sketches – Introduction. Bağlantı: https://www.maa.org/
- Why is Luca Pacioli the father of accounting? Bağlantı: https://homework.study.com
- Luca Pacioli the ‘Father of Accounting’ Bağlantı: https://www.stptax.com/luca-pacioli-the-father-of-accounting/
- Is this the most influential work in the history of capitalism? Yayınlanma tarihi: 23 Ekim 2017; Bağlantı: https://www.bbc.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
