Kral Süleyman Paradoksu (Solomon’s Paradox), insanların başkalarının sosyal sorunları üzerine düşünürken kendi sorunlarına kıyasla daha bilgece akıl yürüttüklerini ileri süren bir olgudur. Bu, bireylerin başkaları adına karar verirken kendileri için karar verdiklerinden daha rasyonel davranma eğiliminde oldukları anlamına gelir
Çoğumuz, bir ölçüde, insanlar için neyin iyi olduğunu biliriz. İyi bir yaşamın nasıl olması gerektiğini de az çok kestiririz. Muhtemelen hangi yiyecekleri yemen gerektiğini, hangi alışkanlıkları edinmen gerektiğini de biliyorsundur.
Yine de çoğu zaman kendi söylediklerimizle çelişiriz. Arkadaşlarımıza asla kendimizin yapmadığı şeyleri öğütleriz. Televizyondaki karakterleri, sabah aynısını yaptığımız davranışlar için eleştiririz. Bunun nedeni, öz farkındalık söz konusu olduğunda yaşadığımız tuhaf bir körlüktür. Bu körlüğü aşmak istiyorsanız, belki de Süleyman Paradoksu’nu düşünmenin zamanı gelmiştir.
Kral Süleyman Paradoksu Nedir?
Yahudi Krallığı’nın üçüncü hükümdarı olan Kral Süleyman (King Solomon), insanlara sağduyulu öğütler verme konusundaki yeteneğiyle tanınıyordu. Krallığı boyunca adil ve ileri görüşlü yargılarıyla ün salmıştı. O kadar bilge görülüyordu ki halk arasında şu söz yaygındı: “Bir sorunun varsa Süleyman’a git; o sana ne yapman gerektiğini söyler.”
Bir gün, Süleyman’a iki kadın gelir. İkisi de bir bebeğin annesi olduklarını iddia etmektedir. Süleyman kılıcını çeker ve şöyle der: “Bu çocuğu ikiye böleceğim. Böylece ikiniz de payınıza düşeni alacaksınız.” Gerçek anne dehşet içinde dizlerinin üzerine çöker. Çocuğun bağışlanması ve diğer kadına verilmesi için yalvarır. Süleyman gerçek annenin kim olduğunu anlar ve bebeği ona verir.
Ancak kutsal metinlere göre, kendi yaşamında o kadar da bilge davranmamıştı. Dini öğretilere aykırı biçimde yüzlerce putperest eşi ve cariyesi vardı. Zamanla zalim ve açgözlü bir hükümdara dönüşmüş, kişisel meselelerine o kadar gömülmüştür ki oğlunu eğitmemiş ve yönetime hazırlamamıştır. Krallık sonunda kaosa ve savaşa sürüklenmiştir.
Modern Yaşamda Süleyman Paradoksu
3000 yıl sonra, Kanada’daki Waterloo Üniversitesi’nden psikolog Igor Grossmann bu durumu, “Süleyman paradoksu” olarak adlandırdı. Grossmann, bu olgunun varlığını deneysel olarak da test etti. Katılımcıları rastgele iki gruba ayırdı. Biri kendi yaşamındaki bir çatışmayı, diğeri ise bir başkasının çatışmasını hatırlayıp değerlendirdi.
Ardından her iki grup, “bilgece akıl yürütme” ölçeğini doldurdu. Yanıtları değerlendirirken, kişinin farklı görüşleri dikkate alma isteğini, belirsizliğin farkında olup olmadığını ve katı, kesin yargılardan kaçınma eğilimini ölçtü. Ayrıca entelektüel alçakgönüllülük düzeyine, yani kişinin bilmediğini kabul edip daha fazla öğrenme isteğine de baktı.
Sonuçlar, başkalarının çatışmaları üzerine düşünen kişilerin çok daha yüksek bilgelik puanları aldığını gösterdi. Bu bulgu, sonraki yıllarda yapılan birçok araştırmayla tekrar doğrulandı.
Sonuç Olarak
Araştırmalar, insanların kendi yaşamlarındaki önemli sorunları düşünürken genellikle kişisel ayrıntılara odaklandıklarını, bu nedenle daha geniş bir bakış açısı geliştirmekte zorlandıklarını gösteriyor. Buna karşın, kişi kendi deneyimlerine dışarıdan bakan bir gözlemci gibi yaklaştığında —yani “üçüncü kişi bakış açısı” benimsediğinde— daha soyut, yüksek düzeyli düşünme biçimleri geliştiriyor ve egosantrik yanılgılardan uzaklaşabiliyor.
Bu durumun önemli pratik sonuçları vardır. Kişi bir çatışmanın içindeyken, yalnızca kendi bakış açısından düşünürse durumu nesnel ve kapsamlı biçimde değerlendiremez. Bu da çatışmanın derinleşmesine yol açabilir. Ancak Solomon Paradoksu yalnızca kişiler arası çatışmalarda değil, çok daha geniş sosyal ikilemlerde de etkisini gösterir.
Sonucunda, tıpkı Kral Süleyman gibi, bizler de çoğu zaman başkalarının sorunları hakkında bilgece düşünebilirken, kendi meselelerimizde aynı ölçüde mantıklı davranamayız. Yani, düşüncemiz en çok bizim için önemli olduğunda en az güvenilir hale gelir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- How to use “Solomon’s paradox” to give yourself good life advice. Yayınlanma tarihi: 16 Ocak 2023; kaynak site: Big Think. Bağlantı: How to use “Solomon’s paradox” to give yourself good life advicey
- Xu W, Zhang K, Wang F. The Psychological Mechanisms Underlying Solomon’s Paradox: Impact of Mood and Self-Transcendence. Front Psychol. 2022 Jul 22;13:901012. doi: 10.3389/fpsyg.2022.901012. PMID: 35978788; PMCID: PMC9377507.
- Lin H, Zheng H, Wang F. Do bystanders always see more than the players? Exploring Solomon’s paradox through meta-analysis. Front Psychol. 2023 Aug 7;14:1181187. doi: 10.3389/fpsyg.2023.1181187. PMID: 37609497; PMCID: PMC10441543.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
